Η περιοχή, με την ονομασία Elysium Planitia (Πεδιάδα των Ηλυσίων) φέρει ελληνικό όνομα, όπως υπενθύμισαν και οι υπεύθυνοι της αποστολής, λέγοντας ότι πρόκειται για μια επίπεδη περιοχή μεγάλης έκτασης, που θα διευκολύνει την έρευνα που θα διεξαχθεί - για πρώτη φορά - στο εσωτερικό του πλανήτη από το InSight (Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport).
Κατά την Ελληνική Μυθολογία τα Ηλύσια Πεδία αποτελούσαν τμήμα του Άδη. Ήταν ο τελικός προορισμός της ψυχής των ηρώων και των ενάρετων. Ενώ τα Τάρταρα ήταν τόπος τιμωρίας, τα Ηλύσια Πεδία ήταν παραδείσιος τόπος με ολάνθιστα λιβάδια, όπου επικρατούσε αιώνια άνοιξη και οι πηγές της Λήθης ανάβλυζαν νέκταρ που έκανε τους νεκρούς να λησμονούν όλα τα γήινα δάκρυα και τις κακουχίες.
(Η πρώτη καθαρή εικόνα που έστειλε πίσω στη Γη το InSight)
«Επικρατεί μια ήσυχη ομορφιά εδώ»
«Επικρατεί μια ήσυχη ομορφιά εδώ. Ανυπομονώ να εξερευνήσω το νέο μου σπίτι», `έγραψε` στον λογαριασμό της στο twitter η διαστημοσυσκευή, InSight, αναφερόμενη στην Πεδιάδα των Ηλυσίων όπου προσεδαφίστηκε.
Η Πεδιάδα των Ηλυσίων στον Άρη δεν είναι η μόνη που έχει βαφτιστεί με ελληνικό όνομα. Άλλες αρειανές πεδιάδες με ελληνικό όνομα είναι οι πεδιάδες Ελλάς, Χρυσή, Αργυρή και Αρκαδία. Κάποιες από αυτές πιστεύεται ότι ήταν ωκεανοί, λίμνες ή ποτάμια.
Όπως είχε δηλώσει πρόσφατα στο ΚΥΠΕ ο Επιστημονικός Διευθυντής της NASAΤζέιμς Γκριν στο μακρινό παρελθόν του ο Άρης, όπως και η Αφροδίτη, ήταν πλανήτες που έμοιαζαν με τη Γη, με ωκεανούς και ηπείρους αλλά κάτι συνέβη και έχασαν το μαγνητικό τους πεδίο.
Εκτός από τους πλανήτες και κάποιους αστεροειδείς του ηλιακού μας συστήματος στους οποίους δόθηκαν ονόματα από την ελληνική μυθολογία, υπενθυμίζεται ότι στον Άρη βρίσκεται και το μεγαλύτερο βουνό/ηφαίστειο του ηλιακού μας συστήματος, το ογκώδες Όρος Όλυμπος, με ύψος τρεις φορές το Έβερεστ (26 χιλιόμετρα και πλάτος 550 χιλιόμετρα). Ο Άρης συνοδεύεται από δύο φεγγάρια/ δορυφόρους, τα οποία ονομάζονται Φόβος και Δείμος (γιοί του θεού Άρη).
Τα 7 λεπτά τρόμου και τα φιστίκια
Το InSight ταξίδεψε για επτά σχεδόν μήνες διανύοντας 485 εκατομμύρια χιλιόμετρα για να φθάσει στον Άρη. Η αποστολή της διαστημοσυσκευής θα διαρκέσει ένα αρειανό έτος, δηλαδή δύο γήινα έτη.
Η προσεδάφιση έγινε μέσα σε `7 λεπτά τρόμου` όπως ονομάστηκαν από την NASA, κατά τα οποία η αγωνία των επιστημόνων είχε κορυφωθεί, καθώς η επιβεβαίωση ότι όλα πήγαν καλά σε κάθε στάδιο της εισόδου του InSight στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, ερχόταν με καθυστέρηση μερικών λεπτών λόγω της απόστασης μεταξύ Γης
Φυσικά και δεν έλειπαν οι ξηροί καρποί στο κέντρο ελέγχου της NASA κατά τη διάρκεια των 7 λεπτών τρόμου, καθώς υπάρχει η παράδοση ότι ειδικά τα φιστίκια φέρνουν καλή τύχη στις αποστολές. Ετσι, λοιπόν, όλοι είχαν προμηθευτεί τα τυχερά τους peanuts.
«Για όγδοη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας έγινε προσεδάφιση στον Άρη. Το InSight θα μελετήσει το εσωτερικό του Άρη και θα μας δώσει πολύτιμες επιστημονικές γνώσεις που θα μας βοηθήσουν στην προετοιμασία μας να στείλουμε αστροναύτες στο φεγγάρι και μετά στον Άρη» είπε ο Διευθυντής της NASA Jim Bridenstine.
Στην αποστολή συμβάλλουν και Ευρωπαίοι, όπως Γάλλοι και Γερμανοί, οι οποίοι κατασκεύασαν απαραίτητα εργαλεία για τις μελέτες που θα διεξάγει το InSight.
Υπενθυμίζεται ότι η διαστημοσυσκευή InSight, εκτός από την έρευνα που θα διεξάγει στο εσωτερικό του πλανήτη, μεταφέρει και δύο μικροτσίπ στα οποία περιλαμβάνονται 2,4 εκατομμύρια ονόματα ανθρώπων από σχεδόν όλες χώρες του κόσμου, περιλαμβανομένων και 983 Κυπρίων, σύμφωνα με το ΚΥΠΕ.
«Νεκροταφείο» διαστημικών αποστολών
Η προσεδάφιση πάντως ποτέ δεν είναι εύκολη στον Άρη, όπου μέχρι σήμερα σχεδόν δύο στις τρεις αποστολές έχουν αποτύχει ή έχουν συντριβεί στην επιφάνειά του. Η πιο πρόσφατη αποτυχία ήταν του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος το 2016 με το σκάφος «Σκιαπαρέλι» που συνετρίβη λόγω τεχνικού σφάλματος.
Οι ΗΠΑ, η μόνη χώρα με επιτυχημένο ιστορικό προσεδαφίσεων στον Άρη, είχαν εφοδιάσει το InSight με μια δοκιμασμένη «συνταγή»: μια κάψουλα ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες έως 1.500 βαθμούς Κελσίου που αναπτύσσονται κατά τη διάσχιση της αρειανής ατμόσφαιρας λόγω τριβής, ένα αλεξίπτωτο που άνοιξε σε ύψος 12 χιλιομέτρων από την επιφάνεια. καθώς και μικρούς πυραύλους που τέθηκαν σε λειτουργία σε ύψος 1.200 μέτρων για να φρενάρουν και να καθοδηγήσουν ομαλά την κάθοδο.
Η αποστολή είναι κόστους περίπου ενός δισεκατομμυρίου δολαρίων και, από αυτά, σχεδόν το 20% έχουν επενδύσει οι Ευρωπαίοι. Το μεγαλύτερο μέρος του InSight κατασκευάσθηκε από την αμερικανική αεροδιαστημική εταιρεία Lockheed Martin Space, αλλά βρετανικής και γαλλικής κατασκευής είναι οι αισθητήρες και ο σεισμογράφος του, που θα ανιχνεύουν τις δονήσεις και τα σεισμικά κύματα στο εσωτερικό του. Η ταχύτητα των κυμάτων αυτών αλλάζει ανάλογα με το υλικό μέσω του οποίου ταξιδεύουν, κάτι που επιτρέπει να εξαχθούν συμπεράσματα για το εσωτερικό του πλανήτη. Έτσι, με τη βοήθεια αυτών των κυμάτων είναι δυνατό να προκύψει ένας τρισδιάστατος «χάρτης» του εσωτερικού του Άρη - μια ανάλογη μέθοδος εφαρμόζεται από τους γεωλόγους και στη Γη.
Είναι ο πρώτος σεισμογράφος τοποθετημένος απευθείας πάνω στην επιφάνεια του Άρη και είναι χιλιάδες φορές πιο ακριβής από εκείνους που βρίσκονταν πάνω στις διαστημοσυσκευές Viking το 1976. Ο πρώτος σεισμογράφος σε άλλο ουράνιο σώμα είχε τοποθετηθεί στη Σελήνη το 1969 από την αποστολή «Απόλλων 11».
Γερμανικής κατασκευής -από το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο DLR- θα είναι το αυτόματο όργανο ΗΡ3 (Heat Flow and Physical Properties Package) που θα ανοίξει τη βαθύτερη τρύπα, βάθους έως πέντε μέτρων, που θα έχει ποτέ ανοιχτεί σε άλλο ουράνιο σώμα, προκειμένου να γίνουν μετρήσεις της εσωτερικής θερμότητας. Κάτι τέτοιο είχε γίνει μόνο στη Σελήνη από την τελευταία αποστολή «Απόλλων 17», όταν οι αστροναύτες Γιουτζίν Σέρναν και Τζακ Σμιτ με ένα χειροκίνητο τρυπάνι είχαν σκάψει σε βάθος τριών μέτρων.
Εκτός από το Εθνικό Κέντρο Διαστημικών Μελετών της Γαλλίας (CNES) που έφτιαξε το ευαίσθητο σεισμογραφικό όργανο SEIS (Seismic Experiment for Interior Structure), σε συνεργασία με τα βρετανικά πανεπιστήμια Imperial και Οξφόρδης, συμβολή είχαν η ελβετική πολυτεχνική σχολή ΕΤΗ, το Κέντρο Διαστημικής Έρευνας της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών και το Κέντρο Αστροβιολογίας της Ισπανίας. Ένα άλλο αμερικανικής κατασκευής επιστημονικό όργανο (Rotation and Interior Structure Experiment-RISE) θα καταγράψει τις διακυμάνσεις στον άξονα περιστροφής του Άρη, κάτι που θα δώσει στοιχεία για το αν ο αρειανός πυρήνας είναι στερεός ή υγρός.
Από τον συνδυασμό όλων των επιστημονικών δεδομένων, αναμένεται να προκύψει μια εικόνα για την εξέλιξη και τα σημερινά χαρακτηριστικά του φλοιού, του μανδύα και του πυρήνα του πλανήτη, κάτι που θα επιτρέψει να εξαχθούν -σε σύγκριση και με τη Γη- ευρύτερα συμπεράσματα για το σχηματισμό και την εξέλιξη των βραχωδών πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Οι επιστήμονες είναι ιδιαίτερα περίεργοι να μάθουν αν ο Άρης διαθέτει ένα καυτό λιωμένο πυρήνα από σίδηρο όπως και η Γη.
Την ευθύνη της διετούς αποστολής, που μπορεί να παραταθεί, έχει το Εργαστήριο Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια.
Το «προφίλ» του πλανήτη Άρη
Ο πλανήτης έχει περίπου το μισό μέγεθος της Γης και το διπλάσιο της Σελήνης, το ένα δέκατο της μάζας της Γης και το ένα τρίτο της βαρύτητάς της. Το έτος του (πλήρης περιφορά γύρω από τον Ήλιο) διαρκεί 687 γήινες μέρες, ενώ η μέρα του (περιστροφή περί τον άξονά του) είναι οριακά μεγαλύτερη από τη γήινη (24 ώρες, 39 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα).
Η αραιή ατμόσφαιρά του αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα (95%,3) και άζωτο (2,7%), ενώ η θερμοκρασία του κυμαίνεται από τους μείον 128 έως τους 27 βαθμούς Κελσίου. Το υψηλότερο σημείο του είναι το ηφαιστειακό όρος Όλυμπος ύψους 26 χιλιομέτρων, ενώ διαθέτει τα μακρύτερα και βαθύτερα φαράγγια σε όλο το ηλιακό σύστημα, μήκους άνω των 4.000 χλμ.
Οι πρώτες απόπειρες για ταξίδι στον Άρη έγιναν από τη Σοβιετική Ένωση με τα σκάφη «Μάρσνικ» 1 και 2, που δεν κατάφεραν καν να φθάσουν σε γήινη τροχιά. Το 1965 το αμερικανικό «Μάρινερ 4» έκανε την πρώτη επιτυχή προσέγγιση του 'Αρη και έστειλε στη Γη 21 φωτογραφίες του, κάτι που επαναλήφθηκε το 1969 με τα «Μάρινερ» 6 και 7. Για πρώτη φορά η ΕΣΣΔ έφθασε στον 'Αρη το 1971 με το "Mars 3", που όμως κάηκε κατά την κάθοδό του, αλλά μετά από λίγες εβδομάδες το "Mars 3" ήταν το πρώτο που προσεδαφίστηκε, αν και λειτούργησε μόνο για 20 δευτερόλεπτα, προτού σιγήσει. Η πρώτη προσεδάφιση των ΗΠΑ έγινε το 1975 με το "Viking 1".
Η επόμενη αποστολή της NASA στον Άρη θα είναι η "Mars 2020", που θα εκτοξευθεί το καλοκαίρι του 2020 και θα προσεδαφίσει τον Φεβρουάριο του 2021 ένα ρόβερ σαν το Curiosity, με στόχο να αναζητήσει μικροβιακή ζωή.