Επίσκεψη Ερντογάν: Μικρό καλάθι, μεγάλη αγωνία στην Αθήνα
Επίσης, έχει πέσει μεγάλο βάρος στο σχεδιασμό που προβλέπει αυστηρό πρόγραμμα προς αποφυγή δυσάρεστων εκπλήξεων. Το ζητούμενο εν τέλει είναι ήρεμα νερά διαρκείας, που ως status είχαν υπάρξει στο παρελθόν με εμφανή θετικά αποτελέσματα. Αυτό άλλωστε ήταν και το συμπέρασμα, στο οποίο είχαμε καταλήξει προ μηνός και βάλε, όταν αναλύαμε το νέο-οθωμανικό δόγμα του Τούρκου ηγέτη και το βαθμό συσχέτισής του με τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά. Είχαμε παρατηρήσει τότε (Newsbomb.gr 2 Νοεμβρίου) πως «χρειαζόμαστε κάτι περισσότερο από ένα ήρεμο καλοκαίρι, χρειαζόμαστε μεσοπρόθεσμο πλαίσιο ηρεμία με τη γείτονα».
Όλα αυτά, καλά. Άλλωστε τα θέματα που θα συζητηθούν στο τρίγωνο Μεγάρου Μαξίμου, υπουργείου Εξωτερικών και Λέσχης Αξιωματικών ανήκουν στην κατηγορία της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής» (ενδεικτικά αναφέρω οικονομική και εμπορική συνεργασία, παιδεία, έρευνα και τεχνολογία, τουρισμό κτλ.). Το «μεγάλο αγκάθι» ασφαλώς είναι το Μεταναστευτικό, το οποίο η Άγκυρα συστηματικά εργαλειοποιεί όχι μόνο έναντι της Αθήνας αλλά και έναντι των Βρυξελλών, εξυπηρετώντας στη δεύτερη περίπτωση διαφορετικού τύπου ατζέντα. Θυμίζω απλώς ότι η τυπικά ισχύουσα συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας έχει καταστεί για τους γείτονες γράμμα κενού περιεχομένου μετά τα γεγονότα στον Έβρο.
Κατά τα άλλα, η διαβεβαίωση από ελληνικής πλευράς είναι ότι δεν θα μπούμε για την ώρα στα βαθιά, δηλαδή στο ζήτημα του εύρους των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο -με όλα τα συμπαρομαρτούντα- αλλά ούτε και στα υπόλοιπα «γκρίζα» που βάζει κάθε τρεις και λίγο στο τραπέζι η τουρκική πλευρά, στη γνωστή λογική του ανατολίτικου παζαριού. Προκύπτουν, ωστόσο, ορισμένες σημαντικές παρατηρήσεις.
Παρατήρηση 1: Έχουμε καταλάβει ότι ο Ταγίπ Ερντογάν χτίζει το δόγμα του νέο-οθωμανισμού πασπαλισμένο με μπόλικη νοσταλγία για τις… λαμπρές ημέρες του αυτοκρατορικού οθωμανικού παρελθόντος. Τον «καίνε» οι επερχόμενες εκλογές στους δήμους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας. Τον «καίει» όμως πολύ περισσότερο η φιλοδοξία του να ενισχύσει την εικόνα ενός ηγέτη με στοιχεία παγκοσμιότητας που άρχισε επιμελώς να φιλοτεχνεί με αφετηρία το Ουκρανικό (τα έχουμε πει αυτά). Μ’ αυτή τη φόρα, πάντως, έρχεται στην Αθήνα και σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, θα βάλει εμβόλιμα στην κουβέντα το θέμα της επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, αλλά και τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο. Ως προς το πρώτο, ανεξάρτητα από το αν θα συζητηθεί τώρα ή στο μέλλον, δεν θα πρόκειται για παρθενογένεση: Το σχέδιο κλιμακωτής λύσης έχει μπει στη διαβούλευση από την εποχή των κυβερνήσεων Σημίτη. Ως προς το δεύτερο, τώρα, είναι γνωστό ότι έχει εγκαταλειφθεί προ πολλού το δόγμα ενιαίου αμυντικού χώρου Αθήνας – Λευκωσίας, που πέραν του ισχυρού του συμβολισμού ήταν πρακτικά αδύνατο να υποστηριχθεί επιχειρησιακά. Πρόσφατα, μάλιστα, εγκαταλείφθηκε και το δόγμα «η Κύπρος αποφασίζει, η Ελλάς συμπαρίσταται», με τη σαφή διευκρίνιση που έδωσε ο Νίκος Δένδιας υπό την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών στο Meeting Point, στις 27/4. Είχε πει οτι το συγκεκριμένο δόγμα περιορίζεται αποκλειστικά στο στενό πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού. Άλλωστε είναι πολλοί στην Αθήνα που πιστεύουν ότι πρόοδος στο Κυπριακό θα μπορούσε να υπάρξει μόνο αν προηγουμένως «τακτοποιηθούν τα ελληνοτουρκικά».
Παρατήρηση 2: Τρέχει κάτι άραγε; Για ποιο λόγο ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς δήλωσε κατηγορηματικά αντίθετος με την επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα; Γιατί τον βάζει σε ανησυχία η λέξη «κατευνασμός» σε σημείο, μάλιστα, που να επικαλείται έναν άλλο πρωθυπουργό, τον Κώστα Καραμανλή για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως αποκλείεται δύο πρώην πρωθυπουργοί «να κάνουν τόσο λάθος»; Για ποιο λόγο ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Δένδιας παρεμβαίνει ηχηρά, στο θέμα του τουρκικού αιτήματος για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, ή στην τουρκική θεωρία των γκρίζων ζωνών; (Για την ιστορία αναφέρω δύο ατάκες του «ό,τι απειλείται, δεν αποστρατιωτικοποιείται», «δεν υπάρχει καμία συνταγματική πρόβλεψη για να καταστεί η Ελλάδα χώρα περιορισμένης κυριαρχίας… θα υπερασπισθούμε και την έσχατη βραχονησίδα της πατρίδας μας»). Μύγα, πάντως, δεν τους τσίμπησε.
Συμπέρασμα: Σημασία δεν έχει τι θα λεχθεί μπροστά στα φώτα και τις κάμερες, ούτε καν οι πιθανές «κορώνες», αμιγώς επικοινωνιακού χαρακτήρα. Σημασία έχει αν και τι συζητείται πίσω από τις κλειστές πόρτες και κυρίως ποιο είναι το στρατηγικό σχέδιο της ελληνικής πλευράς σε ό,τι αφορά τα μεγάλα.