Ουκρανία: Ο ρόλος της βίαιης ακροδεξιάς οργάνωσης «Δεξιός Τομέας»

Οι γνώστες λένε πως η οργάνωση έλκει την καταγωγή της από εθνικιστές οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων –η λέξη "τομέας" στα ρωσικά σημαίνει και τα τμήματα του γηπέδου όπου κάθονται οι θεατές– και περιλαμβάνει ανθρώπους απ' όλη τη χώρα που ανήκουν σε ακροδεξιές οργανώσεις.

Επιτίθενται στην αστυνομία της Ουκρανίας, μερικές φορές κατά ζεύγη, συνήθως φορώντας μάσκες ή κράνη και οπλισμένοι με ρόπαλα, σιδηρολοστούς και ασπίδες "τρόπαια" που έχουν αρπάξει από τις ειδικές μονάδες της αστυνομίας. Δεν έχουν σχέσεις με κανένα καθιερωμένο πολιτικό κόμμα και δεν επιχειρούν κάτω από κάποια σημαία ή λάβαρο, ούτε καν αυτά αναγνωρισμένων εθνικιστικών οργανώσεων.

Ο αριθμός τους είναι άγνωστος –αν και ορισμένοι λένε πως έχουν 300 ανθρώπους στους δρόμους του Κιέβου– και αντλούν υποστήριξη απ' όλη την Ουκρανία, καθώς έχουν περισσότερους από 100.000 υποστηρικτές στο ρωσόφωνο ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης Vkontakte.

Ο "Δεξιός Τομέας" δηλώνει στο Vkontakte σχετικά με την αποστολή του πως έχει στόχο όχι μόνο να εξαναγκάσει τον Γιανουκόβιτς να υπογράψει τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση από την οποία παραιτήθηκε το Νοέμβριο, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν οι διαμαρτυρίες, αλλά και να απαλλαγεί, με "επαναστατικά" μέσα, από το "καθεστώς κατοχής" του Γιανουκόβιτς.

Τα μέλη του "Δεξιού Τομέα", σχεδόν όλα άνδρες, αν και έχουν θεαθεί ανάμεσά τους λίγες γυναίκες, έχουν γυρίσει την πλάτη στην ειρηνική διαμαρτυρία που υποστηρίζει η αντιπολίτευση και έχουν κρατήσει επί ποδός τις δυνάμεις καταστολής την τελευταία εβδομάδα εκτοξεύοντας εναντίον τους καταιγισμό από βόμβες μολότοφ και πέτρες από τα λιθόστρωτα του Κιέβου.

Με τις βίαιες τακτικές τους, έχουν προσθέσει ένα στοιχείο ανάφλεξης στο κίνημα διαμαρτυρίας που είναι γνωστό ως "Ευρωμαϊντάν" –κυριολεκτικά σημαίνει Ευρωπλατεία– και το οποίο τόσο οι αρχές όσο και η αντιπολίτευση αγωνίζονται να περιορίσουν.

Ηγέτες της αντιπολίτευσης αποκηρύσσουν τη βία, αναγνωρίζοντας πως δίνει στις αρχές την τέλεια δικαιολογία για μια καταστολή που μπορεί να καταπνίξει το κίνημα διαμαρτυρίας.

Όμως ο Δεξιός Τομέας έχει επίσης δώσει νέα ενέργεια στο κίνημα και έχει εντείνει την πίεση στον Γιανουκόβιτς, προειδοποιώντας για το τι θα συμβεί αν δεν συμβιβαστεί.

Όταν η αντιπολίτευση βγήκε με άδεια χέρια από τις συνομιλίες με τον Γιανουκόβιτς αργά χθες, Πέμπτη, το βράδυ, οι κουκουλοφόροι του Δεξιού Τομέα ήταν αυτοί που άρχισαν αμέσως να επιβλέπουν την κατασκευή νέων οδοφραγμάτων.

Το επίκεντρο της διαμαρτυρίας έχει μεταφερθεί από την Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου, τη χοάνη του κινήματος Ευρωμαϊντάν, σε απόσταση ενός χιλιομέτρου μακρύτερα, όπου πολεμιστές του Δεξιού Τομέα και άλλοι συγκρούονται καθημερινά με την αστυνομία, σε μικρή απόσταση από το κεντρικό κτίριο της κυβέρνησης.

Η περιοχή γύρω από το γήπεδο της ποδοσφαιρικής ομάδας Δυναμό Κιέβου έχει γίνει πλέον θέατρο επιχειρήσεων, μια ζώνη μάχης όπου διαδηλωτές αντιμετωπίζουν τους άνδρες των δυνάμεων καταστολής με τα μαύρα κράνη.

"Είναι μια δομή που αυτοοργανώνεται και διατηρεί δεσμούς με όλες τις δεξιές οργανώσεις που είναι έτοιμες να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του ουκρανικού έθνους, την ουκρανική ιδέα", δήλωσε ένας άνδρας που είπε μόνο το προσωνύμιό του, Ζαλίζνιακ (Σιδερένιος Άνθρωπος), και αυτοχαρακτηρίσθηκε στρατιωτικός ιερέας της οργάνωσης.

"Πολλοί το θεωρούν άσκοπο να στέκονται στην Πλατεία ακούγοντας ηγέτες που λένε ότι τα όπλα μας είναι οι πυρσοί μας", δήλωσε προς το πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς, αναφερόμενος στην πρακτική των διαδηλωτών να φωτίζουν τα κινητά τηλέφωνά τους για να συμβολίσουν την αντίσταση.

Ο Ζαλίζνιακ, πενηντάρης στην ηλικία, με γκρίζα μαλλιά και διεισδυτικό βλέμμα, λέει πως η τακτική της σιδηράς πυγμής που ακολουθούν οι αστυνομικές δυνάμεις καταστολής δικαιολογεί τις πράξεις τους.

"Όταν πυροβολούν ανθρώπους, πυροβολούν παιδιά, όταν πατάνε πάνω στις κοιλιές εγκύων γυναικών, τότε είναι σαφές πως οποιοσδήποτε φυσιολογικός άνθρωπος πρέπει να υπερασπιστεί τον αδύναμο", δήλωσε από τον πέμπτο όροφο ενός κτιρίου στην Πλατεία Ανεξαρτησίας, έναν από τους χώρους όπου συχνάζουν τα μέλη της οργάνωσης.

Παρά την αποστολή που δηλώνουν, δεν έχουν κάποια σημαντική πολιτική ατζέντα, λένε οι γνωρίζοντες. Αντίθετα από τους περισσότερους στον κύριο όγκο των διαδηλωτών, δεν θέλουν την ένταξη στην ΕΕ, αν και αντιτίθενται στη στενή σύνδεση με τη Ρωσία ως απειλή για την ανεξαρτησία.

Οι υποστηρικτές της οργάνωσης –ιδιαίτερα οι νεώτεροι ανάμεσά τους– μιλούν με ρομαντικούς όρους για πατριώτες Ρομπέν των Δασών που διορθώνουν τις αδικίες στην ουκρανική κοινωνία.

"Είναι πάντα στην πρώτη γραμμή εναντίον των Μπερκούτ (οι κατασταλτικές δυνάμεις της αστυνομίας), οι οποίοι τους φοβούνται επειδή είναι ικανοί για οτιδήποτε", λέει ο 21χρονος Σέρχι, ένας διαδηλωτής φοιτητής, ο οποίος λέει πως δεν είναι μέλος της οργάνωσης, αλλά ξέρει πώς αυτή λειτουργεί.

"Στην οργάνωση συμμετέχουν μέχρι 300 άνθρωποι. Εκπαιδεύονται για τις ενέργειές τους και είναι πράγματι καλύτεροι από μας. Εκπαιδεύονται και στέλνουν πραγματικά έμπειρους ανθρώπους. Έχουν μόνο ένα στόχο – 'Πάνω απ' όλα η Ουκρανία'".

"Δεν υπάρχει συγκεντρωτισμός στην οργάνωση. Δεν υπάρχουν λίστες και τα μέλη τους επιχειρούν με πλήρη ανωνυμία. Ο σχηματισμός τους αντιπροσωπεύει μια αυθόρμητη αντίδραση στην ανομία των σημερινών αρχών", λέει ο 33χρονος Βασίλ από το Βόλιν της δυτικής Ουκρανίας, ο οποίος προσθέτει πως γνώρισε μερικά μέλη του Δεξιού Τομέα κουβεντιάζοντας μαζί τους στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων.

Ο ίδιος προσθέτει πως δέχονται δωρεές από το κοινό. Μια από τις φιλενάδες τους, εξήγησε, κατάφερνε να συγκεντρώνει περίπου 1.000 δολάρια την ημέρα.

Η πρόκληση για τους ηγέτες της αντιπολίτευσης είναι πώς θα μπορέσουν να συνεχίσουν να επωφελούνται από τις τακτικές του Δεξιού Τομέα χωρίς να τις νομιμοποιήσουν και αποξενώσουν έτσι μετριοπαθείς υποστηρικτές, πολλοί από τους οποίους είναι απογοητευμένοι από τη βία στους δρόμους.

Ο Ζαλίζνιακ είναι απορριπτικός για τους ηγέτες της αντιπολίτευσης – επικεφαλής των οποιών είναι ο πυγμάχος που έγινε πολιτικός Βιτάλι Κλίτσκο, ο πρώην υπουργός Οικονομίας Αρσένι Γιάτσενιουκ και ο ακροδεξιός εθνικιστής Όλεγκ Τιάχνιμποκ.

"Μπορεί να υπάρχει μόνον ένας ηγέτης και αυτή τη στιγμή υφίσταται μια τρικέφαλη ηγεσία", δήλωσε. "Κάποιο πρόσωπο το οποίο δεν γνωρίζουμε ακόμη θα προβάλει ως ηγέτης", πρόσθεσε.

Όταν ο Κλίτσκο προσπάθησε την Κυριακή να σταματήσει τον κόσμο που έκανε επιθέσεις στις ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας, ένας διαδηλωτής του έριξε στο πρόσωπο αφρό από πυροσβεστήρα.

Ωστόσο αμέσως αφού τερμάτισαν τις άκαρπες συνομιλίες τους με τον Γιανουκόβιτς χθες το βράδυ, ο Κλίτσκο και ο Τιάχνιμποκ πήγαν πρώτα στα οδοφράγματα στο γήπεδο της Δυναμό για να ενημερώσουν για τη συνάντησή τους και να απευθύνουν έκκληση στους διαδηλωτές να παρατείνουν την εκεχειρία.

Ελαστικά καίγονταν και πάλι σήμερα στο σημείο αυτό, πράγμα που σημαίνει πως οι εκκλήσεις τους έγιναν μόνον εν μέρει σεβαστές.

"Η ανεξέλεγκτη ριζοσπαστικοποίηση των διαμαρτυριών είναι ένα πρόβλημα. Ο κίνδυνος είναι ότι ο Δεξιός Τομέας δεν έχει ξεκάθαρους στόχους άλλους από την πάλη και τις συγκρούσεις. Η αντιπολίτευση δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να τους ελέγξει", δήλωσε ο πολιτικός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο.