Ξημέρωμα 20ης Ιουλίου 1974: Όταν η Κύπρος μάτωσε...

Της Μαρίας Γιαχνάκη

Με χερσαίες και αεροπορικές επιχειρήσεις αποβιβάστηκαν στο νησί γύρω στους 40.000 άνδρες. Η ελληνική πλευρά απροετοίμαστη, αργοπορημένη, παρόλο που το Πεντάγωνο ήξερε τις κινήσεις των Τούρκων, πιάστηκε στον ύπνο, νομίζοντας ότι οι Τούρκοι μπλοφάρουν.

«Δεν πρόκειται για εισβολή, αλλά για ειρηνική επέμβαση», τόνιζε η Τουρκία κρυμμένη πίσω από την υποτιθέμενη επιθυμία της να επαναφέρει την συνταγματική τάξη, μετά το πραξικόπημα του Μακαρίου που είχε γίνει στις 15 Ιουλίου του 1974.

Τουρκικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην περιοχή Πέντε Μίλι, κοντά στην Κυρήνεια, ενώ σμήνη τουρκικών αεροπλάνων άρχισαν τις επιθέσεις.

Η ευρύτερη περιοχής της Κερύνειας και της Λευκωσίας δεχόταν επιθέσεις σαν τη βροχή, ενώ σμήνη αλεξιπτωτιστών έπεφταν παντού. Οι κάτοικοι βρέθηκαν στο έλεος των εισβολέων. Άοπλοι πολίτες δολοφονήθηκαν, γυναίκες βιάστηκαν και αιχμάλωτοι στρατιώτες εκτελέστηκαν.

Περίπου τέσσερις ώρες μετά την εισβολή, η Αθήνα έδωσε την εντολή εφαρμογής πολεμικών σχεδίων και κοντά στο μεσημέρι εκείνης της μέρας έγινε γνωστό στην Ελλάδα το γεγονός.

Η καθυστέρηση αυτή δυνάμωσε τους εισβολείς.

Ωστόσο η Εθνική Φρουρά και η ΕΛΔΥΚ, πολέμησαν με ηρωισμό. Δεν είχαν καμία αεροπορική κάλυψη ούτε οπλισμό ικανό να αντιμετωπίσει τους εισβολείς.

Συνολικά 12.000 άνδρες Ελληνοκύπριοι και Ελλαδίτες υπό τη διοίκηση του ταξιάρχου Μιχαήλ Γεωργίτση, που είχε το γενικό πρόσταγμα στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, ρίχτηκαν στη μάχη, ενώ άρχισε να κινητοποιείται και ο ελληνοκυπριακός ανδρικός πληθυσμός. Μετείχαν με ό,τι διέθετε ο καθένας, χτυπώντας ακόμη και από τις στέγες των σπιτιών τους εναντίων των αλεξιπτωτιστών.

Η Ελλάδα, παρά του ότι κυβερνούταν από το Στρατό, δεν κατάφερε να αντιδράσει, κηρύττοντας μεν γενική επιστράτευση, η οποία όμως, εξελίχθηκε σε φιάσκο.

Ακολούθησε συνάντηση του αμερικανού υφυπουργού εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο με τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων στρατηγό Μπονάνο παρουσία του Δημήτριου Ιωαννίδη, ο οποίος με οργή καταφέρθηκε εναντίον του εκπροσώπου του Κίσιγκερ και αμέσως μετά εξαφανίστηκε.

Ο Σίσκο αναζητά συνομιλητή χωρίς αποτέλεσμα και το βράδυ αργά το συμβούλιο ασφαλείας του ΟΗΕ εκδίδει ψήφισμα καλώντας τους Τούρκους να αποχωρήσουν από την Κύπρο. Η ομόφωνη έγκριση από το Συμβούλιο Ασφαλείας αγνοείται από την Τουρκία η οποία συνεχίζει την εφαρμογή του σχεδίου της αφού και η διεθνής αντίδραση για το σχέδιο Αττίλα ήταν έως ανύπαρκτη.

Στις 21 Ιουλίου οι μάχες στην Κύπρο είναι σφοδρές. Οι ελληνικές δυνάμεις στην Κύπρο προσπαθούν να αποκόψουν τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας από το προγεφύρωμα της Κερύνειας. Οι Έλληνες στρατηγοί απορρίπτουν το σχέδιο επέμβαση στην Κύπρο με τη δικαιολογία ότι θα αποτύχει το εγχείρημα κι επιστρέφουν στην Ελλάδα.

Και οι Τούρκοι όμως αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα. Από ασυνεννοησία η τουρκική αεροπορία βυθίζει το τουρκικό αντιτορπιλικό «Κοτσάτεπέ», νομίζοντας ότι είναι ελληνικό πλοίο και προκαλεί ζημιές σε άλλα δύο τουρκικά αντιτορπιλικά.

Η αμερικανική πλευρά ζητά επίτευξη ανακωχής. Ο Σίσκο, εκπρόσωπος του Κίσιγκερ δεν βρίσκει κανέναν να συνεννοηθεί ενώ πηγαινοέρχεται μεταξύ Αθηνών και Άγκυρας. Οι αρμόδιοι είχαν εξαφανιστεί και την ευθύνη αναλαμβάνει τελικά ο αρχηγός του Ναυτικού, ναύαρχος Πέτρος Αραπάκης. Ο ίδιος και ο Κίσινγκερ συμφωνούν ανακωχή από τις 4 το απόγευμα της 22ης Ιουλίου.

Συνολικά 12 ελληνικά μεταγωγικά «NORATLAS», χτυπήθηκαν, ενώ μετέφεραν καταδρομείς στο νησί από φίλια πυρά κοντά στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας.

Το ένα από αυτά καταρρίφτηκε με 4 μέλη του πληρώματος και 27 καταδρομείς οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους, ενώ άλλα δύο να πάθουν σοβαρές ζημιές. Οι Τούρκοι εισβολείς αποβιβάζουν άρματα μάχης και καταλαμβάνουν την πόλη της Κερύνειας.

Αν και στις 4 το απόγευμα άρχισε η ανακωχή όπως είχε συμφωνηθεί , παραβιάσθηκε αρκετές φορές από τους Τούρκους οι οποίοι ελέγχουν το 3% του κυπριακού εδάφους δημιουργώντας προγεφύρωμα ανάμεσα στην Κυρήνεια κα το τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.

Σήμερα στα κατεχόμενα οι ελληνοκύπριοι που συμβιώνουν υποχρεωτικά με τους τουρκοκύπριους περνούν μαύρες μέρες, καταπιεσμένοι, φοβισμένοι και εκβιαζόμενοι καθημερινά από τους εισβολείς που τους πήραν τις περιουσίες τα σπίτια και τις γαίες τους.

Στο Ριζοκάρπασο 300 Κύπριοι επέλεξαν να μην εγκαταλείψουν μετά την εισβολή. Έμειναν στα σπίτια τους προσπαθώντας να επιβιώσουν για να μην εγκαταλείψουν τις ρίζες τους.

Εκεί γεννούν τα παιδιά τους, εκεί θάβουν τους νεκρούς τους, εκεί περιμένουν μήπως κάτι αλλάξει.

Εγκαταλελειμμένοι και από το κράτος ,ζουν με την βοήθεια του ΟΗΕ, ο οποίος τους στέλνει τρόφιμα, γιατρούς και είδη πρώτης ανάγκης.

Στην Κυρήνεια δεν απέμεινε τίποτα δικό τους. Τα μαγαζιά τους και τα σπίτια τους άλλαξαν χέρια μέσα σε μια νύχτα. Το τουρκικό κράτος έφερε από την Τουρκία , υπηκόους της και τους δώρισε τα σπίτια και τις επιχειρήσεις που υφάρπαξε από τους κατακτημένους Κύπριους. Πολλοί, μάλιστα, από τους κατακτητές που απέκτησαν περιουσίες από την εισβολή πούλησαν πολλά από αυτά σε Άγγλους και άλλες εθνικότητες με αποτέλεσμα σήμερα τα σπίτια των Κυπρίων να κατοικούνται από τους Ευρωπαίους παράνομους αγοραστές.

Η Αμμόχωστος έγινε γκρίζα ζώνη αφού εγκαταλείφθηκε κατά λάθος και από φόβο. Οι κάτοικοί της το έβαλαν στα πόδια αμέσως μετά την εισβολή φοβούμενοι για τη ζωή τους σκεπτόμενοι ότι θα γυρίσουν με την πρώτη ευκαιρία. Από τότε όμως η πόλη ήρθε στα χέρια του στρατού, προστατεύεται από Αμερικανικές δυνάμεις και είναι η μοναδική περιοχή που εικάζεται ότι θα επιστραφεί στους Κυπρίους αν λυθεί το Κυπριακό έστω και με συμβιβαστική λύση.

0106

0206

0306

0406

0506

0606