«Ζούμε στην εποχή του Τραμπ»: Πρόσωπο της Χρονιάς για τους FT, ο 47ος πρόεδρος των ΗΠΑ
Στις 20 Ιανουαρίου του 2021, ο Ντόναλντ Τραμπ επιβιβάστηκε στο Air Force One για αυτό που οι περισσότεροι υπέθεσαν ότι ήταν η τελευταία φορά. Επέστρεφε στο Παλμ Μπιτς. Ένα δεκαπενθήμερο νωρίτερα είχε βοηθήσει στην επίθεση όχλου στο Καπιτώλιο -την πρώτη επίθεση στο νομοθετικό σώμα της Αμερικής από τότε που πυρπολήθηκε από βρετανικά στρατεύματα κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1812.
Λίγοι από το περιβάλλον του Τραμπ βρέθηκαν στην αεροπορική βάση του Άντριους για να τον απομακρύνουν. Ο Μιτς ΜακΚόνελ, ο ηγέτης των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία, είχε μόλις αποκαλέσει τον Τραμπ «απεχθή άνθρωπο». Ο Ρούπερτ Μέρντοχ, ιδιοκτήτης του Fox News, που ήταν η μεγαλύτερη μαζορέτα του Τραμπ, υποσχέθηκε σε εσωτερικό email να τον εξαφανίσει.
Μεγάλο μέρος της Αμερικής και του κόσμου συμφώνησε με τον ισχυρισμό του Τζο Μπάιντεν ότι η προεδρία του Τραμπ ήταν «μια παρεκκλίνουσα στιγμή». Μια χούφτα πιστών, όπως οι Steve Bannon, Kash Patel, Richard Grenell, Stephen Miller, Peter Navarro και Boris Epshteyn, έμειναν με τον Trump τους επόμενους μήνες. Στη μυθολογία «Maga» αυτή ήταν η περίοδος της πολιτικής ερημιάς του Τραμπ. «Το Μαρ-α-Λάγο ήταν σαν το ανατολικό Βερολίνο», θυμάται ο Μπάνον, ένας αυτοαποκαλούμενος εθνικιστής-λαϊκιστής που ήταν ο επικεφαλής στρατηγικής του Τραμπ κατά τον πρώτο χρόνο της θητείας του. «Ήμασταν μια ομάδα πειρατών. Όλοι οι άλλοι διέγραφαν τον Τραμπ».
Η μεγαλύτερη επιστροφή στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ
Η ανάκαμψη του Τραμπ από τότε είναι η πιο δραματική επιστροφή στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ - και αναμφισβήτητα από την ίδρυση της δημοκρατίας. Μόνο μια φορά στο παρελθόν, με τον Γκρόβερ Κλίβελαντ το 1892, ένας πρόεδρος των ΗΠΑ επέστρεψε στο αξίωμα για μη συνεχόμενες θητείες. Οι Financial Times έκαναν τον Τραμπ «Πρόσωπο της Χρονιάς» το 2016. Φέτος ο Τραμπ είναι και πάλι η επιλογή των FT λόγω της αξιοσημείωτης φύσης της επιστροφής του στην εξουσία. Δεν είναι πλέον δυνατό να απορρίψουμε τον Τραμπ ως παρέκκλιση.
Στο εσωτερικό, το «Trραμπ 2.0» υπόσχεται μια νέα εποχή σαρωτικής απορρύθμισης και φορολογικών περικοπών. Η υπόσχεση του προέδρου να προσωποποιήσει την όρεξη της βάσης του Maga για αντίποινα ενάντια στις φιλελεύθερες ελίτ -πανεπιστήμια, τα mainstream μέσα ενημέρωσης και τη «woke ατζέντα» γενικά- προαναγγέλλει μια βαθιά στροφή προς την πολιτιστική δεξιά.
Στο εξωτερικό, ο Τραμπ ορκίζεται επίσης να δώσει μάχες. Για τον αποκαλούμενο «άξονα αναταραχής» της Κίνας, της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, η επιστροφή του Τραμπ θα μπορούσε να είναι η ευκαιρία μιας γενιάς, αν και παραμένει απρόβλεπτος. Ο Τραμπ βλέπει τον κόσμο ως μια ζούγκλα στην οποία οι ΗΠΑ έχουν εξαπατηθεί από τοιυς συμμάχους τους. Το μέλλον του ΝΑΤΟ κρέμεται από μια κλωστή.
«Ζούμε στην εποχή του Τραμπ»
«Ζούμε στην εποχή του Τραμπ», λέει ο Ρότζερ Στόουν, μακροχρόνιος πολιτικός και επιχειρηματικός συνεργάτης του Τραμπ, ο οποίος τον γνωρίζει από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. «Οι ιστορικοί θα ανατρέξουν στο 2024 ως μια αλλαγή εποχής όπως έκαναν για τις [εκλογές] του 1932, όταν ήρθε το New Deal του Ρούσβελτ, ή για το 1968 όταν ο Ρίτσαρντ Νίξον γέννησε τη νέα δεξιά».
Ο Τραμπ έχει προετοιμάσει μια σειρά από κινήσεις της «πρώτης ημέρας» που θα έβαζαν στη σκιά οποιαδήποτε προηγούμενη επερχόμενη προεδρία. Περιλαμβάνει εκτελεστικά εντάλματα για την απέλαση μεταναστών χωρίς έγγραφα, μαζικές απονομές χάριτος για τους ταραχοποιούς που φυλακίστηκαν για την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου, μια νέα εποχή γεωτρήσεων πετρελαίου, διατάγματα για την ελευθερία του λόγου στα πανεπιστήμια των ΗΠΑ και ούτω καθεξής. Όλα αυτά μαζί θα ισοδυναμούσαν με μια ριζική αλλαγή στον τρόπο διακυβέρνησης της Αμερικής. Ο Τραμπ έχει επίσης υποσχεθεί εκκαθάριση στρατηγών στο Πεντάγωνο και έρευνες για όσους τον ερεύνησαν.
Αν και έχει ήδη πιει μια μπουκιά από το μήλο, το ερώτημα πόσο πιο ενοχλητικό θα είναι η επόμενη θητεία του Τραμπ είναι δύσκολο να μετρηθεί. «Ο Τραμπ είναι ένας κλασικός Δίδυμος», λέει ο Άντονι Σκαραμούτσι, ένας χρηματοδότης από τη Νέα Υόρκη που έγινε φίλος με τον Τραμπ για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1990 και ο οποίος ήταν για λίγο διευθυντής επικοινωνίας του Λευκού Οίκου. «Θα μπορούσε να είναι ο ιδιοφυής, αστείος που παίζει γκολφ Τραμπ, ή θα μπορούσε να γίνει ο κακός, εκδικητικός δίδυμός του. Ίσως τα δούμε και τα δύο».
Υπάρχουν ισχυροί λόγοι να πιστεύουμε ότι ο Τραμπ θα επιδιώξει εκδίκηση εναντίον των εγχώριων αντιπάλων του. Η επιλογή του Πατέλ, ένας εξαιρετικά πιστού με δημοσιευμένη λίστα εχθρών, ως ο επόμενος διευθυντής του FBI είναι μία απόδειξη. Ο Πιτ Χέγκσεθ, ο εκλεκτός του για υπουργός Άμυνας, έχει δημιουργήσει μια περσόνα του Fox TV επικαλούμενος την πολιτική ορθότητα και τα υποτιθέμενα αντιαμερικανικά αισθήματα στο Πεντάγωνο. Ο Τάλσι Γκάμπαρντ, ο εκλεκτός του για διευθυντής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, είναι ορκισμένος εχθρός του «βαθέος κράτους».
Υπάρχει όμως μια μεγάλη ομάδα παρατηρητών της Ουάσιγκτον που πιστεύουν ότι ο Τραμπ, ο οποίος γίνεται 79 ετών τον Ιούνιο, θα περνάει χρόνο στο γήπεδο του γκολφ ακόμη περισσότερο από πριν. Άλλες επιλογές του Τραμπ, όπως ο Mάρκο Ρούμπιο για υπουργός Εξωτερικών, ο Μάικ Βαλτς ως σύμβουλος εθνικής ασφάλειας και ο Σκότ Μπέσεντ ως υπουργός Οικονομικών, είναι πιο συνηθισμένες. Ο γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ λέει στον κόσμο ότι δεν έχει δει ποτέ τον Τραμπ τόσο χαρούμενο όσο μετά τις 5 Νοεμβρίου. Το φάσμα της φυλάκισης και η επίθεση των ερευνών είναι πλέον πίσω του.
«Η ανταπόδοση του Τραμπ θα είναι μια ισχυρή οικονομία», λέει η Σούζι Γουάιλς, η διευθύντρια της εκστρατείας του για το 2024 και η νέα επικεφαλής του προσωπικού του Λευκού Οίκου. «Με την πάροδο του χρόνου πολλά από τα δύσκολα συναισθήματα έχουν φύγει».
Ο καταιγισμός των υποθέσεων εναντίον του Τραμπ μόνο ενίσχυσε τη δημοτικότητά του. Σε μέρη της Αμερικής, ο Τραμπ έπεσε θύμα των ίδιων δυνάμεων που περιφρονούν – των εισαγγελέων που έχουν υπερβολικό ζήλο και των φιλελεύθερων που περιφρονούν. Για κάποιους στην πλουτοκρατική Αμερική, το μίσος του Τραμπ για το βαθύ κράτος φαινόταν σαν ένας πολυπόθητος πόλεμος κατά της γραφειοκρατίας και των ρυθμίσεων. Για ορισμένες μειονότητες, συμπεριλαμβανομένου ενός αξιοσημείωτου μεγάλου μεριδίου νεαρών ανδρών όλων των φυλών, ο Τραμπ ήταν το μαχαίρι τους ενάντια σε αυτό που θεωρούν ότι είναι μια σαφώς έμφυλη νέα μορφή πολιτικής ορθότητας.
«Γιατί πιστεύετε ότι ο Τραμπ πήρε τόσες πολλές ψήφους νεαρών αφροαμερικανών και ισπανόφωνων;» ρωτάει ο Μπάνον. «Βλέπουν επίσης το σύστημα ως στημένο εναντίον τους». Τον Μάρτιο του 2023, ο Τραμπ προσέλκυσε τη βάση όταν ορκίστηκε ότι «θα είμαι η ανταπόδοση σου». Μέσα σε 24 ώρες αφότου ο Τραμπ κρίθηκε ένοχος στη Νέα Υόρκη επειδή πήρωσε μία πρωταγωνίστρια ερωτικών ταινιών, τη Στόρμι Ντάνιελς για να εξαγοράσει τη σιωπή της, σημείωσε ρεκόρ σε μικρές δωρεές. Η δεύτερη μεγαλύτερη ημέρα συγκέντρωσης κεφαλαίων για μικρές δωρεές ήρθε τον Αύγουστο του 2023, όταν κυκλοφόρησε μια φωτογραφία του από το κρατητήριο, μετά την κατηγορία του στη Τζόρτζια για παρέμβαση στις εκλογές.
Αυτή τη φορά, η εκστρατεία του διοικήθηκε από έμπειρους επαγγελματίες — με επικεφαλής τους Γουάιλς και Κρις ΛαΣιβίτα— ενώ οι περισσότεροι από τους υποψηφίους του για ανώτερες θέσεις είναι πιστοί της ιδεολογίας Maga. Άτομα που σχετίζονται με το Project 2025 υπό την ηγεσία του Heritage Foundation - ένα περιεκτικό σχέδιο για τον Τραμπισμό στην πράξη - εκπροσωπούνται σε μεγάλο βαθμό.
Ο Τραμπ έχει επίσης δείξει πολύ πιο λεπτομερές ενδιαφέρον για τη στελέχωση της κυβέρνησής του. Το 2016, επέλεξε μια χούφτα διευθυντές του υπουργικού συμβουλίου και άφησε τους διορισμούς κατώτερου επιπέδου σε άλλους. Αυτή τη φορά, έχει πάρει προσωπικά συνέντευξη από υποψήφιους για δεκάδες δευτερεύουσες θέσεις, όπως ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Εμπορίου, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών, η Υπηρεσία Εσωτερικών Εσόδων, το τμήμα πολιτικών δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης και πολλές άλλες θέσεις εργασίας. Η 24ωρη οντισιόν του Τραμπ στο Mαρ-α-Λάγο δεν έχει παράλληλο με προηγούμενες μεταβάσεις.
Αντί για Τραμπισμό χωρίς Τραμπ, βλέπουμε τον Τραμπ με ενσαρκωμένο Τραμπισμό. Η ατζέντα του περιλαμβάνει τη δημιουργία του λεγόμενου Τμήματος Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας που διοικείται από τον Έλον Μασκ, τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, και τον Βιβέκ Ραμασουάμι, έναν άλλο δισεκατομμυριούχο και πρώην υποψήφιο των Ρεπουμπλικάνων. Πρωταρχικός τους στόχος είναι η αποδόμηση του διοικητικού κράτους.
Τι θα σημαίνει το «Trump 2.0» για τον κόσμο;
Στην πρώτη του ορκωμοσία το 2017, ο Τραμπ μίλησε για την «αμερικανική σφαγή» που προκάλεσε η παγκοσμιοποίηση και η Κίνα. Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, απείλησε επίσης να εγκαταλείψει το ΝΑΤΟ λόγω «μη καταβολής οφειλών» από ορισμένα από τα ευρωπαϊκά μέλη του. Αυτή τη φορά εκτοξεύει παρόμοιες απειλές αλλά με περισσότερη ισχύ. Υποσχέθηκε επίσης να τερματίσει τον ρωσικό πόλεμο στην Ουκρανία «μέσα σε 24 ώρες». Αν και έχει οικειοποιηθεί το σύνθημα του Ρόναλντ Ρίγκαν για «ειρήνη μέσω της δύναμης», αυτό δίνει ελάχιστη καθοδήγηση για το τι θα κάνει στην πράξη. Η παράλληλη υπόσχεσή του για το «Πρώτα η Αμερική» καλύπτει το αντίθετο άκρο του γεωπολιτικού φάσματος.
«Είναι αδύνατο να προβλέψουμε τι θα κάνει ένας άνθρωπος χωρίς φιλοσοφία εξωτερικής πολιτικής – ο Τραμπ είναι καθαρά συναλλακτικός», λέει ο Τζον Μπόλτον, ο οποίος ήταν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ για 18 μήνες στην πρώτη του θητεία. «Η μεγάλη διαφορά είναι ότι αυτή τη φορά θα περιβάλλεται από ανθρώπους που θα του λένε «ναι».
Το μέλλον των συμμαχιών της Αμερικής φαίνεται αβέβαιο. Η επικείμενη απόσυρση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ουκρανία φέρνει ήδη την Ευρώπη σε αταξία. Με τη Γερμανία σε περιδίνηση εν αναμονή των εκλογών της τον Φεβρουάριο και τη γαλλική προεδρία του Εμανουέλ Μακρόν σε χάος, ο Τραμπ θα μπορούσε να σπείρει μεγαλύτερο διχασμό στην ΕΕ - μία ένωση που πάντα περιφρονούσε.
Τα άλλα δείγματα εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ από τις 5 Νοεμβρίου ήταν ανάμεικτα. Κανείς δεν περίμενε ότι οι πρώτες απειλές του για εμπορικό πόλεμο θα απευθύνονταν στον Καναδά και το Μεξικό, χώρες στις οποίες υποσχέθηκε ότι θα επιβάλει γενικούς δασμούς 25%.
Ο πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, πέταξε αμέσως στο Μαρ-α-Λάγο για να προσπαθήσει να συνάψει συμφωνία. Αφού επέστρεψε στο σπίτι με άδεια χέρια, χλευάστηκε από τον Τραμπ ως κυβερνήτης της «μεγάλης πολιτείας του Καναδά» - μια αναφορά στο αστείο ότι είναι η 51η πολιτεία της Αμερικής. Αντίθετα, η νέα πρόεδρος του Μεξικού, Κλαούντια Σέινμπάουμ, αντέκρουσε τις απαιτήσεις του Τραμπ με πολύ σωστή γλώσσα. «Διαπραγματευόμαστε ως ίσοι, δεν υπάρχει υποταγή εδώ, γιατί είμαστε ένα μεγάλο έθνος», είπε.
Είναι κατανοητό ότι η Κίνα, η οποία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αμερικής, αλλά που έχει μακράν το μεγαλύτερο εμπορικό πλεόνασμα, θα συνάψει συμφωνία με τον Τραμπ. Είναι εξίσου πιθανό η Κίνα και οι ΗΠΑ να ξεκινήσουν έναν πλήρη εμπορικό πόλεμο. Ο μόνος σύνδεσμος μεταξύ των δύο σεναρίων είναι ότι ο Τραμπ θα αποφασίσει και όχι η ομάδα του. «Ο Τραμπ πιστεύει ότι μπορεί να διορθώσει κάθε πρόβλημα μόνος του μιλώντας με τους ομολόγους του», λέει ο Μπόλτον. «Αυτό μπορεί να οδηγήσει τα γεγονότα σε περίεργες κατευθύνσεις».
Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Τραμπ ταξίδεψε στο Παρίσι για να παραστεί στην επαναλειτουργία της Παναγίας των Παρισίων, του μεγάλου καθεδρικού ναού της Γαλλίας. Ο Τραμπ χαιρετίστηκε θερμά από αξιωματούχους της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένου του πρίγκιπα Ουίλιαμ της Βρετανίας. Τον αγκάλιασε επίσης ο Μακρόν, παρά το γεγονός ότι ο Τραμπ μόλις είχε διορίσει τον Τσαρλς Κούσνερ, έναν καταδικασμένο εγκληματία και πεθερό της κόρης του Ιβάνκα, ως πρεσβευτή των ΗΠΑ στη Γαλλία. «Αυτή τη φορά η Ευρώπη έστρωσε το κόκκινο χαλί για τον Τραμπ», λέει ο Στόουν.
Ξεκίνησε επίσης μια φιλική συνομιλία με την Τζιλ Μπάιντεν, η οποία αντικαθιστούσε τον σύζυγό της. Δύο μέρες αργότερα, ο Τραμπ κυκλοφόρησε μια διαφήμιση για το επώνυμο ανδρικό του άρωμα «Fight, fight, fight» σε μια φωτογραφία του ίδιου και της Τζιλ Μπάιντεν να κάνουν φιλική κουβέντα. «Ένα άρωμα στο οποίο δεν μπορούν να αντισταθούν οι εχθροί σου», έλεγε η διαφήμιση.
Η κολόνια Trump πωλείται στα 59,99 δολάρια μαζί με μία σειρά από Βίβλους και άλλα εμπορεύματα Tραμπ που πωλούνται. Ο ίδιος είναι πάντα σε επιφυλακή για προσφορές. Ο Τραμπ και ο Μασκ μπορεί να μιλήσουν για απότομες περικοπές στις ομοσπονδιακές δαπάνες των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, είναι πιο πιθανό να κάνουν πολύ μεγαλύτερες εισβολές στην απορρύθμιση, ιδιαίτερα για τα κρυπτονομίσματα και την τεχνητή νοημοσύνη.
Πλησιάζοντας στην ένατη δεκαετία του, ο Τραμπ βρίσκεται σε μια ασυνήθιστη ηλικία για να προεδρεύει μιας αλλαγής στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων και μιας αναδιάταξης στην πολιτική των ΗΠΑ. Η έκταση του επερχόμενου ριζοσπαστισμού του Τραμπ στο εσωτερικό και στο εξωτερικό εξακολουθεί να είναι θέμα εικασιών. «Ξεκινάμε μια νέα εποχή», λέει ο Stone. «Δεν θα υπάρξει επιστροφή».
Άλλοι προβλέπουν ότι το Trump 2.0 θα σημάνει χάος, όχι μια νέα παραγγελία. Όποια και αν είναι, η επιστροφή του Τραμπ προαναγγέλλει μια νέα χρυσή εποχή για τα χρήματα στην πολιτική και τη διπλωματία των ΗΠΑ. Φαίνεται έτοιμος να ξεκινήσει με ένα υπουργικό συμβούλιο δισεκατομμυριούχων. «Μην ξεχνάτε ποτέ ότι ο Τραμπ έγραψε την Τέχνη της Διαπραγμάτευσης», λέει ένας άλλος συνεργάτης του Τραμπ. «Ό,τι κι αν συμβαίνει, πάντα, πάντα ψάχνει για την κατάλληλη γωνία».