Ποιοι και γιατί πολεμούν στη Συρία - Υπάρχει σχέδιο ειρήνης;

Στο προσκήνιο ήρθε ξανά ο εμφύλιος πόλεμος στην Συρία μετά την κατάληψη του Χαλεπιού από τους Σύρους αντάρτες που είχε ως αποτέλεσμα ο πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ να χάσει τον έλεγχο της περιοχής.

Τι συμβαίνει;

Στις 26 Νοεμβρίου οι αντάρτες εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση από περιοχές βόρεια και βορειοδυτικά του Χαλεπιού. Οι αντάρτες στις 29-30 Νοεμβρίου, εισέβαλλαν στην πόλη εκδιώκοντας τις κυβερνητικές δυνάμεις, όπως αναφέρει το Reuters.

Είναι η πρώτη φορά που ο έλεγχος της πόλης αλλάζει χέρια από το 2016. Τότε οι κυβερνητικές δυνάμεις, με την υποστήριξη της Ρωσίας και του Ιράν, νίκησαν τους αντάρτες που έλεγχαν τις ανατολικές συνοικίες της πόλης του Χαλεπιού.

Οι αντάρτες συνέχισαν την προέλασή τους σε περιοχές νότια και νοτιοδυτικά του Χαλεπιού, καταλαμβάνοντας εδάφη στην επαρχία Χάμα.

Η κυβέρνηση έχει ορκιστεί να αντεπιτεθεί. Η Ρωσία, η οποία ανέπτυξε την πολεμική της αεροπορία στη Συρία το 2015 για να βοηθήσει τον Άσαντ, διεξάγει αεροπορικές επιδρομές προς υποστήριξη του στρατού.

Σημειώνεται ότι το γεγονός αυτό αποτελεί την πιο σοβαρή κλιμάκωση εδώ και χρόνια, αυξάνοντας τον απολογισμό που ανέρχεται σε εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς από το 2011, όταν ο πόλεμος ξεπήδησε από την εξέγερση της Αραβικής Άνοιξης κατά της εξουσίας του Άσαντ. Έκτοτε, περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους του προπολεμικού πληθυσμού των 23 εκατομμυρίων έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, ενώ εκατομμύρια έχουν καταφύγει στο εξωτερικό ως πρόσφυγες.

Ποιοι είναι οι αντάρτες;

Η επίθεση ξεκίνησε από την Hayat Tahrir al-Sham (HTS) που παλαιότερα ήταν γνωστή ως Nusra Front. Η Nusra Front αποτελούσε πτέρυγα της Αλ Κάιντα στον πόλεμο της Συρίας, μέχρι που διέκοψε τους δεσμούς της το 2016.

Η HTS, με επικεφαλής τον Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι, ήταν επί μακρόν η κυρίαρχη δύναμη στην περιοχή του Ιντλίμπ, στα βορειοδυτικά όπου οι αντάρτες διατηρούσαν παρουσία παρά τα κέρδη του Άσαντ αλλού.

Οι ΗΠΑ και η Ρωσία, η Τουρκία και άλλα κράτη τη χαρακτηρίζουν τρομοκρατική ομάδα.

Μια άλλη συμμαχία ανταρτών έχει εξαπολύσει ξεχωριστή επίθεση από περιοχές βόρεια του Χαλεπιού. Οι αντάρτες αυτοί υποστηρίζονται από την Τουρκία και οργανώνονται υπό τη σημαία του Συριακού Εθνικού Στρατού.

Γιατί η σύγκρουση αναζωπυρώθηκε τώρα;

Η Ρωσία και το Ιράν ασκούν επιρροή στις κυβερνητικά ελεγχόμενες περιοχές, που αποτελούν το μεγαλύτερο κομμάτι της Συρίας. Οι ΗΠΑ διατηρούν δυνάμεις στα βορειοανατολικά και ανατολικά, υποστηρίζοντας τις υπό κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις. Η Τουρκία έχει στρατεύματα στο έδαφος στα βορειοδυτικά που ελέγχονται από τους αντάρτες.

Όμως η περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων έχει κλονιστεί από τις συγκρούσεις που διαρκούν περισσότερο από ένα χρόνο και φέρνουν το Ισραήλ αντιμέτωπο με το Ιράν και τις μαχητικές ομάδες που υποστηρίζει.

Η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ, έχει υποστεί σημαντικά πλήγματα κατά τη διάρκεια του πάνω από δύο μήνες διαρκούς πολέμου με το Ισραήλ στον Λίβανο. Η Χεζμπολάχ, η οποία ήρθε σε συμφωνία για κατάπαυση του πυρός με το Ισραήλ την περασμένη εβδομάδα, βοήθησε τον Άσαντ να ανακτήσει το Χαλέπι το 2016.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν, μιλώντας στο CNN, δήλωσε ότι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι αντάρτες θα προσπαθήσουν να επωφεληθούν από μια νέα κατάσταση, με τους κύριους υποστηρικτές της συριακής κυβέρνησης - το Ιράν, τη Ρωσία και τη Χεζμπολάχ - να έχουν αποσπαστεί και αποδυναμωθεί από συγκρούσεις, αναφερόμενος στις περιφερειακές συγκρούσεις και τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Μια συμφωνία μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας είχε σε γενικές γραμμές σταθεροποιήσει την κατάσταση στα βορειοδυτικά από το 2020. Αλλά η Τουρκία έχει εκφράσει αυξανόμενη απογοήτευση για την αποτυχία του Άσαντ να καταλήξει σε συμφωνία με την αντιπολίτευση για τον τερματισμό της σύγκρουσης.

Τούρκοι αξιωματούχοι ασφαλείας δήλωσαν ότι ενώ η Άγκυρα εργάζεται για να σταματήσει τις επιθέσεις των ανταρτών, ανησυχούν όλο και περισσότερο για τις επιθέσεις των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων στους αντάρτες. Ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δήλωσε ότι ο Άσαντ και οι αντάρτες πρέπει να συμβιβαστούν.

Μία από τις κύριες ανησυχίες της Τουρκίας στη Συρία είναι η δύναμη που κατέχουν οι ομάδες υπό κουρδική ηγεσία, οι οποίες είναι σύμμαχοι της Ουάσινγκτον αλλά θεωρούνται τρομοκράτες από την Άγκυρα. Το τουρκικό κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ανέφερε ότι ο Συριακός Εθνικός Στρατός κατέλαβε την πόλη Τελ Ριφάατ από την κουρδική πολιτοφυλακή YPG.

Τόσο το Κρεμλίνο όσο και η Τεχεράνη έχουν επαναλάβει την υποστήριξή τους προς τη συριακή κυβέρνηση.

Υπάρχει σχέδιο ειρήνης;

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ενέκρινε ψήφισμα το 2015 με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης, ζητώντας νέο σύνταγμα, εκλογές υπό την εποπτεία του ΟΗΕ και διαφανή και υπεύθυνη διακυβέρνηση.

Η εφαρμογή του σχεδίου δεν έχει προχωρήσει.

Ο απεσταλμένος του ΟΗΕ για τη Συρία Geir Pedersen δήλωσε ότι η κλιμάκωση δείχνει μια συλλογική αποτυχία στην επίτευξη μιας πολιτικής διαδικασίας και προέτρεψε σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την εξεύρεση διεξόδου από τη σύγκρουση.