Ψάρια «Μπέντζαμιν Μπάτον»: Το εντυπωσιακό είδος που ζει πάνω από 100 χρόνια

Αν βρεθείτε ποτέ στις όχθες της Rice Lake Μινεσότα τον Μάιο, ίσως εντοπίσετε κοπάδια απο μεγαλόσωμα ψάρια που ανακατεύονται ανάμεσα στα φυτά άγριου ρυζιού σε ρηχά νερά. Είναι τα λεγόμενα bigmouth buffalo και είναι τα μακροβιότερα ψάρια του γλυκού νερού στον κόσμο. Μερικά από αυτά ζουν για πάνω από 100 χρόνια.

Κάθε χρόνο, αυτά τα τεράστια ψάρια – που μπορεί να ζυγίζουν περισσότερο από 23 κιλά διασχίζουν τον ποταμό Ράις για να γεννήσουν και να αναπαραχθούν στη λίμνη. Αλλά η κανονικότητα αυτής της ωοτοκίας διαψεύδει μια κρυφή ανησυχία διατήρησης: για περισσότερες από έξι δεκαετίες τώρα, καμία νέα γενιά νεαρών ψαριών εδώ δεν έχει φτάσει στην ενηλικίωση.

Τα Bigmouth bigmouth buffalo δεν είχαν μελετηθεί εδώ και δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν πόσο μοναδικά είναι πραγματικά αυτά τα τεράστια και απίστευτα μακρόβια ψάρια, αποκαλύπτοντας επίσης πόσο κινδυνεύουν.

Τα ψάρια αυτά είναι εγγενή στη Βόρεια Αμερική και μπορούν να βρεθούν από το νότιο Saskatchewan και τη Manitoba στον Καναδά μέχρι τη Λουιζιάνα και το Τέξας στις ΗΠΑ. Συχνά θεωρούνται από το κοινό και τους ψαράδες ως «τραχειά ψάρια» (rough fish)– ένας μακροχρόνιος αλλά μη επιστημονικός όρος που χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει ότι δεν είναι ιδιαίτερα επιθυμητά– αφού δεν ψαρεύονται εμπορικά και επομένως δεν είναι οικονομικά σημαντικά.

Τα τελευταία πέντε χρόνια, ωστόσο, οι ερευνητές έχουν κάνει μια σειρά από νέες και εκπληκτικές ανακαλύψεις για το είδος αυτό. Πρώτον, έχει τεκμηριωθεί ότι φτάνουν στην ηλικία των 127 ετών, καθιστώντας τα τα μακροβιότερα ψάρια του γλυκού νερού στον κόσμο. Επίσης, δεν φαίνεται να καταρρέοουν βιολογικά με την ηλικία. Πιο πρόσφατα, οι ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι τα σταθερά μεγέθη του πληθυσμού τους τις τελευταίες δεκαετίες θα μπορούσαν να οφείλονται στο γεγονός ότι αυτά τα ηλικιωμένα ψάρια δεν πεθαίνουν, έστω και αν δεν μπορούν να παράξουν νεαρά που επιβιώνουν μέχρι την ενηλικίωση.

Οι λίγοι ειδικοί που μελετούν αυτά τα ψάρια ανησυχούν ότι μια σοβαρή μείωση του πληθυσμού τους μπορεί να είναι επικείμενη, αν όχι αναπόφευκτη. Αυτό που είναι σαφές από τη μέχρι τώρα έρευνα είναι πόσο λίγα γνωρίζουμε για τα big buffalo και πόσα αναπάντητα ερωτήματα παραμένουν. «Είναι ένας από τους παλαιότερους πληθυσμούς ζώων στον κόσμο και δεν υπάρχει διαχείριση ή προστασία του είδους», λέει ο Alec Lackmann, ερευνητής ψαριών στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα, Duluth, και ένας από τους κορυφαίους ειδικούς στα συγκεκριμένα ψάρια και τη γήρανση τους

Ο Lackmann ηγήθηκε της έρευνας, που δημοσιεύτηκε σε μια εργασία του 2019, η οποία ανακάλυψε για πρώτη φορά την εκατονταετή διάρκεια ζωής του ψαριού στη Μινεσότα. Πριν από αυτό, πίστευαν ότι το ψάρι ζούσε μόνο περίπου 26 χρόνια. Αργότερα επιβεβαίωσε μεγάλους αριθμούς αιωνόβιων ατόμων σε άλλα μέρη της Βόρειας Αμερικής.

Οι ερευνητές εξέτασαν τις αναλογίες των ανοσοκυττάρων καθώς και το μήκος των τελομερών (μια περιοχή DNA που βρίσκεται στο τέλος ενός χρωμοσώματος που περιορίζει τον αριθμό των φορών που μπορεί να διαιρεθεί ένα κύτταρο), και δύο δείκτες βιολογικής γήρανσης και τα συνέκριναν με άλλους δείκτες που φανερώνουν την πραγματική ηλικία των ψαριών.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε το 2021, παρείχε μόνο ένα στιγμιότυπο της υγείας κάθε ψαριού σε μια στιγμή, λέει η Britt Heidinger, συν-συγγραφέας της εργασίας και βιολόγος στο North Dakota State University, η οποία εστιάζει στο γιατί οι οργανισμοί γερνούν με διαφορετικούς ρυθμούς. Αλλά υποδηλώνει ότι «δεν βλέπουμε πραγματικά μια βιολογική κατάρρευση με την ηλικία σε αυτούς τους οργανισμούς», λέει.

Η αύξηση της ηλικίας των ψαριών δεν συσχετίστηκε με τη βράχυνση των τελομερών (βιολογικό σημάδι γήρανσης), όπως θα αναμενόταν κανονικά. Αντίθετα, φάνηκε να συνδέεται με καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού, συμπεριλαμβανομένης της μειωμένης αναλογίας ουδετερόφιλων προς λεμφοκύτταρα - μια αλλαγή που υποδηλώνει ότι αυτά τα ψάρια χειρίζονται καλύτερα το σωματικό στρες και βλέπουν αυξημένη ανοσία καθώς γερνούν.Υπάρχουν ακόμα πολλά που δεν είναι γνωστά για το πώς αυτά τα ψάρια καταφέρνουν να παραμένουν υγιή σε μεγάλη ηλικία, λένε οι ειδικοί, αλλά είναι πιθανό ότι μπορεί να διατηρούν τα τελομερή τους μέσω ενός ενζύμου που εμποδίζει τη βράχυνσή τους.

Δυστυχώς, ωστόσο, τα τελομερή δεν μπορούν να μας πουν ποια μπορεί να είναι η μέγιστη διάρκεια ζωής του ψαριού ή να παρέχουν διαβεβαιώσεις ότι η τάση βελτίωσης με την ηλικία θα συνεχιστεί. Εξάλλου, «η γήρανση είναι μια μη γραμμική διαδικασία». Αλλά υπάρχει ένα άλλο παζλ που ξετυλίγεται σε αυτή την πρόσφατη έρευνα. Δεδομένου ότι ένα τόσο υψηλό ποσοστό των ψαριών που ελήφθησαν στο δείγμα ήταν εξαιρετικά ηλικιωμένοι, γεννήθηκε ένα άλλο ερώτημα: πού είναι όλα τα νεότερα ψάρια;

Ο Lackmann και οι συνεργάτες του αποφάσισαν να δοκιμάσουν τις ηλικίες των ψαριών στη Rice Lake της Μινεσότα, ενώ παράλληλα παρατηρούσαν ετησίως τις συμπεριφορές ωοτοκίας. Σε μια πρόσφατη εργασία, ανέφεραν ότι το 99,7% των ψαριών που είχαν δειγματιστεί και παλαιώσει – 389 από τα 390 ψάρια – ήταν άνω των 50 ετών. Η διάμεση ηλικία ήταν 79, που σημαίνει ότι τα περισσότερα από τα ψάρια αυτού του πληθυσμού γεννήθηκαν πριν από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Αλλά αυτό που ήταν πραγματικά σοκαριστικό ήταν το γεγονός ότι παρά το γεγονός ότι τα ψάρια αναπαράγονταν με επιτυχία κάθε χρόνο γύρω στο Μάιο, δίνοντας πολλά νέα νεαρά ψάρια, μέχρι το τέλος καλοκαιριού όλα τα στοιχεία αυτών των νεαρών εξαφανίζονται. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει μια επιτυχημένη γενιά νεαρών ψαριών εκεί για περισσότερα από 60 χρόνια, λέει ο Lackmann. «Κάθε νεαρό ψάρι που έχει επιζήσει μετά το 1957 είναι μια στατιστική ακραία τιμή»

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο λόγος για αυτό το θλιβερό ποσοστό επιβίωσης είναι πιθανόν η θήρευση από ένα άλλο ιθαγενές ψάρι: τον λούτσο που αναπαράγεται επίσης στη Rice Lake, λίγο νωρίτερα μέσα στο έτος. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η ασυνήθιστα μεγάλη διάρκεια ζωής των ψαριών είναι στην πραγματικότητα μια προσαρμογή στο γεγονός ότι τα μικρά τους τα καταφέρνουν μόνο μια φορά στο τόσο. Χρειάζεται όμως περισσότερη έρευνα για να γνωρίζουμε με βεβαιότητα.

«Για μένα, είναι κάτι σαν την ερώτηση με την κότα ή το αυγό», λέει ο Walt Ford, διευθυντής καταφυγίου στο Rice Lake National Wildlife Refuge και συν-συγγραφέας της έκθεσης. Από τη μια πλευρά, λέει, θα μπορούσαν να ήταν πάντα ένα μακρόβιο είδος, και έτσι η ανάγκη για παραγωγή νέων μπορεί να μην ήταν ποτέ επιτακτική. Από την άλλη πλευρά, ίσως η δυσκολία να ενηλικιωθούν τα μικρά τους έχει ωθήσει το είδος να ζήσει όλο και περισσότερο.

Το μόνο σίγουρο είναι οτι αν οι ερευνητές και οι οικολόγοι δεν εργαστούν αρκετά γρήγορα, κινδυνεύουμε να χάσουμε ένα είδος με συναρπαστικά και δυνητικά μοναδικά βιολογικά μυστικά για την πρόληψη της γήρανσης. Δεν είναι ξεκάθαρο αν απομένουν δεκαετίες ή μόνο λίγα χρόνια, αλλά ο χρόνος κυλάει.