«Ημέρες Μετάνοιας» στη φλεγόμενη Μέση Ανατολή: Το Ιράν «μετρά» τις επιλογές του
Περίπου τρεις ώρες διήρκεσε η τριών φάσεων επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν με την ονομασία «Ημέρες Μετάνοιας». Το πρώτο κύμα του χτυπήματος, σύμφωνα με το Axios, επικεντρώθηκε στο σύστημα αεράμυνας της χώρας. Το δεύτερο και το τρίτο κύμα έπληξαν βάσεις πυραύλων, μη επανδρωμένων αεροσκαφών και χώρους παραγωγής όπλων. Ενώ οι τελευταίες πληροφορίες κάνουν λόγω για 10 νεκρούς σρατιωτικούς.
Η απάντηση του Ιράν
Το υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν λέει ότι οι ισραηλινές επιθέσεις σε «διάφορα στρατιωτικά κέντρα» της χώρας αποτελούν «σαφή παραβίαση» του διεθνούς δικαίου. Σε ανακοίνωσή του, το υπουργείο ανέφερε ότι η Τεχεράνη «θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να αμυνθεί απέναντι σε ξένες επιθετικές πράξεις».
Σύμφωνα με το Ιρανικό υπουργείο, η επίθεση καταδικάζεται αυστηρά, με την κυβέρνηση να δηλώνει πως «το Ιράν έχει το δικαίωμα και την υποχρέωση να υπερασπίζεται τον εαυτό του από πράξεις ξένης επιθετικότητας». Η εκπρόσωπος της κυβέρνησης, Φατεμέ Μοχατζεράνι, ανέφερε πως «η ζημιά είναι περιορισμένη», και ότι οι Ιρανοί διατηρούν την περηφάνια τους, παρά την ισραηλινή επίθεση.
Μερίδα Ιρανών πολιτικών ζητούν ταχεία απάντηση
Ωστόσο, σκληροπυρηνικοί πολιτικοί στο Ιράν ζητούν ταχεία απάντηση. Ο Αμίρ-Χοσεΐν Σαμπετί, βουλευτής της Τεχεράνης, ανέφερε ότι «η σταθερότητα εξαρτάται από την αποφασιστική αντίδραση στο παραμικρό λάθος του εχθρού» και ότι η καλύτερη στιγμή για απάντηση είναι όταν το Ισραήλ είναι ήδη εμπλεκόμενο στη Γάζα και τον Λίβανο. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν εκκλήσεις για μια «Επιχείρηση Promise 3», αναφορά σε προηγούμενες ιρανικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ.
Οι καθησυχαστικές φωνές
Αντιθέτως, ο πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης, Σαντέχ Ζιμπακαλάμ, δήλωσε ότι «η επίθεση του Ισραήλ στην Τεχεράνη είχε διπλωματική επιτυχία για την Ουάσιγκτον, καθώς κατάφερε να περιορίσει τις ισραηλινές επιθέσεις ώστε να μη χρειαστεί ιρανική αντίδραση». Ο Ζιμπακαλάμ τόνισε πως οι ΗΠΑ επανειλημμένα αποδεικνύουν ότι δεν επιθυμούν πόλεμο με το Ιράν.
Πώς θα απαντήσει η Τεχεράνη
Η απάντηση της Τεχεράνης συνδέεται με τη διπλωματική της θέση στην περιοχή, αλλά και με τη διατήρηση δεσμών με τη Σαουδική Αραβία. Αυτά ενδέχεται να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ιορδανία δήλωσε ότι αρνήθηκε τη χρήση του εναέριου χώρου της από το Ισραήλ, ενισχύοντας τη θέση του Ιράν.
Όσο αφορά το στρατιωτικό σκέλος, η πρωινή ανασκόπηση των ζημιών που προκάλεσαν οι ισραηλινές επιθέσεις ανέδειξε τον θάνατο -τουλάχιστον 10 όπως αναφέρουν οι νεότερες πληροφορίες- στρατιωτών του ιρανικού στρατού. Οι ιρανικές αρχές απέτρεψαν τους πολίτες από το να δημοσιεύσουν φωτογραφίες και η πρωτεύουσα επανήλθε γρήγορα σε κανονικούς ρυθμούς.
Η λήψη αποφάσεων της Τεχεράνης για πιθανή απάντηση περιπλέκεται λόγω του κινδύνου κλιμάκωσης, καθώς άλλη μια ιρανική επίθεση στο Ισραήλ θα μπορούσε να προκαλέσει την εμπλοκή πρόσφατα εγκατεστημένων αμερικανικών αμυντικών συστημάτων, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση σύγκρουση με τις ΗΠΑ.
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση του Μασούντ Πεζεσκιάν αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό την προοπτική διπλωματικών λύσεων, καθώς παλαιότερη υπόσχεση των ΗΠΑ για επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα απέτυχε. Επιπλέον με τις εκλογές να πλησιάζουν, μια πιθανή ειρηνική έκβαση φαίνεται απίθανη στο άμεσο μέλλον.
Πώς είδαν την επίθεση οι αναλυτές
BBC
Από την πλευρά της η αναλύτρια του BBC, Λις Ντούσετ σχολιάζει ότι η Τεχεράνη θα πρέπει να εκτιμήσει σε αυτή τη φάση το μέγεθος των ζημιών που έχουν προκληθεί στην αεράμυνα της και αυτό διότι γνωρίζει πως αν χτυπήσει ξανά, το Ισραήλ θα αντεπιτεθεί ακόμη πιο σκληρά.
Όπως εκτιμά, η Τεχεράνη, η οποία δεν θέλει να παρασυρθεί σε έναν ακόμη πιο επικίνδυνο ολοκληρωτικό πόλεμο, θα σταθμίσει μεταξύ άλλων το πολιτικό κόστος -στο εσωτερικό και στην περιοχή- της απάντησης ή μη, πριν αποφασίσει για την επόμενη κίνησή της.
Bloomberg
«Συγκρατημένη» χαρακτηρίζει την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν το πρακτορείο Bloomberg, το οποίο επιχειρεί να εξηγήσει τη σημασία και τον αντίκτυπο στη Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο, η επίθεση ήταν πιο συγκρατημένη απ’ ότι πολλοί περίμεναν και αυτό μπορεί να συνδράμει στις διπλωματικές προσπάθειες για την επιστροφή των ομήρων και τον περιορισμό των μαχών τόσο στον Λίβανο όσο και στη Γάζα.
Το Ισραήλ δεν στόχευσε πετρελαϊκές και πυρηνικές υποδομές
Δεκάδες ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη στόχευσαν στρατιωτικές τοποθεσίες σε τρεις επαρχίες της Τεχεράνης, του Κουζεστάν και του Ιλάμ, σε αντίποινα για την εκτόξευση βαλλιστικών πυραύλων από το Ιράν στο Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου.
Το Ισραήλ μετέδωσε βίντεο με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τους στρατιωτικούς αρχηγούς να συντονίζουν την επιχείρηση «Ημέρες Μετάνοιας» από ένα καταφύγιο του υπουργείου Άμυνας, μια σπάνια αναγνώριση μιας επίθεσης κατά του Ιράν και μια επέκταση αυτού που μέχρι τώρα ήταν κυρίως ένας σκιώδης πόλεμος.
Το Ισραήλ δεν στόχευσε όμως πετρελαϊκές, πυρηνικές και πολιτικές υποδομές, όπως άλλωστε ζητούσε ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος επιδιώκει να βρεθεί λύση στο ζήτημα της Μέσης Ανατολής. Ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ δήλωσε ότι βρισκόταν σε στενή επαφή με τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ Λόιντ Όστιν καθ' όλη τη διάρκεια, όπως γράφει το Bloomberg.
Sky News
«Μπορεί να ακούγεται περίεργο, διότι επί ώρες, όπως φαίνεται, ισραηλινά αεροσκάφη διέσχιζαν ελεύθερα τον ιρανικό εναέριο χώρο, επιτιθέμενα προφανώς κατά βούληση σε στόχους και αεράμυνα. Ήταν, θα μπορούσατε να σκεφτείτε, ακριβώς το είδος της κλιμάκωσης που θα οδηγούσε το Ιράν να ανεβάσει τους τόνους και να εκτοξεύσει χιλιάδες βαλλιστικούς πυραύλους που θα έπεφταν βροχή στις πόλεις του Ισραήλ. Αλλά αυτό δεν είναι πιθανό να συμβεί», τονίζει στην ανάλυσή του ο Βρετανός δημοσιογράφος του Sky News, Dominic Waghorn.
Όπως εξηγεί, καμία από τις δύο πλευρές δεν θέλει ολοκληρωτικό πόλεμο. «Εδώ και μήνες, το Ισραήλ και το Ιράν προσπαθούν να συμπεριφέρονται σκληρά, ενώ προσπαθούν απεγνωσμένα να τον αποφύγουν. Η χθεσινοβραδινή επιχείρηση δεν είναι διαφορετική».
«Οι λόγοι είναι σαφείς. Το Ιράν δεν έχει την πολυτέλεια να τα βάλει με το Ισραήλ και ενδεχομένως με τις ΗΠΑ σε μια μάχη που δεν θα μπορούσε ποτέ να κερδίσει. Η οικονομία του είναι διαλυμένη, οι πληρεξούσιοι και οι σύμμαχοί του (Χαμάς, Χεζμπολάχ, Χούθι) πλήττονται και η νομιμοποίησή του έχει καταστραφεί εντελώς μετά τη βίαιη καταστολή της εσωτερικής αναταραχής», αναφέρει.
«Το Ισραήλ θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να δώσει μεγαλύτερη μάχη με τους αγιατολάχ, προκειμένου να καταστρέψει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων τους. Χωρίς αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη αυτό θα ήταν αδύνατο και αυτό αποκλείστηκε από τον πρόεδρο Μπάιντεν από νωρίς. Αλλά ο κίνδυνος ενός πολύ μεγαλύτερου πολέμου Ιράν – Ισραήλ ήταν πολύ πραγματικός και πολύ επικίνδυνος», σημειώνει.
«Αυτό συμβαίνει επειδή οι κανόνες της ζούγκλας της Μέσης Ανατολής εξακολουθούν να ισχύουν: όταν σε χτυπάνε, χτυπάς πιο δυνατά. Αν αποτύχεις να το κάνεις αυτό φαίνεσαι αδύναμος κάτι που είναι επικίνδυνο», τονίζει ο Waghorn και επισημαίνει:
«Έτσι, όταν το Ισραήλ σκότωσε τους πιο σημαντικούς συμμάχους του Ιράν, έναν από αυτούς στην ίδια του την πρωτεύουσα, οι Ιρανοί φάνηκαν αδύναμοι και έπρεπε να απαντήσουν. Σε εκδίκηση για τον ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια και τον αρχηγό της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα, εκτόξευσαν μερικές εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους στο Ισραήλ. Σειρά του Ισραήλ να φανεί αδύναμο. Έπρεπε και αυτό να ανταποδώσει τα χτυπήματα».
Όμως, μελετώντας τις επιλογές του, έπρεπε να επιλέξει μια «μεσοβέζικη λύση». Έπρεπε να δώσει μια δυναμική απάντηση για να γίνει μάθημα στους Ιρανούς, όχι όμως τόσο δυναμική που θα τους έκανε να φανούν ακόμα πιο αδύναμοι και έπρεπε να τα ξανακάνουν όλα από την αρχή, εξηγεί ο Βρετανός δημοσιογράφος.
Πριν από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές, μέσω διαύλων όπως οι «New York Times», Ιρανοί αξιωματούχοι είχαν καταστήσει σαφές ότι μια ισραηλινή επίθεση είτε σε πετρελαϊκές είτε σε ατομικές εγκαταστάσεις θα ήταν πιθανό να προκαλέσει άλλη μια επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους αρκετά μεγάλη ώστε η πρώτη να μοιάζει με παιχνίδι βελάκια.
Μετά την πρόσφατη ισραηλινή επίθεση σε ιρανικούς στρατιωτικούς στόχους, το Ιράν αντιμετωπίζει έντονο εσωτερικό διχασμό σχετικά με το αν θα απαντήσει, με σκληροπυρηνικά μέλη του κοινοβουλίου να υποστηρίζουν την άμεση αντίδραση, ενώ άλλοι παράγοντες εντός και εκτός Ιράν προτρέπουν για αυτοσυγκράτηση.
Guardian
Όπως αναφέρει ο βρετανικός Guardian σε ανάλυσή του, ενώ η κυβέρνηση του Ιράν αρχικά επέλεξε να τονίσει την αποτελεσματικότητα των αντιαεροπορικών της συστημάτων και να υποβαθμίσει την κλίμακα της ζημιάς, στο εσωτερικό αναπτύσσεται συζήτηση για το κατά πόσον η παραβίαση της ιρανικής κυριαρχίας από το Ισραήλ πρέπει να μείνει αναπάντητη.