Ανακάλυψη του αιώνα στην Πομπηία: Στο φως, μέσα από τις στάχτες, ένα μοναδικό λουτρό 2.000 ετών

Aφού έμεινε κρυμμένο κάτω από μέτρα ηφαιστειακών πετρωμάτων και στάχτης για 2.000 χρόνια, ένα εύρημα που έρχεται στο φως «μια φορά τον αιώνα» ανακαλύφθηκε στην αρχαία ρωμαϊκή πόλη της Πομπηίας στην Ιταλία. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ένα πολυτελές ιδιωτικό λουτρό - πιθανώς το μεγαλύτερο που έχει βρεθεί ποτέ εκεί - με ζεστά και κρύα δωμάτια, εξαιρετικά έργα τέχνης και μια τεράστια πισίνα.

Το συγκρότημα που μοιάζει με σπα βρίσκεται στην καρδιά μιας μεγάλης κατοικίας που αποκαλύφθηκε τα τελευταία δύο χρόνια κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης ανασκαφής. «Είναι αυτοί οι χώροι που πραγματικά αποτελούν μέρος του "φαινόμενου της Πομπηίας" - είναι σχεδόν σαν αυτοί οι άνθρωποι να είχαν φύγει πριν από ένα λεπτό», λέει ο Δρ Gabriel Zuchtriegel, διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας, ο οποίος αποκάλυψε το νέο εύρημα αποκλειστικά στο BBC News.

Η ανάλυση δύο σκελετών που ανακαλύφθηκαν στο σπίτι δείχνει επίσης τη φρίκη που αντιμετώπισαν οι κάτοικοι της Πομπηίας όταν ο Βεζούβιος εξερράγη το 79 μ.Χ. Τα πτώματα ανήκαν σε μια γυναίκα, ηλικίας 35 έως 50 ετών, η οποία κρατούσε κοσμήματα και νομίσματα, και σε έναν νεότερο άνδρα στην εφηβεία ή στις αρχές της δεκαετίας του 20. Είχαν οχυρωθεί σε ένα μικρό δωμάτιο, αλλά σκοτώθηκαν καθώς ένα τσουνάμι από ηφαιστειακό αέριο και τέφρα – γνωστό ως πυροκλαστική ροή – διέσχισε την πόλη.

«Πρόκειται για ένα δραματικό μέρος και ό,τι βρίσκετΑΙ εδώ μιλάει για το δράμα», λέει η συντηρήτρια της Πομπηίας, δρ Ludovica Alesse. Το ένα τρίτο της αρχαίας πόλης εξακολουθεί να βρίσκεται κρυμμένο κάτω από τα ηφαιστειακά συντρίμμια της καταστροφής, αλλά η νέα ανασκαφή -η πιο εκτεταμένη εδώ και μια γενιά- παρέχει νέες πληροφορίες για την αρχαία ρωμαϊκή ζωή.

Τους αρχαιολόγους ακολούθησε μια ομάδα ντοκιμαντέρ από το BBC και το Lion TV, για μια σειρά με τίτλο Πομπηία: Η νέα ανασκαφή. Ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο της Πομπηίας έχει πλέον αποκαλυφθεί, αποκαλύπτοντας ένα πλυντήριο και ένα αρτοποιείο, καθώς και τη μεγάλη ιδιωτική κατοικία. Πιστεύεται ότι όλα αυτά ανήκαν σε ένα πλούσιο άτομο, πιθανότατα στον Aulus Rustius Verus, έναν πολιτικό με επιρροή στην Πομπηία.

Η ανακάλυψη του λουτρού αποτελεί περαιτέρω επιβεβαίωση της ελίτ του, λέει ο Δρ Ζουχτρίγκελ. «Υπάρχουν μόνο λίγα σπίτια που διαθέτουν ιδιωτικό συγκρότημα λουτρών, οπότε ήταν κάτι πραγματικά για τους πλουσιότερους των πλουσίων», λέει. «Και αυτό είναι τόσο τεράστιο – είναι ίσως το μεγαλύτερο συγκρότημα λουτρών σε ιδιωτικό σπίτι της Πομπηίας».

Όσοι είχαν την τύχη να χρησιμοποιήσουν τη σουίτα των λουτρών θα γδύνονταν σε ένα αποδυτήριο με ζωηρούς κόκκινους τοίχους και ψηφιδωτό δάπεδο διάσπαρτο με γεωμετρικά μοτίβα που ήταν επενδεδυμένα με μάρμαρο από όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στη συνέχεια θα πήγαιναν στο ζεστό δωμάτιο, θα έκαναν μια βουτιά στο λουτρό και θα απολάμβαναν τη ζεστασιά που έμοιαζε με σάουνα, η οποία παρέχεται από ένα ψευδοδάπεδο που επέτρεπε τη ροή ζεστού αέρα από κάτω και από τοίχους με κοιλότητα όπου η θερμότητα μπορούσε να κυκλοφορήσει.

Στη συνέχεια μετακινούνταν στο θερμό δωμάτιο με τα έντονα χρώματα, όπου το λάδι έτριβε το δέρμα, πριν το ξύσουν με ένα καμπυλωτό όργανο που ονομαζόταν strigil. Τέλος, θα έμπαιναν στο μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό δωμάτιο από όλα – το frigidarium, ή ψυχρό δωμάτιο. Περιτριγυρισμένος από κόκκινες κολώνες και τοιχογραφίες αθλητών, ο επισκέπτης μπορούσε να δροσιστεί στην πισίνα, η οποία είναι τόσο μεγάλη που χωρούσαν σε αυτήν 20-30 άτομα.

«Τα ζεστά καλοκαίρια, μπορούσατε να καθίσετε με τα πόδια σας στο νερό, συζητώντας με τους φίλους σας, ίσως απολαμβάνοντας ένα φλιτζάνι κρασί», λέει ο Δρ Zuchtriegel. Το λουτρό είναι το τελευταίο εύρημα που αναδύθηκε από αυτό το εξαιρετικό σπίτι.

Πέρυσι βρέθηκε μια τεράστια αίθουσα δεξιώσεων με κατάμαυρους τοίχους και εκπληκτικά έργα τέχνης με κλασικές σκηνές που κόβουν την ανάσα. Ένα μικρότερο, πιο οικείο δωμάτιο -ζωγραφισμένο με απαλό μπλε χρώμα- όπου οι κάτοικοι του σπιτιού πήγαιναν και προσεύχονταν στους θεούς, αποκαλύφθηκε επίσης.

Η κατοικία βρισκόταν στα μέσα της ανακαίνισης – εργαλεία και οικοδομικά υλικά έχουν βρεθεί παντού. Στο μπλε δωμάτιο ένας σωρός από όστρακα στρειδιών βρίσκονται στο πάτωμα, έτοιμα να αλεστούν και να εφαρμοστούν στους τοίχους για να τους δώσουν μια ιριδίζουσα λάμψη. Δίπλα σε αυτόν τον όμορφο χώρο, σε ένα στενόχωρο δωμάτιο με ελάχιστη διακόσμηση, έγινε μια σκληρή ανακάλυψη – τα λείψανα δύο Πομπηιανών που δεν κατάφεραν να γλιτώσουν από την έκρηξη.

Ο σκελετός μιας γυναίκας βρέθηκε ξαπλωμένος πάνω σε ένα κρεβάτι, κουλουριασμένος σε εμβρυακή στάση. Το σώμα ενός άνδρα βρισκόταν στη γωνία του μικρού αυτού δωματίου. «Η πυροκλαστική ροή από τον Βεζούβιο ήρθε κατά μήκος του δρόμου ακριβώς έξω από αυτό το δωμάτιο και προκάλεσε την κατάρρευση ενός τοίχου, και αυτό τον είχε ουσιαστικά συνθλίψει μέχρι θανάτου», εξηγεί η Δρ Sophie Hay, αρχαιολόγος στην Πομπηία.

«Η γυναίκα ήταν ακόμα ζωντανή ενώ εκείνος πέθαινε – φανταστείτε το τραύμα – και στη συνέχεια αυτό το δωμάτιο γέμισε με το υπόλοιπο της πυροκλαστικής ροής, και έτσι πέθανε». Η ανάλυση του ανδρικού σκελετού έδειξε ότι, παρά τη νεαρή ηλικία του, τα οστά του είχαν σημάδια φθοράς, γεγονός που υποδηλώνει ότι ήταν κατώτερης θέσης, πιθανώς ακόμη και σκλάβος.

Η Δρ Sophie Hay περιγράφει το συγκρότημα των ιδιωτικών λουτρών ως μια ανακάλυψη που γίνεται μία φορά τον αιώνα και ρίχνει περισσότερο φως σε μια σκοτεινή πλευρά της ρωμαϊκής ζωής. Ακριβώς πίσω από το ζεστό δωμάτιο βρίσκεται ένα λεβητοστάσιο. Ένας σωλήνας έφερνε νερό από το δρόμο – με λίγο να διοχετεύεται στην κρύα πισίνα – και το υπόλοιπο θερμαίνονταν σε έναν μολύβδινο λέβητα που προοριζόταν για το ζεστό δωμάτιο. Οι βαλβίδες που ρύθμιζαν τη ροή φαίνονται τόσο μοντέρνες που είναι σαν να μπορείτε να τις ανοίγετε και να τις κλείνετε ακόμα και σήμερα.

Με έναν κλίβανο να βρίσκεται από κάτω, οι συνθήκες σε αυτό το δωμάτιο θα ήταν αφόρητα ζεστές για τους σκλάβους που έπρεπε να διατηρούν όλο το σύστημα σε λειτουργία. «Το πιο ισχυρό πράγμα από αυτές τις ανασκαφές είναι η έντονη αντίθεση μεταξύ της ζωής των σκλάβων και των πολύ, πολύ πλούσιων. Και εδώ τη βλέπουμε», λέει η δρ Sophie Hay.

«Η διαφορά μεταξύ της πολυτελούς ζωής του λουτρού, σε σύγκριση με το δωμάτιο του κλιβάνου, όπου οι σκλάβοι τάιζαν τη φωτιά δουλεύοντας όλη μέρα. «Ένας τοίχος ήταν το μόνο που μπορούσε να σε χωρίσει ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς κόσμους».

Η ανασκαφή βρίσκεται στις τελευταίες εβδομάδες της – αλλά νέες ανακαλύψεις συνεχίζουν να αναδύονται από τη στάχτη. Περιορισμένος αριθμός επισκεπτών επιτρέπεται να επισκεφθεί την ανασκαφή όσο αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά τελικά θα ανοίξει πλήρως για το κοινό. «Κάθε μέρα εδώ είναι μια έκπληξη», λέει η δρ Άννα Ονέστι, διευθύντρια της ανασκαφής.

«Μερικές φορές το πρωί έρχομαι στη δουλειά νομίζοντας ότι είναι μια κανονική εργάσιμη μέρα – και μετά ανακαλύπτω ότι βρήκαμε κάτι εξαιρετικό. «Είναι μια μαγική στιγμή για τη ζωή της Πομπηίας, και αυτή η ανασκαφική εργασία μας δίνει τη δυνατότητα να τη μοιραστούμε με το κοινό».