Χοσέ Μουχίκα: Το παγκόσμιο φαινόμενο της πολιτικής
Λένε πως αν ξεχάσεις από πού ξεκίνησες, ξεχνάς και ποιος είσαι, γίνεσαι άλλος. Ίσως γι'αυτό αγαπήθηκε τόσο ο Χοσέ Μουχίκα: Γιατί η αγροτιά, η φυλακή, ο πάτος ενός πηγαδιού, η παρανομία, η ένοπλη δράση, η απομόνωση ήταν η ταυτότητά του. Ταυτότητα που πώς θα μπορούσε να ξεχάσει ως πολιτικός....
Γι'αυτό και απαρνήθηκε το προεδρικό Μέγαρο, για το δικό του σπίτι των λίγων τετραγωνικών στο Μοντεβιδέο. Γι'αυτό και δε χρειάστηκε την προεδρική λιμουζίνα, αφού είχε το δικό του σκαραβαίο του '87. Γι'αυτό και δωρίζει το 97% του μισθού του, ενισχύοντας το εισόδημά του, πουλώντας με τη σύζυγο λουλούδια από τη φάρμα τους. «Δεν είμαι ο φτωχός πρόεδρος, όπως με αποκαλούν. Φτωχοί είναι οι άνθρωποι που χρειάζονται πολλά. Είμαι απλώς ένας ολιγαρκής πρόεδρος», λέει χαρακτηριστικά και συνεχίζει εξίσου αφοπλιστικά: «Δε χρειάζομαι πολλα για να ζήσω. Ζω όπως ζούσε όταν δεν ήμουν πρόεδρος, στην ίδια γειτονιά, στο ίδιο σπίτι, με τον ίδιο τρόπο. (...) Μου αρέσει να ζω όπως η πλειονότητα της χώρας μου. Πρόκειται για την ίδια πλειονότητα που με ψήφισε. Και γι'αυτό ταυτίζομαι μαζί της. Ηθικά, δεν έχω το δικαίωμα να ζω όπως η μειοψηφία της χώρας μου».
Για τους πολλούς, λοιπόν, είναι ο «El Pepe». Το σκοπίμως τραχύ αλλά αληθινό στυλ του ενθουσιάζει τη φτωχολογιά της Ουρουγουάης αλλά και μέρος της μεσαίας τάξης. Κάτι στο οποίο άλλοι φιλολαϊκοί ηγέτες της Λατινικής Αμερικής που θέλησαν να εφαρμόσουν πολιτική κατά το πρότυπο του μεγάλου ελευθερωτή Σιμόν Μπολίβαρ, έχουν εμφανώς αποτύχει.
Απ'την άλλη, για τους επικριτές του είναι ένας γραφικός ηλικιωμένος που άφησε τα όπλα και προσπαθεί να εφαρμόσει τα επαναστατικά ιδεώδη του στην πολιτική. Ακόμη κι εκείνοι, πάντως, δεν έχουν να του προσάψουν ανακολουθία μεταξύ λόγων και πράξης. Τουναντίον...
Ναι, ήταν αντάρτης των Ταπαμάρος, οργάνωσης που είχε εμπλοκή σε ληστείες τραπεζών, απαγωγές, ακόμη και δολοφονίες. Ναι, καταδικάστηκε και έμεινε στη φυλακή για 14 χρόνια. Εξ αυτών τα δύο τα πέρασε στον πάτο ενός πηγαδιού. Όπως παραδεχόταν αργότερα: «Πέρασα πολλά χρόνια που το μόνο όνειρό μου ήταν να κοιμηθώ σε ένα κρεβάτι με στρώμα».
Στην απομόνωση βίωσε και τη μοναξιά, στην απόλυτη μορφή της. Εκεί κατανόησε και την επίδραση του παραμικρού έμβιου όντος. Κάθε ζωντανό πλάσμα ήταν για εκείνον ευλογία που έδινε νόημα στην ύπαρξή του: «Όταν περνάς ένα τόσο μεγάλο διάστημα απομονωμένος, ένας βάτραχος, ένα ποντίκι που έρχονται να φάνε τα ψίχουλα που αφήνεις, είναι ζωή. Είναι η ζωή που σε περιβάλλει».
Στα ζητήματα κοινωνικής πολιτικής δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Αντιθέτως. Εφάρμοσε ένα ρηξικέλευθο πρόγραμμα, βάζοντας τα γυαλιά στην «πεφωτισμένη» Ευρώπη και την «προοδευτική» Αμερική. Μεταξύ άλλων, νομιμοποίησε, τους γάμους μεταξύ ομοφυλόφιλων, τη χρήση κάνναβης και τις αμβλώσεις.
«Όταν κάτι περιβάλλεται από μία αύρα απαγορευμένη, ουσιαστικά προτρέπεις τον νέο να το δοκιμάσει. Παρόλα αυτά, αν το βγάλεις στην αγορά ως ελεγχόμενο προϊόν που μπορείς να αγοράσεις σε φαρμακείο – όπως άλλες ναρκωτικές ουσίες όπως η μορφίνη που χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες συνταγές – απενοχοποιείς τη μαριχουάνα και χτυπάς και τους εμπόρους ναρκωτικών», είχε πει για τον πρωτοποριακό νόμο.
Στην Ουρουγουάη το Σύνταγμα δεν επιτρέπει τη διεκδίκηση του προεδρικού θώκου για δεύτερη συνεχή φορά. Ως εκ τούτου, από τον περασμένο μήνα, ο πρόεδρος που κυκλοφορούσε χωρίς κοστούμι και με σανδάλια, που περίμενε καρτερικά στη σειρά για μία εξέταση στο κρατικό νοσοκομείο, που αρνήθηκε όταν του πρότειναν ένα εκατομμύριο για να αγοράσουν τον σκαραβαίο του, που δεν έχει σωματοφύλακες να τον προστατεύουν, δεν είναι πια πρόεδρος. Έφυγε ακριβώς όπως ήρθε: Λαοφιλής και συνεπής σε όσα πιστεύει.
Επιμέλεια: Κατερίνα Αγριμανάκη