Η φθορά, τα μέτρα και ο κίνδυνος για τους οικονομικά ευάλωτους

Ας ξεκινήσουμε από έναν συλλογισμό. Η αναδρομική επιδότηση στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος (για το χρονικό διάστημα Δεκεμβρίου ’21 – Μαΐου ’22) για όσους κατανάλωσαν περισσότερες από 300 κιλοβατώρες, δηλαδή τη μεσαία τάξη, έχει -όπως και να το κάνουμε- προεκλογικό άρωμα. Άλλωστε, για όποιον είχε αμφιβολία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ορθά κοφτά (στο Βήμα της Κυριακής) ότι οι εκλογές κερδίζονται στο κέντρο. Προεκλογικό άρωμα έχει επίσης και η επιβολή πλαφόν στην χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος για 12 μήνες (αρχής γενομένης από τον Ιούνιο) με στόχο να περιοριστούν οι αυξήσεις στο 30% σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα.

Οπότε ψήνονται εκλογές το φθινόπωρο; Τέτοιο συμπέρασμα αβίαστα δεν προκύπτει. Σίγουρα το τελευταίο πακέτο στήριξης βοηθά στο να διατηρηθεί «ζωντανό» ένα τέτοιο σενάριο, αλλά η απόφαση αυτή τη στιγμή είναι οι κάλπες να στηθούν στο τέλος της τετραετίας. Φυσικά όλα επαναξιολογούνται. Θα παίξουν πολλά τον ρόλο τους, όπως για παράδειγμα η άνοδος του τουρισμού, ο βαθμός αποτελεσματικότητας στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών, το κατά πόσο θα προλάβουν να ξεμπλοκάρουν τα έργα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας έτσι ώστε να μπορέσουν να εκταμιευθούν η πρώτη και η δεύτερη δόση από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.

Είναι πάντως προφανές ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός έσπευσε να ανακοινώσει το σχέδιο (χωρίς καν να έχει προλάβει να το επεξεργαστεί) για να αναχαιτίσει μια πορεία φθοράς που αποτυπωνόταν καθαρά στις δημοσκοπήσεις, αλλά και να εκτονώσει τη λαϊκή οργή που φούντωνε καθώς πολλοί καταναλωτές αδυνατούσαν (και αδυνατούν για την ώρα) να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ρεύματος έστω και με δόσεις. Στην τελευταία έρευνα της MRB η ΝΔ κατέγραψε απώλεια τριών ποσοστιαίων μονάδων ενώ η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης χαρακτήριζε τα μέτρα αναποτελεσματικά και εξέφραζε την άποψη ότι οι αντοχές της ελληνικής οικονομίας επιτρέπουν επιπλέον παρεμβάσεις για την ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Μ’ άλλα λόγια πιστοποιούσε ότι η ακρίβεια αναδεικνύεται σε «αχίλλειο πτέρνα» της κυβέρνησης, και γιατί η έως πρόσφατα επιλεγείσα πολιτική –παρά το κόστος της– δεν υπερέβαινε την δράση της ασπιρίνης αλλά και γιατί δεν διαπίστωνε σθεναρή αντίσταση απέναντι σε φαινόμενα κερδοσκοπίας.

Ήταν γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι εισαγάγαμε τον μηχανισμό του χρηματιστηρίου Ενέργειας χωρίς να αναπτύξουμε την αγορά διμερών συμβάσεων (ακούγεται τεχνικό αλλά έχει ευθέως την αντανάκλασή του στην τσέπη μας). Φθάσαμε στο σημείο οι μεγάλες βιομηχανίες της χώρας (Ένωση Καταναλωτών Βιομηχανικού Ρεύματος) να μιλούν δημόσια για καρτέλ στην ενέργεια, και αυτά ακριβώς τα καρτέλ φωτογράφιζε προ μηνός το άτυπο πόρισμά της η ΡΑΕ προτείνοντας μάλιστα να φορολογηθούν τα υπερκέρδη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σ’ αυτόν τον χώρο. Παρεμπιπτόντως, το εξειδικευμένο προσωπικό της ΡΑΕ δεν υπερβαίνει τα 55 άτομα, κάπου τόσα εργάζονται στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, την ώρα που η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών αριθμεί 300(!) εργαζόμενους. Μάλλον δεν μπορούμε να μιλάμε για Μεταρρύθμιση, ούτε η Μεταρρύθμιση μπορεί να περιορίζεται στα apps που απλοποιούν τις συναλλαγές μας με το κράτος.

Αυτοί λοιπόν ήταν ορισμένοι από τους λόγους για τους οποίους το Μέγαρο Μαξίμου επέλεξε να περιλαμβάνεται στο πακέτο η επιβολή φόρου σε ποσοστό 90% στα υπερκέρδη των επιχειρήσεων της ενέργειας – ποσό με τον οποίο άλλωστε θα χρηματοδοτηθούν κατά ένα μέρος οι παρεμβάσεις συνολικού ύψους 3,2 δισ., ενώ θα χρησιμοποιηθούν και έσοδα των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων. Επιπλέον, το 1,1 δισ. θα προέλθει από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή από χρήματα των ελλήνων φορολογουμένων.

Προκύπτουν ωστόσο ορισμένα ερωτήματα που ενισχύονται από το γεγονός ότι σημαντικοί άξονες του πακέτου δεν εξειδικεύτηκαν από τους αρμόδιους υπουργούς για τον απλούστατο λόγο ότι δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί η επεξεργασία των πολύπλοκων παραμέτρων προκειμένου να υλοποιηθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι ορισμένοι μιλούν για κενά και γκρίζες ζώνες, άλλοι πάλι προβληματίζονται για τον χρονικό ορίζοντα επιβολής του πλαφόν στην χονδρεμπορική τιμή του ρεύματος από τη στιγμή που δεν διαφαίνεται πιθανότητα άμεσου τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία και, κατά συνέπεια, αποκλιμάκωση του κόστους του φυσικού αερίου.

Και ένα τελευταίο: Την διετία 2020 – 2021 (λόγω COVID 19) διανεμήθηκαν με αξιοσημείωτη ευκολία 43 δισ. ευρώ, ενώ το συνολικό πακέτο επιβαρύνεται περαιτέρω με τις επιδοτήσεις των τελευταίων εννέα μηνών. Ουδείς γνωρίζει πού θα φθάσει ο λογαριασμός, ουδείς γνωρίζει εάν έχουν σχεδιαστεί αντίμετρα. Γιατί, σε αντίθετη περίπτωση εκείνοι που θα πληγούν περισσότερο είναι οι οικονομικά ευάλωτοι.