Σε κινούμενη άμμο η Πορτογαλία - Προ των πυλών πρόωρες εκλογές, στον «αέρα» ο προϋπολογισμός

Η φορολογική μεταρρύθμιση και τα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων της Πορτογαλίας έχουν τεθεί σε αναμονή μετά την παραίτηση-σοκ του πρωθυπουργού Αντόνιο Κόστα λόγω του ότι το όνομά του ενεπλάκη σε έρευνα διαφθοράς.

Ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός, που βρίσκεται στην εξουσία από το 2015, παραιτήθηκε αφού οι εισαγγελείς εξέδωσαν εντάλματα σύλληψης και εισέβαλαν σε κυβερνητικά κτίρια στο πλαίσιο έρευνας για πιθανή διαφθορά.

Ο Κόστα αρνήθηκε ότι διέπραξε κάποιο αδίκημα, αλλά είπε ότι δεν μπορούσε να παραμείνει, δεδομένου των «υποψιών για την ακεραιότητά [μου]» που έθεσαν οι εισαγγελείς.

Η χώρα έχει βυθιστεί σε πολιτική κρίση και αναμένει την απόφαση την Πέμπτη από τον πρόεδρο Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα για το αν θα διορίσει άλλον πρωθυπουργό από το σημερινό κοινοβούλιο, κάτι που οι αναλυτές θεωρούν απίθανο, ή εάν θα διαλύσει το κοινοβούλιο και θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές για τις αρχές του επόμενου έτους.

«Καμία από τις επιλογές δεν είναι καλή», δήλωσε η Paula Espírito Santo, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας (ISCTE). «Νομίζω ότι η λύση θα είναι η διάλυση του κοινοβουλίου και οι νέες εκλογές. Αλλά όλα είναι ακόμα ανοιχτά».

Η αβεβαιότητα καλύπτει επίσης τον προϋπολογισμό του επόμενου έτους, ο οποίος στόχευε στην αντιμετώπιση της κρίσης κόστους διαβίωσης με την κατάργηση των φορολογικών ελαφρύνσεων για τους εύπορους αλλοδαπούς και τη μείωση του φόρου εισοδήματος για άλλους.

Ο προϋπολογισμός βρέθηκε στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος, λόγω του τερματισμού των φορολογικών πλεονεκτημάτων, συμπεριλαμβανομένου του ενιαίου φόρου 10% στις συντάξεις στο εξωτερικό. Ωστόσο, ο Nuno Cunha Barnabé, συνεργάτης στο Abreu Advogados, μια δικηγορική εταιρεία της Λισαβόνας, είπε ότι είναι ζωτικής σημασίας στην εγχώρια αγορά να αντιμετωπιστεί το αυξανόμενο κόστος ζωής μέσω φορολογικών περικοπών και αυξήσεων στους μισθούς και τις συντάξεις του δημόσιου τομέα.

«Χωρίς φορολογικές ελαφρύνσεις ή αυξήσεις μισθών για τουλάχιστον άλλους τέσσερις, πέντε ή έξι μήνες θα αυξηθεί το ποσοστό των πολιτών που υποφέρουν από τις πληθωριστικές πιέσεις», ανέφερε ο Nuno Cunha Barnabé.

Ο πρόεδρος θα μπορούσε να επιλέξει να καθυστερήσει την επίσημη αποδοχή της παραίτησης του Κόστα και να διαλύσει το κοινοβούλιο αργότερα, αφήνοντας αρκετό χρόνο στο υπάρχον σώμα νομοθετών να εγκρίνει πρώτα τον προϋπολογισμό του Κόστα.

Ο Cunha Barnabé είπε ότι ο πρόεδρος «έχει πάντα την ικανότητα να εκπλήσσει τους πάντες με νέες συνταγματικές ερμηνείες των εξουσιών». Ποτέ δεν ξέρουμε τι θα αποφασίσει», προσέθεσε.

Οι αντιπολιτευόμενοι Σοσιαλδημοκράτες επέκριναν τον προϋπολογισμό όταν αποκαλύφθηκε τον Οκτώβριο, λέγοντας ότι η κυβέρνηση κρατούσε πολύ υψηλούς φόρους και δεν εισήγαγε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την τόνωση της ανάπτυξης.

Μετά την παραίτηση του Κόστα, ο αρχηγός του κόμματος, Λουίς Μαυροβούνιο είπε: «Είναι επιτακτική ανάγκη να ανακτήσουμε την αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη [στην κυβέρνηση] που έχουν χαθεί και σπαταληθεί. Ο μόνος τρόπος είναι οι πρόωρες εκλογές».

Η παραίτηση του πρωθυπουργού φρενάρει επίσης τα σχέδια της Πορτογαλίας να ιδιωτικοποιήσει εκ νέου τον εθνικό αερομεταφορέα TAP, μια ξεχωριστή νομοθετική πρωτοβουλία που είχε δημιουργήσει έναν πόλεμο προσφορών μεταξύ της ιδιοκτήτριας της British Airways, IAG και την Air France-KLM.

Η κυβέρνηση είχε πει ότι θα πουλούσε μερίδιο τουλάχιστον 51% στην αεροπορική εταιρεία, η οποία εκτιμάται ότι αξίζει περίπου 1 δισ. ευρώ και επανήλθε σε κέρδη το 2022 μετά από χρόνια προβλήματα που περιλάμβαναν σχεδόν χρεοκοπία, δημόσια διάσωση και σκάνδαλα.

Οι έρευνες των εισαγγελέων επικεντρώνεται σε δημόσια έργα, συμπεριλαμβανομένης της ώθησης της Πορτογαλίας να γίνει η κορυφαία πηγή λιθίου στην Ευρώπη - ένα ορυκτό που χρησιμοποιείται στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και προέρχεται με΄σρι τώρα σχεδόν αποκλειστικά από το εξωτερικό.

Στο επίκεντρο βρίσκονται δύο έργα εξόρυξης υψηλού προφίλ στο βόρειο τμήμα της χώρας που έχουν ήδη δημιουργήσει ισχυρή τοπική αντίσταση. Εννέα πορτογαλικές οργανώσεις που αντιτίθενται στη δραστηριότητα εξόρυξης ζήτησαν την Τρίτη την άμεση ακύρωση των περιβαλλοντικών εγκρίσεων που χορηγήθηκαν στα έργα στις αρχές του έτους.

Μία παραχώρηση εξόρυξης για το έργο λιθίου Barroso έχει η εισηγμένη στο Λονδίνο Savannah Resources, η οποία στοχεύει να γίνει ακρογωνιαίος λίθος για την ευρωπαϊκή βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων παράγοντας αρκετό λίθιο για 500.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα ετησίως.

Οι μετοχές της εταιρείας υποχώρησαν έως και 20% την Τετάρτη λόγω ανησυχίας ότι η έρευνα θα μπορούσε να καθυστερήσει τα σχέδια έναρξης παραγωγής το 2026 και επίσης να εμποδίσει την αναζήτηση στρατηγικού εταίρου για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση της ανάπτυξης.

Η Savannah είπε ότι συνεργάζεται με τους ερευνητές και ότι ούτε η εταιρεία ούτε οι υπάλληλοί της είναι επίσημα ύποπτοι στην έρευνα. Πρόσθεσε ότι οι εργασίες στο έργο Barroso συνεχίζονται και οι μισθώσεις εξόρυξης που εκδόθηκαν το 2006 παραμένουν σε «καλή κατάσταση».

Το δεύτερο υπό διερεύνηση έργο είναι το ορυχείο Romano στο Montalegre, όπου την παραχώρηση έχει ο ιδιώτης Πορτογάλος ερευνητής Lusorecursos, ο οποίος δεν απάντησε σε αιτήματα των Financial Times για σχολιασμό.