Τουρκία: O Μπιναλί Γιλντιρίμ θα είναι άραγε ο τελευταίος πρωθυπουργός της χώρας;
Ο ζήλος που επιδεικνύει ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ στην υπεράσπιση της αναθεώρησης του Συντάγματος θα μπορούσε να προκαλέσει έκπληξη, καθώς η αναθεώρηση προβλέπει την κατάργηση του αξιώματός του.
Εάν επικυρωθεί το δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση που θα πραγματοποιηθεί τον Απρίλιο στην Τουρκία, ενδεχομένως να ανασταλούν τα καθήκοντα του νυν πρωθυπουργού της χώρας, Μπιναλί Γιλντιρίμ, μετά και τις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο του 2019 και να ενισχυθεί το αξίωμα του αντιπροέδρου.
Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, τον Μάιο του 2016, ο Γιλντιρίμ έδωσε δείγματα της πίστης του στον πραγματικά ισχυρό άντρα της Τουρκίας, τον Ταγίπ Ερντογάν.
Η κατάργηση του αξιώματος του πρωθυπουργού, το οποίο υπάρχει όχι μόνο από την ίδρυση της σύγχρονης Τουρκίας, το 1923, αλλά και επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας, θα αποτελέσει μία από τις πιο ριζοσπαστικές αλλαγές της αναθεώρησης.
«Με δύο καπετάνιους, το πλοίο μπάζει νερά. Ένας καπετάνιος είναι αρκετός», δήλωσε πρόσφατα ο Γιλντιρίμ, ναυπηγός στο επάγγελμα, και πρώην επικεφαλής του τμήματος ποντοπόρων πλοίων του δήμου Κωνσταντινούπολης.
«Ο κόσμος θα ξέρει ποιον ψηφίζει, από ποιον θα περιμένει να δράσει, ποιος θα είναι ο υπεύθυνος. Αυτή η προσωπικότητα θα είναι εφεξής ο πρόεδρος», έχει δηλώσει από την πλευρά του ο Ταγίπ Ερντογάν.
«Λίγο με ενδιαφέρει εάν θα καταργηθεί η θέση του πρωθυπουργού. Αυτό που με ενοχλεί είναι ότι δεν θα υπάρχουν οι απαραίτητες ισορροπίες που πρέπει να έχει μία Δημοκρατία», ομολόγησε πρόσφατα η γνωστή δημοσιογράφος και αρθρογράφος σε μεγάλες ξένες εφημερίδες, ειδική επί των ευρωπαϊκών θεμάτων, Ασλί Αϊντίνταμπας.
Μεγάλος Βεζίρης
Στην Τουρκία, τον 14ο αιώνα, επί Οθωμανικής αυτοκρατορίας το αξίωμα του Μεγάλου Βεζίρη ήταν ισάξιο με εκείνο του πρωθυπουργού και ενίοτε πιο ισχυρό από εκείνο του Σουλτάνου.
Το αξίωμα του Μεγάλου Βεζίρη καταργήθηκε μετά την πτώση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο ιδρυτής της σύγχρονης Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ, έγινε ο πρώτος πρόεδρος της χώρας, ενώ πρωθυπουργός έγινε ο στενός συνεργάτης του Ισμέτ Ινονού.
Επί δεκαετίες, το αξίωμα του πρωθυπουργού ήταν το πιο σημαντικό στο πολιτικό σύστημα της Τουρκίας. Ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν κατέστη ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης της Τουρκίας όντας πρωθυπουργός από το 2003 έως το 2014.
Σύμφωνα με το σημερινό Σύνταγμα που τέθηκε σε ισχύ μετά και το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει περιορισμένες εξουσίες, τις οποίες και αυτές δεν ασκεί.
Ο προκάτοχος του νυν τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν, Αμπντουλάχ Γκιούλ, ήταν γνωστός με το προσωνύμιο « Ο συμβολαιογράφος» από το γεγονός ότι ο ρόλος του περιοριζόταν στο να υπογράφει νομοθετήματα.
Μετά την εκλογή του στην προεδρία το 2014, ο Ταγίπ Ερντογάν άλλαξε το κατεστημένο, μη διστάζοντας να απομακρύνει τον τότε πρωθυπουργό, Αχμέτ Νταβούτογλου, μόλις οι μεταξύ τους διαφωνίες έγιναν πολύ έντονες.
Πιστός υπηρέτης
Γεννημένος σε μία φτωχή οικογένεια στο Ερζιντζάν, ο Γιλντιρίμ, 61 ετών, παρέμεινε πάντα πιστός στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, από διάφορα κυβερνητικά πόστα, όπως του υπουργού Μεταφορών, υπό την εποπτεία του οποίου πραγματοποιήθηκαν μεγάλα έργα, για τα οποία περηφανεύεται ο Ταγίπ Ερντογάν.
Παρά τις φήμες για τυχόν μεταξύ τους διαφωνίες, δημοσίως ο Γιλντιρίμ εμφανίζεται πάντα ως ένας πιστός υπηρέτης, έτοιμος να θυσιαστεί για το προεδρικό σύστημα.
Στο Ιράν, το αξίωμα του πρωθυπουργού καταργήθηκε το 1989 με τελευταίο πρωθυπουργό τον Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί, ο οποίος το 2009 έγινε ένας από τους επικεφαλής του κινήματος αμφισβήτησης της ισλαμικής δημοκρατίας.
Θεωρείται όμως πολύ πιθανόν, μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος, ο Γιλντιρίμ να αναλάβει το αξίωμα του ενός από τους δύο αντιπροέδρους, ενώ για τη θέση του δεύτερου αντιπροέδρου φέρεται ως υποψήφιος ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτης του δεξιού εθνικιστικού κόμματος (MHR), το οποίο έχει συνταχθεί με το κυβερνών κόμμα AKP, στο θέμα της αναθεώρησης.
«Το δημοψήφισμα είναι το τελευταίο στάδιο πριν η Τουρκία υιοθετήσει επίσημα ένα σύστημα όπου βασιλεύει ένας μόνο άντρας∙ εάν υιοθετηθεί το καινούργιο Σύνταγμα, θα εισαχθούν δραστικές αλλαγές στην άσκηση της εξουσίας της χώρας»», εκτιμά ο Μαρκ Πιερινί, επισκέπτης - καθηγητής του ιδρύματος Carnegie Europe στις Βρυξέλλες, το οποίο ειδικεύεται σε θέματα ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής για την Τουρκία και τη Μέση Ανατολή, που έχουν σχέση με την ασφάλεια και την άμυνα.
Ο Ερντογάν όμως χαρακτήρισε «ψεύδη» τους ισχυρισμούς, σύμφωνα με τους οποίους οι επερχόμενες αλλαγές στην αναθεώρηση του Συντάγματος θα φέρουν στην εξουσία ένα μόνο άνδρα, με μία αυθαίρετη δικαιοσύνη και ένα αδυνατισμένο κοινοβούλιο.