Στο μυαλό του Βλαντίμιρ Πούτιν: Ποια είναι τα επόμενα βήματα του Ρώσου προέδρου;
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο
Ήταν η εβδομάδα που οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο πέρασαν (μια ακόμη) κόκκινη γραμμή του Πούτιν, επιτρέποντας στην Ουκρανία να εκτοξεύσει πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς που προμήθευε η Δύση στη Ρωσία. Ήταν επίσης η εβδομάδα που ο πρόεδρος Πούτιν, ουσιαστικά, απείλησε το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αμερική και οποιαδήποτε άλλη χώρα προμηθεύει στην Ουκρανία τέτοια όπλα και για τέτοιο σκοπό.
«Θεωρούμε ότι δικαιούμαστε να χρησιμοποιήσουμε τα όπλα μας ενάντια στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις εκείνων των χωρών που επιτρέπουν τη χρήση των όπλων τους εναντίον των εγκαταστάσεων μας», είπε ο Ρώσος ηγέτης σε μια ομιλία του προς το έθνος το βράδυ της Πέμπτης.
«Συνεπώς το "Τι θα κάνει μετά ο Βλαντίμιρ Πούτιν;" είναι πλέον ένα πιεστικό ερώτημα. Και, καθώς είμαι ο συντάκτης του BBC για τη Ρωσία, μπορεί να περιμένετε ότι έχω την απάντηση» λέει ο Στιβ Ρόζενμπεργκ. «θα είμαι ειλικρινής μαζί σας, δεν την έχω». Ίσως ακόμη και ο Πούτιν να μην ξέρει την απάντηση, κάτι που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο σοβαρά, προσθέτει.
Κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στη Μόσχα και τη Δύση
Αυτή την εβδομάδα το Κρεμλίνο κατηγόρησε συλλογικά τη Δύση για κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, σχεδόν τρία χρόνια πολέμου στην Ουκρανία έδειξαν ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν κλιμακώνει τη σύγκρουση ως μέσο για την επίτευξη των στόχων του - σε αυτή την περίπτωση, τον έλεγχο της Ουκρανίας ή τουλάχιστον την ειρήνη με τους όρους της Ρωσίας.
Η πλήρους κλίμακας εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, η απόφασή του να ανακηρύξει ρωσικά τέσσερα ουκρανικά εδάφη, να ανάπτύξει βορειοκορεατικά στρατεύματα στην περιοχή του Κουρσκ, η απόφασή του να στοχεύσει την ουκρανική πόλη Ντνίπρο με έναν νέο υπερηχητικό βαλλιστικό πύραυλο μέσου βεληνεκούς. ακολουθούμενες από απειλές για πλήγμα στη Δύση - όλα αυτά αντιπροσωπεύουν στιγμές κλιμάκωσης σε αυτή τη σύγκρουση.
Κάποτε περιέγραψα τον Βλαντίμιρ Πούτιν ως ένα αυτοκίνητο χωρίς όπισθεν και χωρίς φρένα, που κάνει καριέρα στον αυτοκινητόδρομο, με το πεντάλ του γκαζιού κολλημένο στο γκάζι. Από ό,τι βλέπω, λίγα έχουν αλλάξει. Μην περιμένετε ότι το «Putinmobile» θα επιβραδυνθεί ξαφνικά ή θα αποκλιμακωθεί τώρα μετά τις επιθέσεις με πυραύλους μεγαλύτερου βεληνεκούς στη Ρωσία.
Η κλιμάκωση, όμως, είναι άλλο θέμα. Αυτό είναι μια ξεχωριστή πιθανότητα. Η Ουκρανία θα προετοιμαστεί για περισσότερες ρωσικές επιθέσεις, ακόμη και βαρύτερους βομβαρδισμούς. Οι δυτικές κυβερνήσεις θα αξιολογήσουν το επίπεδο απειλής υπό το φως των προειδοποιήσεων του Πούτιν. Ακόμη και πριν από την τηλεοπτική ομιλία του ηγέτη του Κρεμλίνου, υπήρχαν φόβοι στη Δύση για μια έξαρση του υβριδικού ρωσικού πολέμου.
Τον περασμένο μήνα, ο επικεφαλής της MI5 προειδοποίησε ότι η ρωσική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών είχε εμπλακεί σε μια εκστρατεία για να «δημιουργήσει χάος στους βρετανικούς και ευρωπαϊκούς δρόμους». «Έχουμε δει εμπρησμόύς, δολιοφθορές και άλλα», πρόσθεσε.
Τον Ιούνιο, ο Πούτιν πρότεινε ότι η Μόσχα θα μπορούσε να εξοπλίσει τους αντιπάλους της Δύσης εάν επέτρεπαν στην Ουκρανία να χτυπήσει βαθιά στη Ρωσία με δυτικούς πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς. «Πιστεύουμε ότι εάν κάποιος σκέφτεται ότι είναι δυνατό να προμηθεύσει τέτοια όπλα σε μια εμπόλεμη ζώνη για να χτυπήσει το έδαφός μας και να μας δημιουργήσει προβλήματα», είπε, «γιατί δεν μπορούμε να προμηθεύσουμε τα δικά μας όπλα ίδιας κατηγορίας σε αυτές τις περιοχές ανά τον κόσμο όπου θα στοχεύουν ευαίσθητες εγκαταστάσεις των χωρών που το κάνουν αυτό στη Ρωσία;».
Η πυρηνική επιλογή
Η ερώτηση «Τι θα κάνει ο Πούτιν στη συνέχεια;» συνήθως ακολουθείται από το: «Θα χρησιμοποιούσε ο Πούτιν πυρηνικό όπλο στον πόλεμο της Ουκρανίας;». Ο Ρώσος Πρόεδρος άφησε μερικές ασήμαντες υποδείξεις. Ανακοινώνοντας την έναρξη της «ειδικής στρατιωτικής του επιχείρησης» –της ευρείας κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία– είχε προειδοποιήσει «εκείνους που μπορεί να έμπαιναν στον πειρασμό να παρέμβουν από το εξωτερικό».
«Ανεξάρτητα από το ποιος προσπαθεί να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο μας ή να δημιουργήσει απειλές για τη χώρα και τον λαό μας», δήλωσε ο ηγέτης του Κρεμλίνου, «πρέπει να γνωρίζουν ότι η Ρωσία θα απαντήσει αμέσως. Και οι συνέπειες θα είναι τέτοιες που δεν έχετε δει ποτέ σε ολόκληρη την ιστορία σας».
Οι δυτικοί ηγέτες γενικά απέρριψαν την πυρηνική απειλή. Από την έναρξη του πολέμου οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν περάσει αρκετές ρωσικές «κόκκινες γραμμές»: παρέχοντας στην Ουκρανία άρματα μάχης, προηγμένα συστήματα πυραύλων και στη συνέχεια μαχητικά αεροσκάφη F-16. Οι «συνέπειες» για τις οποίες απειλούσε το Κρεμλίνο δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ.
Τον Σεπτέμβριο ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι μειώνει το όριο για τη χρήση πυρηνικών όπλων - το διάταγμα δημοσιεύτηκε αυτή την εβδομάδα. Αυτή ήταν μία ξεκάθαρη προειδοποίηση προς την Ευρώπη και την Αμερική να μην επιτρέψουν επιθέσεις πυραύλων μεγαλύτερου βεληνεκούς σε ρωσικό έδαφος.
Τώρα και αυτή η κόκκινη γραμμή έχει ξεπεραστεί. Στην ομιλία του προς το έθνος, ο Πούτιν επιβεβαίωσε δυτικές αναφορές ότι η Ουκρανία είχε εκτοξεύσει πυραύλους ATACMS που προμήθευσαν οι ΗΠΑ και πυραύλους Storm Shadow βρετανικής κατασκευής σε στόχους εντός της Ρωσίας.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, όταν η ταμπλόιντ Moskovsky Komsomolets που είναι υπέρ του Κρεμλίνου ρώτησε έναν απόστρατο αντιστράτηγο πώς θα έπρεπε να απαντήσει η Ρωσία σε μια επίθεση με ATACMS στην περιοχή του Μπριάνσκ, εκείνος απάντησε:
«Η έναρξη του Τρίτου Παγκοσμίου Πολέμου λόγω χτυπημάτων σε μια αποθήκη όπλων στην περιοχή του Μπριάνσκ θα ήταν πιθανώς κοντόφθαλμη». Θα ήταν παρήγορο να σκεφτεί κανείς ότι το Κρεμλίνο συμμερίζεται αυτήν την άποψη. Αλλά η ομιλία του Βλαντιμίρ Πούτιν προς το έθνος δεν περιείχε καμία απόδειξη γι' αυτό.
Το μήνυμά του προς τους υποστηρικτές της Ουκρανίας στη Δύση φάνηκε να είναι: αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή και για την οποία σοβαρολογώ, σας προκαλώ να την περάσετε. «Ακόμη και ο Πούτιν δεν ξέρει αν μπορεί να χρησιμοποιήσει πυρηνικό όπλο ή δεν μπορεί. Εξαρτάται από τα συναισθήματά του», μου είπε πρόσφατα ο αρθρογράφος της Novaya Gazeta, Αντρέι Κολέσνικοφ.
«Ξέρουμε ότι είναι ένας πολύ συναισθηματικός άνθρωπος. Η απόφαση να ξεκινήσει αυτός ο πόλεμος ήταν επίσης ένα συναισθηματικό βήμα. Γι' αυτό πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη την ιδέα του για την αλλαγή του πυρηνικού δόγματος. Λένε ότι ο φόβος του πολέμου επιστρέφει και περιλαμβάνει και τις δύο πλευρές, αλλά αυτό είναι επίσης ένα εργαλείο κλιμάκωσης.
Σε αυτή την ερμηνεία πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο Πούτιν, υπό ορισμένες συνθήκες, μπορεί να χρησιμοποιήσει τουλάχιστον ένα τακτικό πυρηνικό όπλο στο πλαίσιο ενός περιορισμένου πυρηνικού πολέμου. Δεν θα λύσει το πρόβλημα. Αλλά θα είναι η αρχή μιας αυτοκτονικής κλιμάκωσης για ολόκληρο τον κόσμο».
Τα τακτικά πυρηνικά όπλα είναι μικρές κεφαλές που προορίζονται για χρήση στο πεδίο της μάχης ή για περιορισμένο χτύπημα.
Ο παράγοντας Τραμπ
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί να ενεργήσει με βάση τα συναισθήματα. Επίσης, ξεκάθαρα, οδηγείται από τη δυσαρέσκεια της Δύσης και φαίνεται αποφασισμένος να μην υποχωρήσει. Αλλά ξέρει επίσης ότι ο κόσμος θα μπορούσε σύντομα να γίνει ένα πολύ διαφορετικό μέρος. Σε δύο μήνες ο Τζο Μπάιντεν θα έχει παραδώσει τη σκυτάλη και ο Ντόναλντ Τραμπ θα βρίσκεται στον Λευκό Οίκο.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ έχει εκφράσει σκεπτικισμό σχετικά με τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία και έχει ασκήσει σφοδρή κριτική στο ΝΑΤΟ. Είπε επίσης πρόσφατα ότι η συζήτηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν θα ήταν «έξυπνο πράγμα». Όλα αυτά πρέπει να ηχούν ως μουσική στα αυτιά του Πούτιν.
Πράγμα που σημαίνει ότι, παρά τις τελευταίες απειλές και προειδοποιήσεις, το Κρεμλίνο μπορεί να αποφασίσει ενάντια σε μια μεγάλη κλιμάκωση αυτή τη στιγμή. Αν δηλαδή το Κρεμλίνο έχει υπολογίσει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα βοηθήσει να τερματιστεί ο πόλεμος με όρους ευεργετικούς για τη Ρωσία. Εάν αλλάξει αυτός ο υπολογισμός, θα μπορούσε να αλλάξει και η απάντηση της Μόσχας.