Ζημιές 1 δισ. ευρώ για δήμους της Γερμανίας

Ως εκ τούτου αποφάσισαν να επενδύσουν στα λεγόμενα swaps, τα συμβόλαια ανταλλαγής απαιτήσεων, με την ελπίδα ότι εάν πήγαιναν όλα καλά, θα μπορούσαν να μειώσουν τα χρέη τους, αναφέρει η Deutsche Welle.

Τι πρότειναν ακριβώς οι τράπεζες; Με πολύ απλό τρόπο πρόσφεραν στους πελάτες τους, για παράδειγμα, σταθερό επιτόκιο για ένα δάνειο έναντι ενός άλλου με κυμαινόμενο επιτόκιο.

«Απέκρυψαν την πραγματικότητα»

Αυτή η μορφή τραπεζικής συναλλαγής έχει πιο πολύπλοκες διαστάσεις. Μπορεί να γίνει με νομίσματα, με εμπορεύματα, με μετοχές, με επενδύσεις διαφορετικού βαθμού επικινδυνότητας για τους επενδυτές. Πολλές γερμανικές πόλεις, όπως το Χάγκεν, το Πφορτσχάιμ, αλλά και κοινοτικές επιχειρήσεις, όπως η Εταιρεία Συγκοινωνιών Βερολίνου, έπεσαν στην παγίδα, επένδυσαν στην αγορά παραγώγων και απέτυχαν. Ένας ειδικός αμέσως θα αντιλαμβανόταν ότι επρόκειτο για επενδύσεις υψηλού ρίσκου.

«Οι τράπεζες δεν είπαν στους πελάτες τους ότι ουσιαστικά στοιχημάτιζαν πάνω σε μια μελλοντική εξέλιξη, αλλά υπονοούσαν συνεχώς ότι πρόκειται για ανταλλαγή επιτοκίων, που κατά βάση θα μείωνε το χρέος του δανείου που πήρε μια κοινότητα», διευκρινίζει ο δικηγόρος Γιόχεν Βεκ, που έχει εκπροσωπήσει νομικά δεκάδες δήμους και κοινότητες με ζημιές πολλών εκατομμυρίων από επενδύσεις υψηλού ρίσκου.

«Προϋπόθεση η εμπιστοσύνη στις τράπεζες»

Με άλλα λόγια οι τράπεζες απέκρυψαν τον πραγματικό χαρακτήρα αυτών των επενδύσεων και αυτό είναι το σημείο κριτικής του Βόλφγκανγκ Γκέρκε, καθηγητή τραπεζικών και χρηματιστηριακών αναλύσεων. Αυτό, όμως, είναι και το κύριο επιχείρημα που επικαλείται με επιτυχία ο δικηγόρος Γόχεν Βεκ ενώπιον του δικαστηρίου, όταν τίθεται θέμα μετακύλησης της ευθύνης στους δήμους και στις κοινότητες για την επιλογή τόσο επικίνδυνων επενδύσεων.

Το επιχείρημα της πλευράς των τραπεζών, ότι αρκεί η κοινή λογική για να αντιληφθεί κανείς το ρίσκο, δεν ισχύει για τον γερμανό νομικό, γιατί τα χρηματιστηριακά προϊόντα που προτείνει μια τράπεζα είναι τόσο πολύπλοκα ώστε προϋποτίθεται ένα μίνιμουμ εμπιστοσύνης. Οι δήμαρχοι και οι κοινοτάρχες θα πρέπει να εμπιστεύονται την τράπεζα από την οποία παίρνουν συμβουλές. «Δεν έχω ιδέα για τη στατική αυτού του κτηρίου, παρόλα αυτά βρίσκομαι μέσα σε αυτό χωρίς να φοβάμαι ότι θα μου πέσει το ταβάνι στο κεφάλι», φέρνει ένα παράδειγμα ο Βεκ. «Διότι για τη στατική του κτηρίου απόλυτα ειδικοί είναι οι μηχανικοί ή οι αρχιτέκτονες».

«Ζημιές 1 δισ.»

Η νομολογία στη Γερμανία για τις επενδύσεις σε swaps είναι σαφής. Σύμφωνα με απόφαση του Εφετείου του 2011, οι τράπεζες δεν θα πρέπει να ξεκινούν συναλλαγές με τους πελάτες τους για προϊόντα με αρνητική μεταβολή της αξίας τους, εάν δεν προειδοποιήσουν πρώτα για τους πιθανούς κινδύνους. Εκ των υστέρων, ακόμη κι αν οι δήμοι και οι κοινότητες καταφύγουν στη δικαιοσύνη και δικαιωθούν, η κατάστασή τους δεν αλλάζει. Οι αποζημιώσεις που καταβάλλονται δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ζημιές που υπέστησαν.

Πόσες γερμανικές πόλεις και κοινότητες "την πάτησαν" με τέτοιες επενδύσεις; Αξιόπιστοι αριθμοί δεν υπάρχουν, υπολογίζονται όμως σε μερικές εκατοντάδες, με ζημιές που φτάνουν το 1 δισ. ευρώ. Ο δικηγόρος Γιόχεν Βεκ, σε συνεργασία με το Γερμανικό Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων, επεξεργάζεται ένα κείμενο με κατευθυντήριες γραμμές με σκοπό να προφυλάξει τις κοινότητες από τις ζημιές. Οι δύο πιο σημαντικές είναι οι έξης: πρώτον, μην εμπιστεύεστε μόνο τις τράπεζες, αλλά να συμβουλεύεστε και ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες. Και δεύτερον, να ρωτάτε πάντα ποιο είναι το κέρδος για την τράπεζα από τη συναλλαγή. «Αλλά το καλύτερο από όλα είναι, μακριά από τα swaps», συμβουλεύει ο γερμανός δικηγόρος, που θεωρεί ως πρότυπο το ομόσπονδο κρατίδιο της Σαξονίας, όπου απαγορεύονται από το καταστατικό των δήμων και κοινοτήτων οι συναλλαγές με παράγωγα υψηλού πιστωτικού κινδύνου.