Πώς μετακινείς έναν ρινόκερο με ελικόπτερο; Κρεμασμένο ανάποδα από τα πόδια του

Πετώντας στον ουρανό πάνω από τη Νότια Αφρική, ένα φυτοφάγο ζώο βάρους 1.300 κιλών κρέμεται ανάποδα από τα πόδια του από ένα ελικόπτερο.

Μπορεί το θέαμα να είναι σοκαριστικό, αλλά, την τελευταία δεκαετία, η χρήση ελικοπτέρων για τη διατήρηση των ρινόκερων έχει αυξηθεί ολοένα και περισσότερο στη Νότια Αφρική, τη Ναμίμπια και τη Μποτσουάνα.

Οι μαύροι ρινόκεροι απειλούνται με εξαφάνιση, σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN). Ωστόσο, χάρη στις προσπάθειες διατήρησης, ο αριθμός τους αυξάνεται.

Σήμερα, ο πληθυσμός των μαύρων ρινόκερων ανέρχεται σε περίπου 6.500 ζώα - από την δεκαετία του 1990 που ήταν στο χαμηλότερο σημείο τους, όταν η λαθροθηρία και η απώλεια οικοτόπων οδήγησαν το είδος στα όρια της εξαφάνισης.

Γιατί μετακινούνται οι ρινόκεροι;

Οι μαύροι ρινόκεροι μετακινούνται για τρεις λόγους, λέει η Ursina Rusch, διαχειρίστρια πληθυσμών για το πρόγραμμα WWF Νότιας Αφρικής Black Rhino Range Expansion Project στο BBC.

Πρώτον, για την προστασία τους από τη λαθροθηρία.

Δεύτερον, για σκοπούς παρακολούθησης - οι ερευνητές των ρινόκερων συχνά εκμεταλλεύονται την ευκαιρία για να βάλουν GPS στα κέρατα των ρινόκερων.

Και, τρίτον, για να εξασφαλιστεί ότι ο γενετικός πληθυσμός τους είναι όσο το δυνατόν πιο ποικιλόμορφος. Το είδος υπάρχει ως επί το πλείστον μέσα σε προστατευόμενους θύλακες σε δημόσια και ιδιωτικά καταφύγια, οπότε η μετατόπιση είναι μία από τις μοναδικές διαθέσιμες μεθόδους για την αύξηση της εξάπλωσής τους.

«Αν δεν μετατοπίσουμε τους ρινόκερους και δεν δημιουργήσουμε νέους πληθυσμούς, θα αναπαραχθούν με συγγενείς και θα καταρρεύσουν ως πληθυσμός ή θα εξαντλήσουν τους πόρους και θα σταματήσουν να αναπαράγονται», λέει η Rusch.

Οι ρυθμοί αύξησης των πληθυσμών των μαύρων ρινόκερων εξαρτώνται από την πυκνότητα. Αυτό σημαίνει ότι αν μια κοινότητα ρινόκερων είναι πολύ πυκνοκατοικημένη, τα θηλυκά θα αρχίσουν να έχουν μεγαλύτερες περιόδους μεταξύ των γεννήσεων - το χρονικό διάστημα μεταξύ της γέννησης ενός μικρού και του επόμενου - και έτσι θα παράγουν λιγότερα μικρά, μια εξελικτική αντίδραση και προσαρμογή στη διαχείριση των πόρων.

Μεταφορά ζώων με ελικόπτερα

Ενώ η μεταφορά ζώων για την αναγέννηση του πληθυσμού και τη γενετική ποικιλομορφία δεν είναι κάτι καινούργιο, η τακτική χρήση ελικοπτέρων σε αυτόν τον αγώνα είναι.

Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1990, αλλά βελτιώνοντας τις μεθόδους από τη δεκαετία του 2010, τα ελικόπτερα έχουν «φέρει επανάσταση στον κόσμο της διατήρησης των ρινόκερων», λέει η Rusch. Το πρόγραμμά της WWF έχει μεταφέρει περίπου 270 ρινόκερους, εκ των οποίων περίπου 160 έχουν μεταφερθεί από αέρος.

Σκύβοντας από ένα ελικόπτερο, ένας κτηνίατρος «ρίχνει βέλη στον ρινόκερο στον πισινό» με φάρμακα ακινητοποίησης, στοχεύοντας συνήθως νεαρά ή κυρίαρχα ζώα που πρέπει να απομακρυνθούν για να αποφευχθεί η αιμομιξία, λέει η Rusch. Η ακινητοποίηση των ρινόκερων γίνεται συνήθως με χρήση ενός ισχυρού οπιοειδούς και ενός ηρεμιστικού.

Ενώ προηγουμένως οι κτηνίατροι θα ξόδευαν 20 λεπτά για να εντοπίσουν έναν ρινόκερο που είναι ήρεμος, το ελικόπτερο εξοικονομεί τώρα πολύτιμο χρόνο με την εναέρια παρακολούθηση του - και μέσα σε τέσσερα λεπτά ο ρινόκερος χάνει τις αισθήσεις του, λέει η Rusch.

Από την στιγμή που ο ρινόκερος πέφτει αναίσθητος μέχρι την στιγμή που αρχίζει να μεταφέρεται από αέρος, η επίγεια ομάδα αναλαμβάνει αμέσως δράση, προσεγγίζοντας γρήγορα τον ρινόκερο για να πάρουν βιολογικά δείγματα και μετρήσεις τοποθετώντας επίσης μικροτσίπ για παρακολούθηση.

Στη συνέχεια γίνεται η μετακίνηση. Το ελικόπτερο μεταφέρει τον ρινόκερο, ο οποίος κρέμεται από κάτω, σε μια κεντρική τοποθεσία - συνήθως ένα ανοιχτό πεδίο - όπου περιμένουν τα επίγεια συνεργεία, λέει η Rusch.

Πιο παλιά, η μεταφορά του ρινόκερου θα γινόταν μέσα σε ένα κιβώτιο, προτού τον ανεβάσουν στο πίσω μέρος ενός φορτηγού με προορισμό μια προστατευόμενη περιοχή.

Αλλά αυτά τα οδικά ταξίδια θα μπορούσαν να είναι στρεσογόνα για τα ζώα καθώς θα ήταν ξύπνιοι για το ταξίδι (αν και, μερικές φορές, αναισθητοποιημένα) και θα στέκονταν σε ένα κιβώτιο, το οποίο μπορούσε να προκαλέσει βλάβη στους μύες ή στα κέρατα - ακόμη και να αποφράξει τους αεραγωγούς τους, κάτι που μπορεί να αποβεί μοιραίο.

Επιπλέον, το περιορισμένο οδικό δίκτυο της περιοχής και το δύσκολο έδαφος καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση στις απομακρυσμένες τελικές τοποθεσίες με επίγεια μέσα μεταφοράς.

Σε αυτό το σημείο αναλαμβάνει δράση η αερομεταφορά. Οι κίνδυνοι για την υγεία των ζώων από το ταξίδι σε κιβώτια σημαίνουν ότι σήμερα χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο ελικόπτερα για τη μετατόπιση των ρινόκερων, εξηγεί ο Robin Radcliffe, αναπληρωτής καθηγητής ιατρικής της άγριας ζωής και της διατήρησης της φύσης στο Πανεπιστήμιο Cornell, στην Ιθάκη της Νέας Υόρκης.

Πηγή: BBC