DW: Η οδύσσεια 16 Σύρων προσφύγων στη Λέσβο

Δεκαέξι πρόσφυγες από τη Συρία, συγγενείς μεταξύ τους, αφέθηκαν πρόσφατα ελεύθεροι από το αστυνομικό τμήμα Μυτιλήνης. «Τρώγατε στην φυλακή;» «Σας έδιναν φαγητό συχνά;» τους ρωτά η ακτιβίστρια Έφη Λατσούδη. «Κακό φαγητό» απαντά ένας από τους νεαρούς. «Πόσες μέρες μείνατε στη φυλακή;» ρωτά ξανά η Λατσούδη. «4 μέρες» απαντούν οι πρόσφυγες. «Μαζί με τα παιδιά μαζί;», «Ναι, μαζί με τα παιδιά» απαντούν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία.

Σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό FRONTEX για την παράνομη μετανάστευση, οι πρόσφυγες από τη Συρία αποτελούν το δεύτερο μεγαλύτερο μεταναστευτικό κύμα προς την ΕΕ, μετά τους Αφγανούς. Οι περισσότεροι φτάνουν στην Ελλάδα από τη θάλασσα, με πρώτο ευρωπαϊκό σταθμό συνήθως τη Λέσβο. Αρχικά πρέπει να δηλώσουν την παρουσία τους στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής για να αποκτήσουν προσωρινή βεβαίωση παραμονής καθώς και τα έγγραφα που δίνουν το πράσινο φως για να φτάσουν στην Αθήνα.

Περιμένοντας στο λιμάνι της Μυτιλήνης το πλοίο για Αθήνα

Με τα έγγραφα στα χέρια, οι 16 Σύριοι μετανάστες τρέχουν μαζί με τα παιδιά τους στις λιμενικές αρχές και από κει στα εκδοτήρια εισιτηρίων για να φύγουν με το καράβι το ίδιο βράδυ στην Αθήνα. «Οι προηγούμενες ημέρες ήταν πάρα πολύ δύσκολες(...). Φύγαμε πριν δύο μήνες από την Συρία και πριν μία εβδομάδα από την Κωνσταντινούπολη», λέει η Ουμ Νουρ, μία από τις μητέρες, παλαιστινιακής καταγωγής, που ζούσε με την οικογένειά της για χρόνια στη Συρία.

Η Νουρ θυμάται: «Η ζωή μας στη Δαμασκό ήταν πολύ καλή, χάρη στη βοήθεια του Θεού, πολύ καλύτερη από το Λίβανο και κάθε άλλη πόλη της Παλαιστίνης. Η Συρία ήταν το σπίτι μας, εκεί ήταν η δουλειά μας, τα σχολεία των παιδιών μας. Όλα αυτά τα χάσαμε στις 16 Δεκεμβρίου 2012». Εκείνη την ημέρα πύραυλοι χτύπησαν το Γιάρμουκ, τον παλαιστινιακό συνοικισμό στην Δαμασκό. Η Νουρ ελπίζει τώρα να φτάσει με την οικογένειά της στη Σουηδία, μία εκ των δύο ευρωπαϊκών χωρών -μαζί με τη Γερμανία-, που προσφέρουν αυτόματη προστασία στους μετανάστες από τη Συρία. Η Γερμανία και η Σουηδία έχουν δεχθεί 9.000 από τους 33.000 σύρους πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στην Ευρώπη.

«Παγιδευμένοι» στην Ελλάδα

Η Ραμτσία και τα πέντε της παιδιά έφτασαν στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2011. Δεν ήθελαν να μείνουν στην Τουρκία. Ο αρχικός προορισμός ήταν η Αυστρία. Τα σχέδιά τους άλλαξαν, όταν έμαθαν ότι χρειάζεται να πληρώσουν 10.000 ευρώ για να περάσουν παράνομα από την Ελλάδα στην Ιταλία και από εκεί στην Αυστρία. Ωστόσο μετά την παρέλευση του χρόνου που προβλεπόταν για τη νόμιμη παραμονή τους στην Ελλάδα, άρχισαν τα νομικά προβλήματα. Οι δύο μεγάλοι γιοι της Ραμτσία συνελήφθησαν από τις αστυνομικές αρχές στην Αθήνα.

«Μόλις το έμαθα, έφτασα στην αστυνομία μαζί με την βεβαίωση παραμονής των γιών μου. Αντί όμως να βελτιωθεί η κατάσταση, τα πράγματα χειροτέρεψαν. Οι αστυνομικοί άρχισαν να φωνάζουν. Μου έλεγαν πως ξεπεράσαμε το χρονικό όριο της παραμονής μας στην Ελλάδα. (...)Τους εξήγησα ότι ο άντρας μου δεν είναι εδώ και ότι έχω ανάγκη τα παιδιά μου. Ήλπιζα να συναντήσω μία γυναίκα να με συμπονέσει. Αλλά εκεί ήταν μόνο άντρες που δεν τους ένοιαζε η περίπτωση μου (...)», λέει η Νουρ. Πάνω από 1.000 Σύροι συλλαμβάνονται στην Ελλάδα επειδή ξεπέρασαν το όριο νόμιμης παραμονής τους στη χώρα. Σύμφωνα με την Human Rights Watch, 10.000 Σύροι εισήλθαν στην Ελλάδα το 2011. Στο τέλος του 2012 μόλις ένας στους έξι κατάφερε να αποκτήσει νόμιμη άδεια παραμονής.

Περιπέτεια δίχως τέλος

Οι δικηγόροι της oργάνωσης για παροχή βοήθειας προς τους μετανάστες AITIMA, είχαν καλά και κακά νέα για τους γιους της Ραμτσία. Τα καλά νέα ήταν ότι μπορούσαν να επανεκκινήσουν την διαδικασία αίτησης ασύλου επειδή επρόκειτο για «ευαίσθητη περίπτωση». Τα άσχημα νέα ήταν ότι μέχρι τότε θα θεωρούνταν από τις ελληνικές αστυνομικές αρχές παράνομοι μετανάστες.

Ο Αϊμάν, ο μεγαλύτερος γιος της οικογένειας, δέχθηκε τα νέα σιωπηλός. Νωρίτερα είχε επιστρέψει στο λιμάνι του Πειραιά για να παραλάβει άλλους δέκα συγγενείς του που είχαν κάνει το ίδιο ακριβώς ταξίδι με αυτόν. Στη διαδρομή για το κέντρο της Αθήνας μοιράζονταν τις ιστορίες τους. Ο θείος του Αϊμάν έλεγε ότι η βάρκα τους αναποδογύρισε 20 μέτρα έξω από τη Λέσβο. Στην βάρκα επέβαιναν 42 πρόσφυγες, οι οποίοι κατάφεραν να φτάσουν ως την ακτή. Λίγες μέρες νωρίτερα, έξι Σύροι πέθαναν σε ναυάγιο ενώ προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το λιμάνι της Λέσβου. Σύμφωνα με το Γραφείο Προσφύγων των Ηνωμένων Εθνών, μεταξύ των θυμάτων ήταν μία έγκυος γυναίκα και τρία παιδιά. «Γιατί θα πρέπει να ρισκάρουμε την ζωή μας για να φτάσουμε στη Σουηδία;» αναρωτιέται ο Αϊμάν και προσθέτει: «εάν η Σουηδία μας αναγνωρίζει ως πρόσφυγες όταν φτάνουμε εκεί, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε απλώς μία αίτηση στην πρεσβεία τους; Κάθε μέρα αναρωτιέμαι γι'αυτό αλλά δεν μπορώ να δώσω απάντηση».