Γκόραν Μπρέγκοβιτς: Τρία γράμματα από το Σεράγεβο

Για τον Γκόραν Μπρέγκοβιτς η γενέτειρά του και η μούσα του, το Σαράγεβο, είναι κάτι περισσότερο από πόλη. Το Σαράγεβο είναι μία «μεταφορά» της πολυπολιτισμικής συμβίωσης που μπορεί να συντριβεί από θρησκευτική σύγκρουση. «Ό,τι βλέπουμε σήμερα στην Ευρώπη, το είδαμε πρώτα στο Σαράγεβο: έναν γείτονα, ο οποίος τη μία μέρα είναι καλός γείτονας και την επόμενη μέρα σε πυροβολεί, επειδή πιστεύεις σε άλλη θρησκεία» τονίζει ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς σε συνέντευξή του στο AFP από το στούντιό του στο Βελιγράδι. «Το Σαράγεβο ήταν πάντα η πρώτη μου μεταφορά. Σήμερα, δεν είναι απλά το όνομα μιας πόλης. Είναι η μεταφορά των καιρών μας», δηλώνει. Ο γεννημένος στο Σαράγεβο της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης μουσικός, ένας από τους πιο γνωστούς σύγχρονους συνθέτες των Βαλκανίων, ο οποίος τη δεκαετία του 80 ήταν κιθαρίστας και κινητήρια δύναμη ενός από τα σημαντικότερα γιουγκοσλαβικά ροκ συγκροτήματα, των «Bijelo Dugme» αφιέρωσε τον τελευταίο του άλμπουμ με τίτλο «Τρεις Επιστολές από το Σαράγεβο» (Three Letters from Sarajevo) στην εύθραυστη θρησκευτική αρμονία, καθώς και στην πόλη στην οποία γεννήθηκε, τη βοσνιακή πρωτεύουσα.

Μία απαιτητική παγκόσμια περιοδεία αναμένει φέτος τον μουσικό, γνωστό για τα fusing rock, gypsy brass και folk στοιχεία στα κομμάτια του και το συγκρότημά του «Weddings and Funerals Orchestra», που θα ανεβούν σε περίπου 130 μουσικές σκηνές.
«Δεν είμαι κάποιος που κάνει βίντεο για το YouTube ή για την τηλεόραση, είμαι παλιομοδίτης... Ταξιδεύω σε ολόκληρο τον κόσμο για να παρουσιάσω το άλμπουμ μου», αναφέρει στη συνέντευξή του. Στο νέο του άλμπουμ συμμετέχουν γνωστοί καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο. Οι Ισραηλινοί, Ασάφ Αβιντάν και Ριφ Κοέν, ο Αλγερινός θρύλος της πανκ και ροκ, Ρασίντ Ταχά και η Ισπανίδα τραγουδίστρια Μπέμπε. Περιλαμβάνονται επίσης δύο μουσικά κομμάτια για βιολί και ορχήστρα. «Το βιολί στα τραγούδια μου είναι επίσης ενός είδους «μεταφορά». Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς χρησιμοποίησε στιγμιότυπο από ντοκιμαντέρ του 1991, το οποίο γυρίστηκε έναν χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ως αναγγελία για το νέο του άλμπουμ.

Στο στιγμιότυπο μιλά για τις διαφορετικές μουσικές επιρροές στο Σαράγεβο, μιλά και ακούγονται οι ήχοι από εκκλησίες ορθόδοξων χριστιανών, καθολικούς ναούς και μουσουλμανικά τεμένη. Στο βίντεο ο Μπρέγκοβιτς λέει ότι «θα ήταν κρίμα όλο αυτό να χαθεί μία μέρα» αναφερόμενος στη θρησκευτική συνύπαρξη. Το ίδιο επαναλαμβάνει και τώρα στο άλμπουμ «Επιστολές από το Σαράγεβο» και προσθέτει ότι πρόκειται για ένα «Σισύφειο έργο». Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς έγινε γνωστός από τη μουσική του για τις ταινίες του σκηνοθέτη Εμίρ Κουστουρίτσα, όπως «Ο Καιρός των Τσιγγάνων», «Arizona Dream» και «Underground», οι οποίες συνέβαλαν στη διάδοση της βαλκανικής μουσικής σε όλο τον κόσμο, αλλά και στις συνεργασίες του με τον Iggy Pop και άλλους θρύλους της μουσικής.

Όταν η Γιουγκοσλαβία διασπάστηκε με μια σειρά αιματηρών διεθνοτικών πολέμων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο Μπρέγκοβιτς, σε αντίθεση με πολλούς άλλους καλλιτέχνες, αρνήθηκε να συνταχθεί με κάποια από τις αντιμαχόμενες πλευρές.
«Ο πατέρας μου ήταν καθολικός Κροάτης, η μητέρα μου είναι Ορθόδοξη Σέρβα, η σύζυγός μου είναι Μουσουλμάνα», λέει.
«Δεν ήμουν σε θέση να μισήσω κανέναν. Ήμουν λυπημένος για όλους τους άλλους». «Σε μια σκηνή από το ντοκιμαντέρ του 1991 βλέπετε έναν νεαρό άνδρα να μιλάει και σήμερα που είμαι 67 ετών, επαναλαμβάνω το ίδιο πράγμα». «Είναι ένα Σισύφειο έργο, αλλά αισθάνομαι ότι ακόμα και αυτή η αποστολή έχει νόημα. Πρέπει να εργαζόμαστε σκληρά, να σπρώχνουμε εκείνη τον βράχο ... και ίσως τελικά να συμβεί» σημειώνει. Το πολυπολιτισμικό Σαράγεβο, η πόλη στην οποία μεγάλωσε δεν είναι ίδια. Οι Σέρβοι έφυγαν για τα «άψυχα» προάστια στα ανατολικά και πολλοί Κροάτες δεν επέστρεψαν ποτέ. Οι Εβραίοι της Βοσνίας, σχεδόν εξαλείφθηκαν από το Ολοκαύτωμα, τώρα είναι μόνον μερικές εκατοντάδες.

Τα παιδιά των Καθολικών Κροατών, των Ορθοδόξων Σέρβων και των Μουσουλμάνων Βοσνίων διδάσκονται σε μεγάλο βαθμό, με εντελώς ξεχωριστά εκπαιδευτικά συστήματα. «Είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι δεν μαθαίνουμε τίποτα από την ιστορία, ότι επαναλαμβάνουμε τον ίδιο πόλεμο κάθε 50 χρόνια» λέει ο Μπρέγκοβιτς. «Ο παππούς μου ήταν στρατιώτης, ο πατέρας μου ήταν στρατιώτης. Ήμουν ευτυχώς στο Παρίσι στις αρχές του πολέμου». Ο Γκόραν Μπρέγκοβιτς, ο οποίος τώρα μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στο Παρίσι, το Βελιγράδι και το Σεράγεβο, όταν δεν έχει περιοδεία, διακηρύσσει τη διαρκή αγάπη του για τα Βαλκάνια - μια «δύσκολη» αγάπη. Αλλά είναι χαρούμενος που οι κόρες του έχουν γαλλική υπηκοότητα και ζουν στη Γαλλία, «μια κανονική χώρα» με «κανονικό πατριωτισμό» όπου «δεν πρέπει πάντα να πηγαίνεις στον πόλεμο και να κάνεις τεράστιες θυσίες». Στα Βαλκάνια, «το να είσαι πατριώτης απαιτεί πάρα πολλά, χρειάζονται μόνο στρατιώτες», υπογραμμίζει.