Πώς εξανεμίστηκαν 6,4 τρισ. δολ. από τις αγορές - Ο πανικός των traders και το σκηνικό τρέλας

Τα νούμερα που αναβοσβήνουν στις οθόνες συναλλαγών τη Δευτέρα ήταν συγκλονιστικά ακόμη και για τους βετεράνους της αγοράς. Στο Τόκιο, ο Nikkei υποχώρησε 12%. Στη Σεούλ, το Kospi βυθίστηκε 9%. Και όταν χτύπησε το κουδούνι έναρξης στη Νέα Υόρκη, ο Nasdaq σημείωσε βουτιά 6% σε δευτερόλεπτα. Τα κρυπτονομίσματα βυθίστηκαν. Ο VIX, ένας δείκτης που μετρά τη μεταβλητότητα στα χρηματιστήρια, εκτοξεύτηκε στα ύψη και οι επενδυτές στράφηκαν μαζικά σε ομόλογα του Δημοσίου, το πιο ασφαλές περιουσιακό στοιχείο. Αν οι άγριες αναταράξεις της Δευτέρας σηματοδοτούν την τελική έκρηξη μιας παγκόσμιας πώλησης που άρχισε να αναπτύσσεται την περασμένη εβδομάδα ή σηματοδοτούν την αρχή μιας παρατεταμένης ύφεσης ουδείς το γνωρίζει. Την Τρίτη, μερικές από τις αγορές που δέχτηκαν σοβαρό πλήγμα ανέκαμψαν, με βασικούς δείκτες στην Ιαπωνία να εκτοξεύονται πάνω από 10%.

Πάντως ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: οι πυλώνες που στήριζαν τα κέρδη της χρηματοπιστωτικής αγοράς για χρόνια -μια σειρά βασικών υποθέσεων στις οποίες βασίζονταν οι επενδυτές σε όλο τον κόσμο- έχουν κλονιστεί. Φαίνονται, εκ των υστέρων, λίγο αφελείς οι παραδοχές: η οικονομία των ΗΠΑ είναι ασταμάτητη. Η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρει γρήγορα επανάσταση στις επιχειρήσεις παντού. Η Ιαπωνία δεν θα αυξήσει ποτέ τα επιτόκια ή και δεν θα τα αυξήσει αρκετά για να έχει πραγματικά σημασία. Μια σειρά από νέα στοιχεία που κυκλοφόρησαν τις τελευταίες δύο εβδομάδες υπονόμευσαν τις όποιες προσδοκίες είχαν καλλιεργηθεί. Η έκθεση για τις θέσεις εργασίας του Ιουλίου ήταν αδύναμη στις ΗΠΑ. Το ίδιο ήταν και τα τριμηνιαία κέρδη της τεχνολογίας που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Και η Τράπεζα της Ιαπωνίας αύξησε τα επιτόκια για δεύτερη φορά φέτος.

Τα παραπάνω τάραξαν τους επενδυτές, οι οποίες αντιλήφθηκαν ξαφνικά τον κίνδυνο που ελλοχεύει. Για παράδειγμα η εντυπωσιακή απόδοση των μετοχών της Nvidia Corp. να είναι αβάσιμη, καθώς η εταιρεία έχει φορτωθεί με δάνεια. Επίσης η απότομη χαλάρωση των carry -trades, όπου οι επενδυτές έχουν δανειστεί χρήματα από οικονομίες με χαμηλά επιτόκια όπως η Ιαπωνία ή η Ελβετία, για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις σε περιουσιακά στοιχεία υψηλότερης απόδοσης αλλού, φαίνεται να περιπλέκει την κατάσταση στις αγορές.

Σε διάστημα τριών εβδομάδων, περίπου 6,4 τρισεκατομμύρια δολάρια έκαναν φτερά από τα παγκόσμια χρηματιστήρια. «Είναι η μεγάλη χαλάρωση», δήλωσε ο Vishnu Varathan, επικεφαλής οικονομικών και στρατηγικής στην Mizuho Bank στη Σιγκαπούρη.

Στη γλώσσα των traders, το να προσπαθείς να επιλέξεις την κατάλληλη στιγμή για να αγοράσεις ένα περιουσιακό στοιχείο που πέφτει είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις ένα μαχαίρι που πέφτει. Σήμερα, είπε ο Varathan, «πέφτουν μαχαίρια παντού». Ένας τέτοιος πανικός στην αγορά δημιουργεί μικρούς και μεγάλους κινδύνους. Το πιο σημαντικό από αυτά: το selloff, αν αφεθεί ανεξέλεγκτο για αρκετό διάστημα, θα μπορούσε να πιέσει τα γρανάζια του χρηματοπιστωτικού συστήματος, να επιβραδύνει τον δανεισμό και να λειτουργήσει ως η αφορμή που θα οδηγήσει την παγκόσμια οικονομία στην ύφεση που πολλοί φοβούνται τώρα. Αυτό οδήγησε σε εκκλήσεις προς την Ομοσπονδιακή Τράπεζα να αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια - ίσως, υποστήριξαν ορισμένοι, ακόμη και πριν από την επόμενη προγραμματισμένη συνάντηση πολιτικής τον Σεπτέμβριο. O Ed Yardeni οικονομολόγος, που παρακολουθεί στενά τις αγορές για μισό αιώνα, η ξαφνική κατάρρευση των αγορών ξύπνησε μνήμες από τη Μαύρη Δευτέρα του 1987, όταν ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones κατέρρευσε, χάνοντας 23%. «Ήταν τρομακτικό, αλλά τελικά δεν ήταν προάγγελος οικονομικής καταστροφής», σημειώνει ο Ed Yardeni.

Οι αγορές έχουν κλονιστεί από φόβους πρόωρης ύφεσης και κατά τη διάρκεια της τρέχουσας ανοδικής αγοράς. Φούντωσαν στις αρχές του περασμένου έτους κατά τη διάρκεια ενός βραχύβιου τραπεζικού πανικού, για να εξαφανιστούν σχεδόν το ίδιο γρήγορα όταν η οικονομία των ΗΠΑ συνέχισε να αναπτυχθεί.

Η χρηματιστηριακή αγορά ανέκαμψε επίσης ισχυρά από την πτώση που κατέγραψε το 2022, για να κινηθεί σε υψηλά ρεκόρ φέτος. Αλλά η αλλαγή του επενδυτικού κλίματος σε όλο τον κόσμο ήταν έντονη τις τελευταίες ημέρες, καταστρέφοντας τη συνηθισμένη ηρεμία που επικρατεί στα τέλη του καλοκαιριού.

Καθώς οι παγκόσμιες αγορές κατέρρεαν, ο Matt Maley, επικεφαλής στρατηγικής ανάλυσης στη Miller Tabak + Co., γύρισε βιαστικά στο μέρος που ενοικίαζε στο Λονδίνο και έβγαλε τον φορητό υπολογιστή του. Ήταν εκεί για διακοπές με την οικογένειά του, αλλά αναγκάστηκε να διακόψει τις διακοπές του.

Όπως ο Yardeni, έτσι και αυτός θυμάται τη συντριβή του 1987 και το τράνταγμα που του προκάλεσε και είπε ότι ένιωθε λίγο deja vu το πρωί της Δευτέρας. «Δεν ξυπνάς κάθε μέρα έτσι», είπε o Maley. «Θυμάμαι πώς έγιναν τα πράγματα το 1987». Οι δυνάμεις που εξαπέλυσαν την αναταραχή της Δευτέρας οικοδομούνταν σταθερά για εβδομάδες. Στις αρχές Ιουλίου - ακριβώς τη στιγμή που οι μετοχές της τεχνολογίας έφτασαν στο απόγειό τους - το ιαπωνικό γεν άρχισε να ανατιμάται απότομα. Αυτό οδήγησε τους traders να χαλαρώσουν τις λεγόμενες συναλλαγές μεταφοράς, οι οποίες περιλαμβάνουν δανεισμό σχετικά φθηνό στην Ιαπωνία και επενδύσεις αλλού, για να διατηρήσουν τα κέρδη τους.