Η Ούρσουλα, ο Super Mario, τα ευρωπαϊκά δεινά και οι αντοχές της ελληνικής κοινωνίας
Ο 80χρονος τραπεζίτης θα μπορούσε άνετα να περιλαμβάνει στο CV του, το βιογραφικό του δηλαδή, ότι σε μια κρίσιμη στιγμή διέσωσε την Ευρώπη από τη χρεοκοπία, με τη μαζική αγορά ομολόγων, κόντρα μάλιστα σε μια μέτρια διαχειρίστρια που ακούει στο όνομα Άνγκελα Μέρκελ. Είναι πιθανό, λοιπόν, η Ευρώπη να εγκαταλείπει το προσφιλές παιδικό της παιχνίδι, τις «μουσικές καρέκλες» με άλλα λόγια, το οποίο είναι επαρκές ως συνταγή στασιμότητας, υπό την προϋπόθεση ότι δεν διαγράφονται στον ορίζοντα καιροί χαλεποί.
Γιατί άραγε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), στο πρώτο «νταραβέρι» που έγινε για το μοίρασμα των ευρωπαϊκών αξιωμάτων, προέβαλε ως απαρέγκλιτο όρο το «σπάσιμο» στα δύο της θητείας του προερχόμενου από τη δεύτερη ισχυρότερη ευρωομάδα; Με βάση τα στοιχεία που έχουμε αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι το έκαναν στη λογική του τακτικισμού, συνειδητοποιώντας ότι η μεγάλη εικόνα ενδέχεται να παραπέμπει στον εφιάλτη της νέας κρίσης χρέους στην ευρωζώνη, οπότε χρειάζεται άλλου τύπου διαχειριστή. Εκείνο που πίστευε στο «whatever it takes», άρα αντιμετωπίζει το πρόβλημα στον πυρήνα του. Αυτή τη στιγμή ξέρουμε ότι η απόδοση του δεκαετούς ιταλικού ομολόγου σκαρφάλωσε στα 3,92 (την ώρα που το αντίστοιχο ελληνικό είναι χαμηλότερα στα 3,5) ενώ το γαλλικό χτύπησε το 3,1. Το καμπανάκι από την Κομισιόν χτύπησε ήδη: μπάστα παιδιά, ελλοχεύει ο κίνδυνος υπέρβασης των δεσμεύσεων ως προς τα πρωτογενή πλεονάσματα, μην μπλέξουμε πάλι. Για μία σειρά από λόγους δεν θέτω στην παρούσα φάση το σενάριο ενός νέου ευρωπαϊκού εφιάλτη, επανέρχομαι όμως στην παρατήρηση ότι χρειάζεται ένας κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. Στη λογική, προσέχουμε για να έχουμε.
Με την ευκαιρία -και απολύτως ανεξάρτητα από τις τελευταίες εξελίξεις- ουδέποτε κατάλαβα πού εδράζεται ο διακαής ελληνικός πόθος για μια δεύτερη θητεία της κυρίας φον ντερ Λάιεν, από τη στιγμή μάλιστα που ομνύουμε στη σημασία του εκσυγχρονισμού. Η ως τώρα γενική «κουμανταδόρισσα» της Ε.Ε. χαμήλωσε εντυπωσιακά το εύρος του ρόλου της, περιοριζόμενη σε μία μέτρια διαχείριση και επιλέγοντας ως «μπούσουλα» την κοντόφθαλμη λογική. Αποδυνάμωσε κατά πολύ τη λειτουργία της Επιτροπής, αποκόπτοντάς την από την προφανώς σημαντική ατζέντα της οικονομίας -με εξαίρεση το Ταμείο Ανάκαμψης που όμως ήταν προϊόν της πίεσης των κρατών μελών- και έδωσε έμφαση στα ζητήματα ασφαλείας ενδεχομένως με το φτωχό σκεπτικό… αυτά ξέρουμε, αυτά κάνουμε (ως πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας). Αποδυνάμωσε επίσης τη λειτουργία των Γενικών Διευθύνσεων της Κομισιόν, οδηγώντας τες σε καθεστώς ελάχιστης απόδοσης. Επιπροσθέτως τα έκανε «μαντάρα» στον κρίσιμο τομέα της ενεργειακής πολιτικής, ανοίγοντας το δρόμο για αγορά πανάκριβου αμερικανικού LNG, που προκάλεσε σοβαρά προβλήματα καθημερινότητας, αλλά και ανταγωνιστικότητας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Τέλος, δεν διέπρεψε την περίοδο της πανδημίας με την αγορά υπερβολικής ποσότητας εμβολίων που δεν χρειάζονταν ως απεδείχθη αλλά παρά ταύτα τα πλήρωσε ο Ευρωπαίος φορολογούμενος. Επί του θέματος αυτού άλλωστε έχουν διατυπωθεί και καταγγελίες για διαφθορά.
Ας έλθουμε τώρα στα δικά μας, ας πούμε ότι στην Ευρώπη συμβαίνει… ιστορικό ατύχημα, άλλα αντ’ άλλων επιλογή. Και ας πούμε ότι στις γαλλικές εθνικές εκλογές επικρατεί η ακροδεξιά, δεν πρόκειται κατά τη γνώμη μου να συμβεί τίποτε άμεσα. Τα πράγματα θα κριθούν «επί του πεδίου» και σε βάθος περίπου εξαμήνου. Ούτως ή άλλως, όμως, σε εθνικό επίπεδο η κατάσταση είναι επαρκώς διαχειρίσιμη. Γιατί διαθέτουμε ένα μαξιλάρι 35 δισ. που θεωρητικά μας επιτρέπει να μη βγούμε σε δανεισμό για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, αν τα spreads πάνε στο θεό. Και γιατί παράλληλα μεταξύ ’19-’22 έγινε διπλή «μαγκιά» στη διαχείριση του ελληνικού χρέους, το οποίο σε ονομαστικούς όρους δεν έχει κουνηθεί ούτε ρούπι, έχει όμως μειωθεί ως ποσοστό του ΑΕΠ: τα δάνειά μας έναντι των μηχανισμών στήριξης, μετακινήθηκαν σταδιακά από καθεστώς κυμαινόμενου σε καθεστώς σταθερού επιτοκίου. Ταυτόχρονα, δοθείσης ευκαιρίας, όταν δηλαδή μας έμειναν μερικά φράγκα στην πάντα, σπεύσαμε να αποπληρώσουμε μελλοντικές μας υποχρεώσεις (5,3 δισ. μόνο μέσα στο 2023). Παρεμπιπτόντως αυτή η διπλή μαγκιά έχει ονοματεπώνυμο, άγνωστο μάλλον στο ευρύ κοινό. Το ονοματεπώνυμο είναι Δημήτρης Τσάκωνας, Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ). Έτσι για την τάξη.
Μην φαντάζεστε ότι όλα θα πηγαίνουν πρίμα στο διηνεκές. Από το 2032 και μετά αρχίζουν τα ζόρια, γιατί στάνταρ αυξάνονται κατακόρυφα οι δανειακές μας υποχρεώσεις πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να φροντίζουμε για τον κουμπαρά μέσω των δημοσιονομικών πλεονασμάτων, χωρίς ταυτόχρονα να αγνοούμε τη διάσταση της κοινωνικής αλληλεγγύης, που άλλωστε προβάλλεται ως επιτακτικό αίτημα.
Υπάρχει τρόπος, αρκεί να υπάρχει βούληση και ενσυναίσθηση, που δεν βλέπω να τρέχει από πολλά… μπατζάκια.
