Soros σε FT: Η φτώχεια αντιμετωπίζεται μόνο με νόμους

''Η φτώχεια μειώνεται. Παρά τη διεθνή οικονομική επιβράδυνση, η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΟΗΕ ανέφεραν φέτος ότι ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας μειώθηκε σε κάθε γωνιά του πλανήτη, για πρώτη φορά από τότε που κρατούνται αρχεία.

Αν και η πρόοδος που καταγράφεται στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων Χιλιετίας του ΟΗΕ είναι άνιση, θα πρέπει να ενθαρρυνθούμε από το γεγονός ότι έχει ήδη επιτευχθεί τρία χρόνια προ της τελικής προθεσμίας του 2015, ο πρώτος από τους 8 αυτούς στόχους: να μειωθεί κατά το ήμισυ ο αριθμός των ανθρώπων που ζει με λιγότερα από 1 δολάριο την ημέρα. Παρόλα αυτά, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η προσπάθεια αυτή να μην ολοκληρωθεί εάν δεν ενισχυθεί το κράτος δικαίου στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Χωρίς τη βασική νομική προστασία, οι φτωχοί ζουν σε καθεστώς αβεβαιότητας, με το φόβο της στέρησης, της μετεγκατάστασης και της έξωσης. Ένας νέος συλλαμβάνεται άδικα και χάνει πολύτιμο χρόνο από το σχολείο, ένα ολόκληρο χωριό καταστρέφεται από μία μεταλλευτική εταιρεία χωρίς να δίνεται αποζημίωση, μία αγράμματη χήρα στερείται την κληρονομία που δικαιούται και αναγκάζεται να ζήσει στον δρόμο με τα παιδιά της. Με τι μέσα θα μπορέσουν τα άτομα αυτά και οι κοινότητές τους να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους στην καθημερινή ζωή;

Δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων ζουν χωρίς να έχουν ένα νομικό έγγραφο ταυτότητας, όπως ένα πιστοποιητικό γέννησης. Η ταυτότητα όμως, είναι το ορόσημο της δικαιοσύνης. Χωρίς αυτήν, οι άνθρωποι στερούνται ευκαιρίες να νικήσουν την φτώχεια, όπως την πρόσβαση σε εμβόλια, σχολεία, πράξεις γης και το σύστημα πρόνοιας.

Ένας από τους Αναπτυξιακών Στόχων Χιλιετίας του ΟΗΕ, κατά συνέπεια, θα πρέπει να είναι να μειωθεί ο αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν υπηκοότητα και να παρασχεθεί σε όλους νομική ταυτότητα. Να θεσπιστεί και να επιβληθεί νομοθεσία που θα εξασφαλίζει ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν καθολική πρόσβαση σε τεκμηριωμένη νομική ταυτότητα και θα καταχωρούνται κατά τη γέννησή τους.

Η νομοθεσία όμως, δεν αρκεί. Για το λόγο αυτό, στους στόχους θα πρέπει να περιληφθεί η ευαισθητοποίηση και η πρόσβαση. Στις ανεπτυγμένες χώρες, όσοι κατηγορούνται για ειδεχθή εγκλήματα γνωρίζουν τα νόμιμα δικαιώματά τους. Και έτσι πρέπει να γίνεται.

Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν σε συνθήκες φτώχειας δεν γνωρίζουν καν τα δικαιώματά τους. Οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόσουν συγκεκριμένα μέτρα, ή να ενεργοποιηθεί η κοινωνία των πολιτών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι φτωχοί έχουν πλήρη επίγνωση των νομίμων δικαιωμάτων τους.

Οι στόχοι πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα και κανονισμούς που να εξασφαλίζουν ότι όλοι, ανεξάρτητα από το παρελθόν τους ή συγκεκριμένες περιστάσεις, θα έχουν πλήρη πρόσβαση στο επίσημο σύστημα δικαιοσύνης. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στις γυναίκες, καθώς και σε ευάλωτες ομάδες, όπως οι ακτήμονες, οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων, οι εργαζόμενοι του σεξ, οι προφυλακισθέντες και οι ανήλικοι παραβάτες.

Σε πολλά μέρη, ενώ υπάρχουν οι νόμοι σε χαρτί για την προστασία των αυτών των ομάδων από την εκμετάλλευση, αλλά ανεπίσημοι κανόνες και θεσμοί δρουν πολύ συχνά ενάντια στους φτωχούς και ευάλωτους, ειδικά στις γυναίκες. Στις περιπτώσεις που το ίδιο το δικαστικό σύστημα είναι διεφθαρμένο, θα πρέπει να υπάρξουν και άλλοι μηχανισμοί όπως εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών, οι οποίοι λειτουργούν για να παρέχουν δικαιοσύνη εκτός των δικαστικών αιθουσών.

Δεν πρόκειται κατ’ ανάγκη για δαπανηρές λύσεις. Έχουμε ήδη δει πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σε περιοχές όπως το Μπαγκλαντές, όπου οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, όπως η BRAC έχουν ενισχύσει τα νομικά δικαιώματα των φτωχών εκπαιδεύοντας χιλιάδες "ξυπόλητους δικηγόρους" σε φτωχές κοινότητες.

Τα γεγονότα στην πλατεία Ταχρίρ και όχι μόνο έχουν προκαλέσει αισιοδοξία για μια παγκόσμια δημοκρατική αναγέννηση. Την ίδια στιγμή όμως, υπάρχει ο φόβος της αστάθειας και της ανομίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2015, ένα δισ. άνθρωποι θα εξακολουθούν να ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.

Μπροστά μας ο δρόμος εξακολουθεί να είναι σκληρός. Η ενίσχυση του κράτους δικαίου είναι πιο σημαντική από ποτέ. Ένα σώμα πολιτών με νομική ενδυνάμωση είναι ο εγγυητής και η ψυχή της δημοκρατίας. Η φτώχεια μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο όταν λειτουργεί ο νόμος για τον καθένα''.