Οι Κούρδοι έτοιμοι για τον «υπέρ πάντων αγώνα»: Επιστολή σε Τραμπ για την τουρκική επιθετικότητα
Με τις εχθρικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία να κινητοποιούνται εναντίον τους στο βόρειο τμήμα της Συρίας και τη Δαμασκό να κυβερνάται από μια ομάδα φιλική προς την Άγκυρα, οι κύριες κουρδικές παρατάξεις της Συρίας βρίσκονται σε δυσχερή θέση καθώς προσπαθούν να διατηρήσουν τα πολιτικά κέρδη που αποκόμισαν κατά τη διάρκεια των 13 χρόνων πολέμου.
Μέρος μιας εθνοτικής ομάδας που διασχίζει το Ιράκ, το Ιράν, την Τουρκία, την Αρμενία και τη Συρία, οι Κούρδοι ήταν μέχρι στιγμής από τους λίγους νικητές της συριακής αυτής σύγκρουσης, ελέγχοντας σχεδόν το ένα τέταρτο της χώρας και ηγούμενοι μιας ισχυρής ένοπλης ομάδας που αποτελεί βασικό σύμμαχο των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους.
Όμως η ισορροπία των δυνάμεων γέρνει εναντίον τους από τότε που η ισλαμιστική οργάνωση Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) κατέλαβε τη Δαμασκό αυτόν τον μήνα, ανατρέποντας τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, δήλωσαν στο Reuters δύο αναλυτές και ένας ανώτερος δυτικός διπλωμάτης.
Η «σεισμική» αλλαγή στη Συρία αναμένεται να αποφέρει βαθύτερη τουρκική επιρροή, την ώρα που η αλλαγή της αμερικανικής κυβέρνησης εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πόσο καιρό η Ουάσινγκτον θα συνεχίσει να υποστηρίζει τις δυνάμεις της χώρας που τελούν υπό κουρδική ηγεσία.
Για την Τουρκία, οι κουρδικές παρατάξεις αποτελούν απειλή για την εθνική ασφάλεια. Η Άγκυρα τις θεωρεί ως προέκταση του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο βρίσκεται σε εξέγερση κατά του τουρκικού κράτους από το 1984 και θεωρείται τρομοκρατική ομάδα από την Τουρκία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυνάμεις.
Οι κουρδικές ομάδες της Συρίας «αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα μεγάλο πρόβλημα», δήλωσε ο Άρον Λουντ, συνεργάτης της Century International, ενός think tank με έδρα τις ΗΠΑ.
«Οι ισορροπίες έχουν αλλάξει ριζικά στη Συρία προς όφελος των υποστηριζόμενων από την Τουρκία ή των συμμαχικών με την Τουρκία παρατάξεων και η χώρα φαίνεται αποφασισμένη να το εκμεταλλευτεί αυτό στο έπακρον».
Η αλλαγή αυτή αντανακλάται στην αναζωπύρωση των μαχών για τον έλεγχο του βορρά, όπου οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία ένοπλες ομάδες, γνωστές ως Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), έχουν προχωρήσει στρατιωτικά εναντίον των υπό κουρδική ηγεσία Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF).
Ο Φανάρ αλ Κάιτ, ανώτερος αξιωματούχος της περιφερειακής διοίκησης υπό κουρδική ηγεσία, δήλωσε στο Reuters ότι η απομάκρυνση του Άσαντ, του οποίου το αραβικό εθνικιστικό κόμμα Μπάαθ καταπίεζε τους Κούρδους για δεκαετίες, παρουσίασε μια ευκαιρία να ενώσει ξανά την χώρα.
Είπε ότι η διοίκηση είναι έτοιμη για διάλογο με την Τουρκία, αλλά η σύγκρουση στον βορρά δείχνει ότι η Άγκυρα έχει «πολύ κακές προθέσεις».
«Αυτό σίγουρα θα ωθήσει την περιοχή προς ... μια νέα σύγκρουση», πρόσθεσε.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Παρασκευή ότι αναμένει ότι τα ξένα κράτη θα αποσύρουν την υποστήριξη προς τους Κούρδους μαχητές μετά την ανατροπή του Άσαντ, καθώς η Άγκυρα επιδιώκει να απομονώσει τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG), την Κουρδική πολιτοφυλακή που ηγήθηκε της συμμαχίας SDF.
Απαντώντας σε ερωτήσεις του Reuters, Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε ότι η βασική αιτία της σύγκρουσης «δεν είναι η στάση της Τουρκίας απέναντι στην περιοχή- είναι ότι το PKK/YPG είναι μια τρομοκρατική οργάνωση».
«Τα μέλη του PKK/YPG πρέπει να καταθέσουν τα όπλα τους και να εγκαταλείψουν τη Συρία», δήλωσε ο αξιωματούχος. Ο διοικητής των SDF Μαζλούμπ Αμπντί, σε συνέντευξή του στο Reuters την Πέμπτη, αναγνώρισε για πρώτη φορά την παρουσία μαχητών του PKK στη Συρία, λέγοντας ότι βοήθησαν στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους και ότι θα επέστρεφαν στην πατρίδα τους σε περίπτωση που συμφωνούνταν συνολική κατάπαυση του πυρός με την Τουρκία. Ο ίδιος αρνήθηκε οποιουσδήποτε οργανωτικούς δεσμούς με το PKK.
Φεμινισμός και Ισλαμισμός
Εν τω μεταξύ, στη Δαμασκό, η νέα ηγεσία επιδεικνύει μια θερμή στάση απέναντι στην Άγκυρα και δείχνει ότι θέλει να επαναφέρει όλη τη Συρία υπό κεντρική εξουσία - μια πιθανή πρόκληση που δεν ευνοεί τους Κούρδους.
Ενώ η Τουρκία παρέχει άμεση υποστήριξη στον SNA, μαζί με άλλα κράτη θεωρεί την HTS τρομοκρατική ομάδα λόγω του παρελθόντος της στην Αλ Κάιντα. Παρά το γεγονός αυτό, η Άγκυρα πιστεύεται ότι έχει σημαντική επιρροή στην ομάδα. Ανώτερος δυτικός διπλωμάτης δήλωσε: «Οι Τούρκοι μπορούν σαφώς να τους επηρεάσουν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον».
Ο ηγέτης της HTS Αχμέντ αλ-Σαράα δήλωσε σε τουρκική εφημερίδα ότι η απομάκρυνση του Άσαντ ήταν «όχι μόνο η νίκη του συριακού λαού, αλλά και του τουρκικού λαού».
Ο Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε ότι η HTS δεν ήταν ποτέ υπό τον έλεγχο της Άγκυρας, κάνοντας λόγο για μια δομή «με την οποία επικοινωνούσαμε λόγω των συνθηκών» και προσθέτοντας ότι πολλά δυτικά κράτη έκαναν επίσης το ίδιο.
Οι κουρδικές ομάδες της Συρίας υπό την ηγεσία του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) και η συνδεδεμένη με αυτό πολιτοφυλακή YPG ανέλαβαν τον έλεγχο μεγάλου μέρους του βορρά μετά την έναρξη της εξέγερσης κατά του Άσαντ το 2011. Δημιούργησαν τη δική τους διοίκηση, ενώ επέμειναν ότι στόχος τους ήταν η αυτονομία και όχι η ανεξαρτησία.
Η πολιτική τους, που δίνει έμφαση στον σοσιαλισμό και τον φεμινισμό, διαφέρει έντονα από τον ισλαμισμό της HTS. Η περιοχή τους μεγάλωσε καθώς οι δυνάμεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συνεργάστηκαν με τις SDF στην εκστρατεία κατά του Ισλαμικού Κράτους, καταλαμβάνοντας περιοχές με αραβική πλειοψηφία.
Οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία ομάδες του SNA ενέτειναν την εκστρατεία τους κατά των SDF καθώς ανατρεπόταν ο Άσαντ, καταλαμβάνοντας την πόλη Μανμπίτζ στις 9 Δεκεμβρίου.
Η Ουάσινγκτον μεσολάβησε για την κατάπαυση πυρός, αλλά οι SDF δήλωσαν ότι η Τουρκία και οι σύμμαχοί της δεν την τήρησαν, ενώ αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Άμυνας δήλωσε ότι δεν υπήρξε τέτοια συμφωνία.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις SDF έχει αποτελέσει αντικείμενο έντασης με τη σύμμαχό τους στο ΝΑΤΟ, Τουρκία. Η Ουάσινγκτον θεωρεί τις SDF ως βασικό εταίρο για την αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους και ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν έχει προειδοποιήσει ότι θα τους αξιοποιήσει για την άμυνα της Συρίας. Σημειώνεται ότι οι SDF εξακολουθούν να φρουρούν δεκάδες χιλιάδες τζιχαντιστές.
Ο Τούρκος υπουργός Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, δήλωσε το περασμένο Σαββατοκύριακο ότι η Τουρκία δεν βλέπει κανένα σημάδι αναζωπύρωσης του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Την Παρασκευή, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, δήλωσε στον Γερμανό ομόλογό του κατά τη διάρκεια συνομιλιών στην Άγκυρα ότι πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις για τη διαχείριση των στρατοπέδων και των φυλακών όπου κρατούνται οι τζιχαντιστές.
Ξεχωριστά, η βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα της Μέσης Ανατολής, Μπάρμπαρα Λιφ, δήλωσε την Παρασκευή ότι η Ουάσινγκτον συνεργάζεται με την Άγκυρα και τις SDF για να βρεθεί «μια ελεγχόμενη μετάβαση όσον αφορά τον ρόλο των SDF σε αυτό το τμήμα της χώρας».
Η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι τα αμερικανικά στρατεύματα θα παραμείνουν στη Συρία, αλλά ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να τα απομακρύνει όταν αναλάβει τα καθήκοντά του στις 20 Ιανουαρίου.
Επιστολή στον Τραμπ
Κατά τη διάρκεια της πρώτης του διακυβέρνησης, ο Τραμπ προσπάθησε να αποσύρει τις δυνάμεις του από τη Συρία, αλλά αντιμετώπισε πιέσεις στο εσωτερικό και από τους συμμάχους των ΗΠΑ.
Σε επιστολή του προς τον Τραμπ στις 17 Δεκεμβρίου, την οποία εξέτασε το Reuters, ο κορυφαίος Κούρδος αξιωματούχος της Συρίας, Ιλχάμ Αχμέντ, δήλωσε ότι η Τουρκία ετοιμάζεται να εισβάλει στα βορειοανατολικά πριν αναλάβει τα καθήκοντά του. Το σχέδιο της Τουρκίας «απειλεί να αναιρέσει την πρόοδο ετών στη διασφάλιση της σταθερότητας και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας», έγραψε. «Πιστεύουμε ότι έχετε τη δύναμη να αποτρέψετε αυτή την καταστροφή».
Κληθείς να σχολιάσει, ο εκπρόσωπος της μετάβασης Τραμπ-Βανς, Μπράιαν Χιουζ, δήλωσε: «Συνεχίζουμε να παρακολουθούμε την κατάσταση στη Συρία. Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δεσμευτεί να μειώσει τις απειλές στη Μέση Ανατολή και να προστατεύσει τους Αμερικανούς εδώ στην πατρίδα».
Ο Τραμπ δήλωσε στις 16 Δεκεμβρίου ότι η Τουρκία θα «κρατήσει το κλειδί» για το τι θα συμβεί στη Συρία, αλλά δεν έχει ανακοινώσει τα σχέδιά του για τις αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν εκεί.
«Οι Κούρδοι βρίσκονται σε μια όχι ζηλευτή θέση», δήλωσε ο Τζόσουα Λάντις, ειδικός σε θέματα της Συρίας στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα. «Μόλις η Δαμασκός εδραιώσει την εξουσία της, θα κινηθεί στην περιοχή. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να παραμείνουν εκεί για πάντα».
Ο ηγέτης της HTS Σαράα δήλωσε στο βρετανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο BBC ότι οι Κούρδοι είναι «μέρος του λαού μας» και «δεν πρέπει να υπάρξει διαίρεση της Συρίας», προσθέτοντας ότι τα όπλα πρέπει να βρίσκονται εξ' ολοκλήρου στα χέρια του κράτους.
Ο Σαράα αναγνώρισε μία από τις κύριες ανησυχίες της Τουρκίας -την παρουσία μη Σύρων Κούρδων μαχητών στη Συρία- και δήλωσε: «Δεν δεχόμαστε ότι τα συριακά εδάφη απειλούν και αποσταθεροποιούν την Τουρκία ή άλλα μέρη».
Δεσμεύτηκε να εργαστεί μέσω του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων για να βρεθεί «μια ειρηνική λύση για την αντιμετώπιση του προβλήματος», λέγοντας ότι πιστεύει ότι έχουν δημιουργηθεί αρχικές επαφές «μεταξύ των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία ή της οργάνωσης SDF».
Ο Κάιτ, ο Κούρδος αξιωματούχος, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του επιθυμεί «μια δημοκρατική Συρία, μια αποκεντρωμένη Συρία, μια Συρία που εκπροσωπεί όλους τους Σύρους όλων των αιρέσεων, θρησκειών και εθνοτήτων». Οι SDF θα είναι «ένας πυρήνας του επερχόμενου συριακού στρατού», πρόσθεσε.
Ο διοικητής των SDF Αμπντί, στη συνέντευξή του στο Reuters, επιβεβαίωσε ότι έχει δημιουργηθεί επαφή με την HTS για να αποφευχθούν συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεών τους, αλλά δήλωσε ότι η Άγκυρα θα προσπαθήσει να εμποδίσει τις σχέσεις μεταξύ της Δαμασκού και της διοίκησης που βρίσκεται υπό την κουρδική ηγεσία.
Παρόλα αυτά, είπε ότι υπάρχει ισχυρή υποστήριξη από τα διεθνή μέρη, συμπεριλαμβανομένου του συνασπισμού υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, για την ένταξη των SDF στη «νέα πολιτική φάση» στη Δαμασκό, χαρακτηρίζοντάς την ως «μεγάλη ευκαιρία».
«Προετοιμαζόμαστε, μετά από μια πλήρη κατάπαυση πυρός μεταξύ μας και μεταξύ της Τουρκίας και των συνδεδεμένων φατριών, να ενταχθούμε σε αυτή τη φάση», είπε.