Ο «εφιάλτης» του Ερντογάν, η κατάρρευση της λίρας και ο κίνδυνος για επικείμενο κραχ

Στην κόψη του ξυραφιού κινείται η τουρκική οικονομία, η οποία απειλείται με κατάρρευση, καθώς η λίρα οδεύει προς την κατάρριψη του ιστορικού αρνητικού ρεκόρ στην ισοτιμία της έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Συγκεκριμένα ένα δολάριο αντιστοιχούσε σε 17,17 λίρες, με το τουρκικό νόμισμα να σημειώνει «βουτιά» 23% από τις αρχές του έτους, ενώ το 2021 είχε χάσει το 43% της αξίας του.

Σύμφωνα με τους αναλυτές η νέα κατρακύλα της λίρας οφείλεται στις δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν, που προανήγγειλε επιπλέον μειώσεις επιτοκίων, τη στιγμή που ο πληθωρισμός καλπάζει με πάνω από 73% και οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες.

Τον Απρίλιο, η κεντρική τράπεζα προέβλεψε ότι ο ετήσιος πληθωρισμός θα κορυφωθεί μέχρι τον Ιούνιο πριν μειωθεί κοντά στο 43% μέχρι το τέλος του έτους και σε μονοψήφιο ποσοστό μέχρι το τέλος του 2024.

Η κυβέρνηση έχει δηλώσει προηγουμένως ότι ο πληθωρισμός θα πέσει σε μονοψήφια επίπεδα το επόμενο έτος στο πλαίσιο του νέου οικονομικού της προγράμματος - που δίνει προτεραιότητα στα χαμηλά επιτόκια για την ενίσχυση της παραγωγής και των εξαγωγών - με στόχο την επίτευξη πλεονάσματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.

Ωστόσο, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου διευρύνθηκε κατά 157% σε ετήσια βάση τον Μάιο στα 10,7 δισ. δολάρια. Παράλληλα το δημοσιονομικό έλλειμμα της Τουρκίας σχεδόν τριπλασιάστηκε, την ώρα που οι δαπάνες του τουρκικού κρατικού προϋπολογισμού διπλασιάστηκαν. Η κυβέρνηση πριν δύο εβδομάδες ανακοίνωσε δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης 50,2 δισεκατομμυρίων τουρκικών λιρών (3,23 δισεκατομμύρια δολάρια) τον Απρίλιο, σε σύγκριση με ένα έλλειμμα 16,9 δισεκατομμυρίων λιρών τον Απρίλιο του 2021. Την ίδια στιγμή, οι δαπάνες αυξήθηκαν λίγο πάνω από 214 δισεκατομμύρια λίρες από περίπου 111 δισεκατομμύρια λίρες ένα χρόνο νωρίτερα, λόγω της αύξησης των τρεχουσών μεταφορών (δαπανών) που περιλαμβάνουν πληρωμές στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Από την πλευρά τους οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλός για το υπόλοιπο του 2022 λόγω του πολέμου, της εξασθένησης της λίρας και της απροθυμίας της κεντρικής τράπεζας να αυξήσει τα επιτόκια. Και προειδοποιούν πως η διαρκής υποχώρηση του νομίσματος μπορεί να περιορίσει σοβαρά τη μελλοντική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τους ίδιους η προσέγγιση του Ερντογάν, ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την υγεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της ευρύτερης οικονομίας της χώρας -καθώς και προοπτική αυξανόμενης λαϊκής δυσαρέσκειας.

Τι επιδιώκει ο Ερντογάν;

Ο πρόεδρος Ερντογάν φαίνεται να στοιχηματίζει σε ανάπτυξη με κάθε κόστος (η τουρκική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 9 3,5% το 2022) και να απορρίπτει τους φόβους για νομισματική κρίση, λέγοντας ότι η κυβέρνηση «ενθαρρύνει τις επενδύσεις, την παραγωγή και τις εξαγωγές».

Κατά τη διάρκεια της νομισματικής κρίσης του 2018, η κεντρική τράπεζα είχε αυξήσει σημαντικά το βασικό της επιτόκιο, αλλά μια τέτοια πιθανότητα φαίνεται σήμερα μικρή, καθώς ο αρχηγός του κράτους φαίνεται περισσότερο αποφασισμένος από ποτέ να διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά.

Ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν ότι ο πρόεδρος επιδιώκει έτσι να ενισχύσει την ελκυστικότητα της Τουρκίας και να ενθαρρύνει τις ξένες εταιρίες να μεταφέρουν την παραγωγή τους στη χώρα, λόγω του χαμηλού εργατικού κόστους. Ωστόσο αποδεικνύεται πως η τακτική που ακολουθεί ο Ερντογάν είναι αδιέξοδη και οι προοπτικές της οικονομίας διαρκώς επιδεινώνονται και τα νοικοκυριά βρίσκονται σε απόγνωση, καθώς δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες.

Παρόλα αυτά ο Ερντογάν όχι μόνο δεν πτοείται αλλά ζητά υπομονή από τους πολίτες, υποστηρίζοντας πως το σχέδιό του θα αποδώσει καρπούς με τη βοήθεια του… Αλλάχ. «Έχουμε αφήσει κατά μέρος τις προδιαγραφές που έχουν επιβάλει τα ιμπεριαλιστικά χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα, τα οποία κάνουν τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους, αυξάνοντας τα επιτόκια», ανέφερε. Γνωρίζει, παρ’ όλα αυτά, πως εάν δεν υπάρξει αλλαγή μέχρι τις επόμενες εκλογές, τα πετροδολάρια που του παρέχουν οι φίλοι του σε διάφορα αραβικά καθεστώτα δεν αρκούν για να διασφαλίσουν την ψήφο του λαού.

Παράλληλα, η Τουρκία θα βρεθεί αντιμέτωπη με ένα συνολικό κραχ, στην περίπτωση που καταρρεύσει το σχήμα των κρατικών εγγυήσεων τέθηκε σε εφαρμογή το Δεκέμβριο του 2021, με σκοπό τη μετατροπή ξένου συναλλάγματος σε λίρες. Και μάλλον δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα πενταετή CDS έχουν εκτοξευθεί στις 730 μονάδες βάσης, το υψηλότερο επίπεδο από την κρίση του 2008.

Σχετικές ειδήσεις

• WSJ: Ο Ερντογάν χρησιμοποιεί την εισβολή στην Ουκρανία για παραχωρήσεις από τη Δύση
• «Ξέφυγε» ξανά ο Ερντογάν: Η Τουρκία έσκισε τα πουκάμισα που της είχαν φορέσει και δεν ακούει κανέναν
• Ερντογάν: Ο πληθωρισμός δεν είναι το μεγάλο πρόβλημα της Τουρκίας, αλλά το κόστος ζωής