H.Π.Α. – Λιβύη: Η ένταση μεταξύ τους κορυφώνεται

Από τον Παναγιώτη Χριστόπουλο

To λιντσάρισμα του Αμερικανού πρέσβη στη Λιβύη Κρίστοφερ Στίβενς ανήμερα της «μαύρης» επετείου της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν ένα απίστευτο γεγονός που δείχνει ότι η κόντρα Ισλάμ και Δύσης (που προσωποποιείται, για τους Μουσουλμάνους, κυρίως στις ΗΠΑ) έχει ένα πολύ δύσκολο και επικίνδυνο μέλλον μπροστά της.

Καθώς δεν έχει γίνει ακόμη σαφές αν αυτό που συνέβη ήταν εντελώς αυθόρμητο, ή αν υπήρχε ένα προκαθορισμένο πλάνο για την δολοφονία του και καθώς οι αντιδράσεις για την αμερικανική ταινία που προσβάλει τον Μωάμεθ (όπως θεωρούν οι Μουσουλμάνοι) συνεχίζονται και σε άλλες χώρες, είναι δύσκολο να βγάλουμε σαφή συμπεράσματα αυτήν την στιγμή για το τι ακριβώς σημαίνει η δολοφονία του Αμερικανου πρέσβη και το πώς θα αντιδράσουν οι Αμερικανοί που έχουν και τις προεδρικές εκλογές του στις 9 Νοεμβρίου. Αξίζει, όμως, να θυμηθούμε όλο το ιστορικό των σχέσεων Η.Π.Α. και Λιβύης που ξεκίνησαν πριν 6 δεκαετίες.

1951: Η δημιουργία ενός νέου κράτους

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την ήττα της Ιταλίας, το έθνος της Λιβύης (αποικίας των Ιταλών μέχρι τότε) ήταν χωρισμένο σε 3 προτεκτοράτα που ήλεγχαν οι Βρετανοί (Τρίπολη και Κυρηναϊκή) και οι Γάλλοι (Φεζάν). Οι Αμερικανοί πρωτοστάτησαν στην υποστήριξη της πρότασης των Ηνωμένων Εθνών για δημιουργία ενός κράτους της Λιβύης και ήταν μια από τις πρώτες χώρες που έστειλαν διπλωματική αποστολή και πολύ σύντομα ίδρυσαν και πρεσβεία εκεί.

Η επιμονή των Αμερικανών για ανεξαρτητοποίηση των Λιβύων δεν ήταν τυχαία. Τα πετρέλαια της χώρας θα μπορούσαν πολύ πιο εύκολα να ελεγχθούν από τις δικές τους εταιρείες έτσι, ανεξάρτητα από τα γαλλικά και τα βρετανικά συμφέροντα.

1969: Ο Καντάφι έρχεται στην εξουσία

Όταν όμως ο Καντάφι έκανε την επανάσταση και πήρε την εξουσία, μία από τις πρώτες του κινήσεις ήταν να κρατικοποιήσεις τις πετρελαιοπηγές. Κάτι που «πάγωσε» τις σχέσεις των δύο κρατών. Στις αρχές της δεκαετίας του '70 οι ΗΠΑ αποφάσισαν να σταματήσουν να εξάγουν όπλα στη Λιβύη, ενώ το 1979, μετά από μια παρόμοια επίθεση κατά της πρεσβείας τους, όπως αυτή της περασμένης Τρίτης, αποφάσισαν να αποσύρουν το διπλωματικό τους σώμα από τη χώρα.

Στις 29 Δεκεμβρίου του 1979, μάλιστα, οι ΗΠΑ έβγαλαν μια επίσημη ανακοίνωση όπου κατηγόρησαν την Λιβύη ως ένα κράτος που υποθάλπει την τρομοκρατία.

1981: Ο κόλπος της Σίδρας

Στις 19 Αυγούστου του 1981 δύο λιβυκά αεροσκάφη Sukhoi (σοβιετικής κατασκευής) επιτέθηκαν σε αμερικανικά που εκτελούσαν ασκήσεις του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο, σε μια περιοχή που η Λιβύη θεωρούσε ότι ανήκε στα χωρικά της ύδατα. Τα αμερικανικά αεροσκάφη κατάφεραν να καταρρίψουν το ένα λιβυκό, προκαλώντας διεθνή αναταραχή.

Οι αντιδράσεις των ΗΠΑ δεν σταμάτησαν εκεί. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, με το κλίμα μεταξύ των δύο χωρών να έχει ενταθεί επικίνδυν, οι ΗΠΑ διέταξε όλους τους πολίτες της να φύγουν από την Λιβύη, για λόγους ασφαλείας. Επίσης, μέσα στους επόμενους μήνες, διέκοψε κάθε εμπορική σχέση με το αραβικό κράτος, των εισαγωγών πετρελαίου συμπεριλαμβανομένων. Μέχρι το 1986 κάθε σχέση μεταξύ των δύο κρατών σε όλα τα επίπεδα είχε διακοπεί!

Η βόμβα στο Βερολίνο και η κατάρριψη της πτήσης της Pan Am

Δύο Αμερικανοί σκοτώθηκαν από έκρηξη βόμβας σε μια ντισκοτέκ στο Βερολίνο, για την οποίαν υπεύθυνη αποδείχτηκε ότι ήταν η Λιβύη, το 1986. Η απάντηση των ΗΠΑ ήταν επιθέσεις με πυραύλους στην Βεγγάζη και την Τρίπολη, σε διάφορες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, επιθέσεις που σκότωσαν 15 Λίβυους.

Το 1988 η πτήση της Pan Am 103 διεκόπη βίαια πάνω από το Λόκερμπι της Σκωτίας έπειτα από έκρηξη βόμβας που σκότωσε τους 259 επιβάτες της (και άλλα 11 άτομα στο έδαφος). Υπεύθυνη ήταν για μία ακόμη φορά η Λιβύη, κάτι όμως που δεν θα αποδεικνυόταν για αρκετά χρόνια. Οι Αμερικανοί, ωστόσο, συνέχισαν το ασφυκτικό εμπάργκο κατά της αραβικής χώρας, ως μια μορφή πίεσης για να παραδεχτεί το καθεστώς Καντάφι την ενοχή του. Όταν το δικαστήριο κατέληξε στις ευθύνες της Λιβύης, το 1992 και ο Καντάφι αρνήθηκε να παραδώσει τους υπευθύνους, και τα Ηνωμένα Έθνη προχώρησαν σε εμπάργκο, κάτι που κράτησε για 10 χρόνια. Τελικά το παγκόσμιο εμπάργκο λύγισε τον Λίβυο ηγέτη, και τον οδήγησε το 2003 να αλλάξει την στάση του κατά 180 μοίρες.

Εξομάλυνση των σχέσων

Από το 2003 και μετά ο Καντάφι συμφώνησε σε όλα με τα Ηνωμένα Έθνη και μάλιστα δέχτηκε ελέγχους στα πυραυλικά προγράμματα της χώρας του. Ένα χρόνο αργότερα, οι ΗΠΑ, ως ανταπόδοση ξεκίνησαν την εξομάλυνση των σχέσεών τους με την Λιβύη. Επανήλθε το διπλωματικό τους σώμα, ιδρύθηκε αμερικανικό σχολείο στην Τρίπολη και όλες οι εμπορικές σχέσεις αποκαταστάθηκαν.

Όταν, ωστόσο, έγινε η επανάσταση κατά του Καντάφι και ο εμφύλιος πόλεμος πέρσι, οι ΗΠΑ ζήτησαν από τον Λίβυο ηγέτη να αποσυρθεί από την εξουσία. Μετά την άρνησή του, ωστόσο, ήταν διστακτικές στο να συμφωνήσουν να σταλεί διεθνής δύναμη στην Λιβύη. Τελικά, με μπροστάρηδες τη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία, συμφώνησαν να συμμετάσχουν στην επέμβαση και χτύπησαν σημεία στρατηγικής σημασίας για τον λιβυκό στρατό. Λίγο αργότερα αναγνώρισαν το Συμβούλιο των Επαναστατών ως τη νέα κυβέρνηση της χώρας. Η δολοφονία του Καντάφι έβγαλε τις ΗΠΑ και από το «δύσκολο» έργο των διαπραγματεύσεων για το μέλλον του επί 42 χρόνια ηγέτη της χώρας και ενός εκ των μεγαλύτερων εχθρών των Αμερικανών στην ιστορία τους...

Διαβάστε επίσης:

Προειδοποίηση Ομπάμα στην Αίγυπτο για την ασφάλεια της πρεσβείας

Πολεμικά πλοία των ΗΠΑ κατευθύνονται στη Λιβύη

Ομπάμα: Πρώτα πυροβολεί και μετά στοχεύει ο Ρόμνεϊ