Η Αλβανία αδιαφορεί για την καταστροφή αγιογραφιών

Η καταστροφή τοιχογραφιών του Ονούφριου, του γνωστότερου αγιογράφου στην Αλβανία, ήταν το αποκορύφωμα μια σειράς βανδαλισμών σε βάρος έργων πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι αρχαιοκάπηλοι κατέστρεψαν και έκλεψαν μοναδικές τοιχογραφίες από το εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής στο μικρό χωριό Βαλς σε απόσταση 60 περίπου χιλιόμετρων από τα Τίρανα. Η εκκλησία θεωρείται κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς και έχει κριθεί διατηρητέα. Μέχρι σήμερα οι δράστες διαφεύγουν της σύλληψης. Ο Ονούφριος, κορυφαίος αγιογράφος του 16ου αιώνα, ανήκει στους σημαντικότερους αγιογράφους της ΝΑ Ευρώπης και θεωρείται ο πλέον διακεκριμένος εκπρόσωπος της μεσαιωνικής τέχνης στην Αλβανία.

Η μοίρα 12.000 χριστιανικών εικόνων

Ο αρχαιολόγος και συντηρητής καθηγητής Γκγέργκι Φρασέρι δεν αποκλείει οι βανδαλισμοί να έχουν εθνικιστικό υπόβαθρο Ο αρχαιολόγος και συντηρητής καθηγητής Γκγέργκι Φρασέρι δεν αποκλείει οι βανδαλισμοί να έχουν εθνικιστικό υπόβαθρο. Ο αρχαιολόγος και συντηρητής καθηγητής Γκγέργκι Φρασέρι εκφράζει την έντονη ανησυχία του για την ανεπανόρθωτη καταστροφή των τοιχογραφιών: «Η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς στην Αλβανία αποκτά πλέον κατά την εκτίμησή μου σαφώς εχθρικά προς άλλες εθνότητες χαρακτηριστικά. Θα πρέπει να εξετάσουμε τα αίτια του φαινομένου αυτού. (…) Στις ορθόδοξες εκκλησίες στη Νότια Αλβανία κλέβονται συνεχώς εικόνες, εικονοστάσια και ιερά σκεύη ιστορική αξίας. Σύμφωνα με πληροφορίες μέχρι το 1990 υπήρχαν καταγεγραμμένες 12.000 εικόνες σ΄ ολόκληρη τη χώρα. Σήμερα ουδείς γνωρίζει τι απέγιναν οι εικόνες αυτές». Μέχρι σήμερα οι αρχές της χώρας δεν κατάφεραν να βάλουν τέλος στο λαθρεμπόριο με δείγματα θρησκευτικής τέχνης. Το 2008 κλάπηκαν 18 εικόνες από τη βυζαντινή εκκλησία της Αγ. Μαρίας στην Λάμποβα. Οι δράστες παραμένουν άφαντοι.

Λείπει η βούληση, οι νόμοι και τα χρήματα

Πολλές εκκλησίες στην Αλβανία έχουν αφεθεί στην τύχη τους, λέει ο καθηγητή Χασάν Ναλμπάνι, ζωγράφος και συντηρητής Πολλές εκκλησίες στην Αλβανία έχουν αφεθεί στην τύχη τους, λέει ο καθηγητή Χασάν Ναλμπάνι, ζωγράφος και συντηρητής

«Το παράδοξο είναι ότι το αλβανικό κομμουνιστικό καθεστώς, το οποίο κατά τα άλλα είχε απαγορεύσει τη θρησκεία και είχε καταστρέψει τόπους λατρείας, είχε δώσει ιδιαίτερη σημασία στην προστασία, τουλάχιστον, ορισμένων εκκλησιών που είχαν κριθεί διατηρητέες. Από το μεγάλο αριθμό μεσαιωνικών εκκλησιών επιλέχθηκαν 120, οι οποίες άξιζαν ιδιαίτερη προστασίας, ενώ οι υπόλοιπες αφέθηκαν στη τύχη τους», δηλώνει ο καθηγητής Χασάν Ναλμπάνι, ζωγράφος και συντηρητής εικόνων.

Ανεπανόρθωτη καταστροφή

Σήμερα οι εκκλησίες που κάποτε προστατεύονταν από το καθεστώς είναι εκτεθειμένες στη φθορά, τους βανδαλισμούς και τις κλοπές. «Η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς σχετίζεται και με την απουσία ποινικών κυρώσεων», λέει ο Γκγέργκι Φρασέρι. Αυτό που απουσιάζει σήμερα είναι η βούληση και οι γνώσεις για την σωστή προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Λείπουν επίσης χρήματα. Σύμφωνα με ειδικούς οι αλβανικές αρχές είχαν στη διάθεσή τους το 2012 μόλις 200.000 ευρώ για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς!