Νέα μελέτη δείχνει γιατί οι Ρωμαίοι είχαν χαμηλότερο IQ κατά 2 έως 3 μονάδες
Σύμφωνα με την έρευνα είχε να κάνει με τον μόλυβδο
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι η μαζική επέκταση της εξόρυξης και της επεξεργασίας ορυκτών στην Αρχαία Ρώμη προκάλεσε την αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από μόλυβδο κατά τη διάρκεια της ακμής της αυτοκρατορίας, οδηγώντας σε μια εκτιμώμενη πτώση του δείκτη νοημοσύνης (IQ) κατά 2 έως 3 μονάδες σε ολόκληρη τη χώρα.
«Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι μπορέσαμε να ποσοτικοποιήσουμε την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη πριν από σχεδόν 2.000 χρόνια και να αξιολογήσουμε τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του αρχαίου ρωμαϊκού πολιτισμού», δήλωσε ο Dr. Τζόζεφ ΜακΚόνελ από το Desert Research Institute στη Νεβάδα.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι ανθρωπογενείς εκπομπές από βιομηχανικές δραστηριότητες είχαν ως αποτέλεσμα εκτεταμένες βλάβες στην ανθρώπινη υγεία για πάνω από δύο χιλιετίες, κάτι που είναι αρκετά εντυπωσιακό κατά την άποψή μου», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με το Guardian, οι Ρωμαίοι γιατροί γνώριζαν τους κινδύνους της δηλητηρίασης από μόλυβδο, αλλά το μέταλλο εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται ευρέως για σωλήνες νερού και κατσαρόλες μαγειρέματος και χρησιμοποιούταν κάποιες φορές σε φάρμακα, καλλυντικά και παιχνίδια. Το μέταλλο καταναλωνόταν επίσης σκόπιμα, αφού οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν ότι τα σιρόπια που περιείχαν μόλυβδο βοηθούσαν στη συντήρηση και τη γλύκανση του κρασιού.
Ενώ η δηλητηρίαση από μόλυβδο μέσω μολυσμένου φαγητού και κρασιού ήταν πιο πιθανό να απασχολούσε τις ανώτερες τάξεις, ολόκληρος ο πληθυσμός θα εισέπνεε μόλυβδο που παρήγαγαν τα τεράστια ορυχεία και οι επιχειρήσεις μεταλλουργίας της αυτοκρατορίας, καθώς το μέταλλο αποτελούσε υποπροϊόν των διυλιστηρίων αργύρου και χρυσού.
Για να εντοπίσουν τα επίπεδα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης μολύβδου σε όλη τη ρωμαϊκή εποχή, ο ΜακΚόνελ και μια διεθνής ομάδα ερευνητών ανέλυσαν πυρήνες πάγου από την Αρκτική. Οι πυρήνες παρείχαν ένα χρονοδιάγραμμα των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων μολύβδου από το 500 π.Χ. έως το 600 μ.Χ.
Γράφοντας στην έκθεση «Proceedings of the National Academy of Sciences», οι ερευνητές περιγράφουν πώς οι πυρήνες πάγου αποκάλυψαν μια απότομη αύξηση της ρύπανσης μολύβδου γύρω στο 15 π.Χ. μετά την άνοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Στη συνέχεια, τα επίπεδα παρέμειναν υψηλά μέχρι την παρακμή της Pax Romana, μιας περιόδου 200 ετών σχετικής ειρήνης και ευημερίας που έληξε το 180 μ.Χ.. Κατά την περίοδο αυτή, ο ΜακΚόνελ εκτιμά ότι η αυτοκρατορία απελευθέρωσε περισσότερους από μισό εκατομμύριο τόνους μολύβδου στην ατμόσφαιρα.
Για να υπολογίσουν τι αντίκτυπο μπορεί να είχε η ρύπανση, οι επιστήμονες στράφηκαν σε ατμοσφαιρικά μοντέλα για να χαρτογραφήσουν πώς ο μόλυβδος θα εξαπλωνόταν στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, βασίστηκαν σε σύγχρονες μελέτες για να υπολογίσουν πόση ποσότητα του νευροτοξικού μετάλλου θα είχε συσσωρευτεί στα παιδιά και τι αντίκτυπο θα μπορούσε να είχε στον δείκτη νοημοσύνης τους.
Κατά μέσο όρο, τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα των παιδιών στην ακμή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας θα μπορούσαν να είχαν αυξηθεί κατά 2,4 μικρογραμμάρια ανά δεκάγραμμο, διαπίστωσαν οι ερευνητές, μειώνοντας το IQ τους κατά 2,5 έως 3 μονάδες.
Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, υπήρχαν περισσότεροι από 80 εκατομμύρια άνθρωποι στο αποκορύφωμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, πράγμα που σημαίνει ότι περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορούσε να έχει εκτεθεί στη ρύπανση από μόλυβδο που παρήγαγε η εξόρυξη και η μεταλλουργία. Οι επιπτώσεις της δηλητηρίασης από μόλυβδο μπορεί να είναι τόσο σοβαρές που οι μελετητές έχουν συζητήσει αν συνέβαλε στην πτώση της αυτοκρατορίας.
«Μια μείωση του δείκτη νοημοσύνης κατά 2,5 έως 3 μονάδες μπορεί να μην ακούγεται μεγάλη, αλλά αφορούσε το σύνολο του πληθυσμού και θα παρέμενε για τα σχεδόν 180 χρόνια της Pax Romana», δήλωσε ο ΜακΚόνελ. «Το αφήνω στους επιδημιολόγους, τους αρχαίους ιστορικούς και τους αρχαιολόγους να καθορίσουν αν τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης μολύβδου και οι επιπτώσεις στην υγεία που εντοπίσαμε ... ήταν αρκετά για να αλλάξουν την ιστορία».
Ενώ η ατμοσφαιρική ρύπανση μολύβδου μειώθηκε μετά τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αυξήθηκε και πάλι στον μεσαίωνα και «εκτινάχθηκε» στον 20ό αιώνα με τη βιομηχανική επανάσταση και την καύση ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων των μολυβδούχων καυσίμων για τα οχήματα. Μια μελέτη του 2021 από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι τα επίπεδα μολύβδου στο αίμα σε παιδιά ηλικίας ενός έως πέντε ετών μειώθηκαν από 15,2 σε 0,83 μικρογραμμάρια ανά δεκάγραμμο μεταξύ των τελών της δεκαετίας του 1970 και του 2016, καθώς απαγορεύτηκαν τα καύσιμα από μόλυβδο.
