Brexit: Γιατί κάποιοι στοιχηματίζουν ότι η Βρετανία δεν θα βγει εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης
Μέσα σε λίγες ώρες από την ήττα του, το πρωί της Παρασκευής 24 Ιουνίου, ο Ντέιβιντ Κάμερον παραιτείται, θέτοντας σε κίνηση ένα σαιξπηρικό δράμα διαδοχολογίας και αλληλοσπαραγμού εντός του Συντηρητικού κόμματος. Η Σκωτία, διά στόματος της πρώτης υπουργού της, Νίκολα Στέρτζον, ανακοινώνει ότι επεξεργάζεται σχέδιο διεξαγωγής νέου δημοψηφίσματος ανεξαρτητοποίησης της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο και παραμονής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ανάλογες απόψεις εκφράζονται δημοσίως από ηγετικές μορφές της Βορειοϊρλανδικής πολιτικής. Οι ρατσιστικές επιθέσεις κατά μεταναστών αλλά και κατά Βρετανών, γόνων τρίτης και τέταρτης γενιάς μεταναστών, αυξάνονται δραματικά, ενώ από την άλλη πλευρά δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν υπέρ της ΕΕ στο Λονδίνο.
Την ίδια στιγμή που οι Βρυξέλλες ζητούν την άμεση ενεργοποίηση του άρθρου 50 της Συνθήκης της Λισαβώνας από τη Βρετανία, κανένας πολιτικός δε δείχνει πρόθυμος να συνδέσει το όνομα του με τη διαχείριση της μετά-Brexit εποχής. Και εν μέσω όλων αυτών των γεγονότων, ο Βρετανός υπουργός Οικονομικών, Τζορτζ Όσμπορν, δηλώνει ότι λόγω Brexit εγκαταλείπει ως μη εφικτό το βασικό σημείο της πολιτικής του, που αφορούσε στη μετατροπή του ελλείμματος προϋπολογισμού της χώρας σε πλεόνασμα έως το 2020.
Όπως είναι εύλογο από όλα τα ανωτέρω, πολλοί αναρωτώνται απεγνωσμένα εάν είναι εφικτό να αγνοηθεί η βούληση του βρετανικού λαού και το ζήτημα του Brexit να επανεξεταστεί.
Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών παρουσιάζουν ενδείξεις ότι ένα τέτοιο σενάριο δεν είναι αδιανόητο. Πολιτικοί εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αναφέρονται στο ζήτημα χρησιμοποιώντας συχνά την έκφραση «εάν το Brexit υλοποιηθεί», οδηγώντας ακόμη και τον ηγέτη της εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, Νάιτζελ Φάρατζ, στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σημάδια υπαναχώρησης. Ακόμη και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, δήλωσε ότι ενδεχομένως το Brexit να μην υλοποιηθεί ποτέ, καθώς, κατά τα φαινόμενα, το Λονδίνο δεν βιάζεται να εκκινήσει τις διαδικασίες αποχώρησης ενεργοποιώντας το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβώνας. «Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα περίπλοκο διαζύγιο», επισήμανε ο Κέρι.
Καθώς η διαδικασία αποχώρησης μιας χώρα από την ΕΕ δεν έχει δοκιμαστεί, διάφορα σενάρια θα μπορούσαν να ανατρέψουν ή να αγνοήσουν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Επανάληψη του δημοψηφίσματος
Η υποστήριξη για ένα δεύτερο δημοψήφισμα δείχνει να αυξάνεται διαρκώς, καθώς η διαφορά των δύο μονάδων ανάμεσα στο Brexit και το Bremain κρίνεται ως μικρή. Μάλιστα, νωρίτερα εντός της εβδομάδας, αναφερόμενος στο ζήτημα, ο υπουργός Υγείας Τζέρεμι Χαντ δήλωσε ότι η βούληση των πολιτών πρέπει να εκφρασθεί σχετικά με τους όρους της συμφωνίας εξόδου της Βρετανίας από την ΕΕ, μέσω της προκήρυξης βουλευτικών εκλογών ή μέσω ενός δεύτερου δημοψηφίσματος.
Ενδεικτικό της διάθεσης για μια νέα προσφυγή στις κάλπες αποτελεί το γεγονός ότι οι υπογραφές του αιτήματος προς το βρετανικό κοινοβούλιο για διεξαγωγή επαναληπτικού δημοψηφίσματος ξεπερνούν πλέον τα 4 εκατομμύρια.
Στο χρονικό διάστημα που έχει μεσολαβήσει από το αποτέλεσμα, ένα ποσοστό ψηφοφόρων υπέρ του Brexit έχει δηλώσει κυρίως σε μέσα μαζικής ενημέρωσης ότι για διάφορους λόγους έχει αλλάξει γνώμη, ενώ κάποιοι άλλοι καταγγέλλουν ότι η εκστρατεία αποχώρησης από την ΕΕ βασίστηκε σε ψεύδη, τα οποία έγιναν αντιληπτά μετά το δημοψήφισμα. Οι νέοι της χώρας, οι οποίοι ψήφισαν στην συντριπτική τους πλειοψηφία την παραμονή εντός της ΕΕ, δυστροπούν από το γεγονός ότι το μέλλον τους αποφασίστηκε από μια γενιά που δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της ψήφου της.
Ως εκ τούτου, ακόμη και αν η χώρα δεν οδηγηθεί σύντομα σε ένα δεύτερο δημοψήφισμα, η προκήρυξη νέων βουλευτικών εκλογών θεωρείται ένα πολύ πιθανό σενάριο, καθώς η οποιαδήποτε νέα κυβέρνηση θα έχει εκλεγεί βάσει ακριβώς αυτής της πολιτικής ατζέντας, δηλαδή να υλοποιήσει ή όχι την λαϊκή βούληση για οριστική έξοδο από την ΕΕ.
Το δημοψήφισμα ήταν συμβουλευτικό, όχι δεσμευτικό
Τεχνικά, το Γουέστμινστερ μπορεί να αρνηθεί να επικυρώσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, διότι δεν είναι δεσμευτικό, αλλά συμβουλευτικού χαρακτήρα. Τα δύο τρίτα δε των βουλευτών τάσσονται υπέρ της ΕΕ και θα μπορούσαν να μπλοκάρουν την όλη διαδικασία.
Το άρθρο 50 εξακολουθεί να μην έχει ενεργοποιηθεί και ίσως να μην ενεργοποιηθεί ποτέ
Το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες φαίνεται να αντιμετωπίζουν ένα αδιέξοδο, καθώς η ΕΕ έχει αποκλείσει κάθε δυνατότητα διεξαγωγής άτυπων συνομιλιών σχετικά με την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ένωση, αν η πρώτη δεν επικαλεστεί το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβώνας, το οποίο θα εκκινήσει τις διαδικασίες του Brexit.
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, δηλώνει ότι η διαδικασία οφείλει να ενεργοποιηθεί άμεσα, ώστε οι συνέπειες της βρετανικής απόφασης να γίνουν ξεκάθαρα αντιληπτές. Παράλληλα, «απαγόρευσε» σε αξιωματούχους της ΕΕ να προβούν σε οποιεσδήποτε συνομιλίες με τους Βρετανούς για τη μετά-Brexit εποχή, λέγοντας ότι δεν είναι δυνατό να υπάρξει «καμία διαπραγμάτευση πίσω από κλειστές πόρτες σε δωμάτια γεμάτα καπνό».
Από την άλλη πλευρά ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο οποίος στον απόηχο της ψηφοφορίας δήλωσε ότι παραιτείται, αντιστέκεται στις πιέσεις για άμεση εκκίνηση της διαδικασίας που θα σηματοδοτήσει την έναρξη των διετών συνομιλιών, επιμένοντας ότι ο διάδοχός του οφείλει να είναι εκείνος ή εκείνη που θα αποφασίσει πότε θα επισημοποιηθεί η πρόθεση της χώρας να εγκαταλείψει το ευρωπαϊκό μπλοκ. Όμως η διαδικασία διαδοχής ενδέχεται να καθυστερήσει έως τις 2 Σεπτεμβρίου.
Η «σωτήρια» στάση του Εδιμβούργου
Για την ακύρωση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και νομολογίας, απαιτείται η συγκατάθεση των νομοθετικών σωμάτων του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ουαλία, τη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Η πρώτη υπουργός της Σκωτίας, Νίκολα Στάρτζεον, έχει ήδη δηλώσει ότι θα προτείνει στους βουλευτές να αρνηθούν την απαραίτητη «νομοθετική συναίνεση», αν το σκωτσέζικο Κοινοβούλιο κληθεί να επικυρώσει την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ.
Μιλώντας στο BBC, δήλωσε: «Εάν το Κοινοβούλιο της Σκωτίας έκρινε την απόφαση του με βάση το συμφέρον της Σκωτίας, τότε η επιλογή να δηλώσουμε ότι δεν είμαστε έτοιμοι να ψηφίσουμε κάτι που είναι εις βάρος των συμφερόντων της Σκωτίας, βεβαίως και πρέπει να εξεταστεί ως ενδεχόμενο. Η πρόκληση για εμένα τώρα, ως πρώτη υπουργός της χώρας, είναι να εργαστώ για την καλύτερη προστασία των συμφερόντων της Σκωτίας, να προσπαθήσω να εμποδίσω την αποχώρηση μας από την ΕΕ παρά τη θέλησή μας, με όλες τις εξαιρετικά επιζήμιες και επώδυνες συνέπειες που αυτή η προοπτική θα επιφέρει».
Θεωρητικά, αυτό το δικαίωμα του βέτο θα μπορούσε να ανακληθεί από το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου, όμως μια τέτοια απόφαση θα τροφοδοτούσε την εκστρατεία υπέρ της ανεξαρτησίας της Σκωτίας.
Μια Σκωτία η οποία απειλεί να διεξάγει νέο δημοψήφισμα υπέρ της ανεξαρτησίας της από το Ηνωμένο Βασίλειο, λειτουργεί επίσης αποτρεπτικά προς τους Βρετανούς ηγέτες προκειμένου να ενεργοποιήσουν σύντομα τις διαδικασίες του Brexit.
Άλλωστε όσοι είναι εξοικειωμένοι με την ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν ξεχνούν την τελική έκβαση δημοψηφισμάτων που αφορούσαν το ευρωπαϊκό μπλοκ, όπως το 1992, όταν οι Δανοί ψήφισαν και απέρριψαν τη συνθήκη του Μάαστριχτ, το 2001 όταν οι Ιρλανδοί ψήφισαν και απέρριψαν τη Συνθήκη της Νίκαιας και το 2008 όταν πάλι οι Ιρλανδοί ψήφισαν και απέρριψαν τη Συνθήκη της Λισαβώνας.
Και τι συνέβη σε κάθε μία από αυτές τις περιπτώσεις; Η ΕΕ συνέχισε την πορεία της απρόσκοπτα. Οι Δανοί και οι Ιρλανδοί έλαβαν ορισμένες παραχωρήσεις από τους εταίρους τους στην ΕΕ και στη συνέχεια οργάνωσαν ένα δεύτερο δημοψήφισμα. Και τη δεύτερη φορά υπερψήφισαν τις Συνθήκες. Επομένως, γιατί, γνωρίζοντας την ευρωπαϊκή ιστορία, κάποιος να πιστέψει, ότι η εν λόγω απόφαση του δημοψηφίσματος της Βρετανίας είναι οριστική;