Το Open House Athens και η Εθνική Τράπεζα φέρνουν στο επίκεντρο την πολιτισμική μας κληρονομιά

Αλήθεια, πόσα εντυπωσιακά κτίρια με μεγάλη αρχιτεκτονική αξία βλέπουμε κάθε μέρα και τα προσπερνάμε, είτε λόγω έλλειψης χρόνου, είτε επειδή δεν γνωρίζουμε την ιστορία τους ή ακόμη και διότι δεν έχουμε ιδιαίτερη επαφή με την αρχιτεκτονική; Και μόνο αν λάβουμε υπόψη μας το κέντρο της Αθήνας, η απάντηση είναι «πολλά».

Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έχουμε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με την ιστορία -αρχιτεκτονική και όχι μόνο- πολλών κτιρίων, παλαιότερων ή πιο σύγχρονων, αλλά και να δούμε από κοντά μερικά εξ’ αυτών που υπό άλλες συνθήκες δεν θα μπορούσαμε. Αφορμή, στέκεται φυσικά, το Open House Athens, ένας θεσμός, ο οποίος αν μη τι άλλο, καθιστά την αρχιτεκτονική περισσότερο προσιτή και κατανοητή στο ευρύ κοινό.

Και για εμάς, που θέλουμε να γνωρίσουμε ακόμη περισσότερα για το Open House Athens, πέρα από το γεγονός ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς θεσμούς σε διεθνές επίπεδο, ο οποίος έχει ως στόχο να αναδείξει και να προωθήσει την αρχιτεκτονική, αρκεί να συνεχίσουμε να διαβάζουμε. Διότι φέτος, στην 11^η διοργάνωση του Open House Athens, συμμετέχει η Εθνική Τράπεζα και μάλιστα για πρώτη φορά, με πέντε κτίριά της.

Όλα όσα αξίζει να γνωρίζουμε για το Open House Athens

Και μπορεί να γνωρίζουμε ήδη πως η ιδέα ξεκίνησε από το Λονδίνο το 1992 και, μέχρι σήμερα, έχει διαδοθεί σε πολλές πόλεις σε ολόκληρο τον κόσμο, εκείνο όμως, που ίσως αγνοούμε, είναι ότι πρόκειται για μία πρωτοβουλία, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, η οποία πραγματοποιείται με τη βοήθεια εκπαιδευμένων εθελοντών. Και έτσι, απώτερος στόχος είναι η προώθηση της αρχιτεκτονικής στο ευρύ κοινό, μέσω δωρεάν ξεναγήσεων σε έναν αξιοσημείωτο αριθμό κτιρίων αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.

Ο θεσμός μάλιστα, θεωρείται ήδη δημοφιλής και ιδιαίτερα αγαπητός σε μια μεγάλη μερίδα του κοινού, το οποίο ανταποκρίνεται στην πρόσκληση του Open House Athens να εξερευνήσει και να κατανοήσει την αξία της αρχιτεκτονικής. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο άλλωστε, για ένα διήμερο, δημόσια και ιδιωτικά κτίρια ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό δωρεάν, με την πόλη της Αθήνας να μετατρέπεται σε ένα μεγάλο μουσείο και τα ίδια της τα κτίρια και η αρχιτεκτονική, να αποτελούν εκθέματα.

Πρόκειται για έναν θεσμό άλλωστε, ο οποίος πραγματοποιείται από το 2014 κάθε άνοιξη, ενώ φέτος, το Open House Athens 2024 θα πραγματοποιηθεί, στο πλαίσιο του Open House Europe, στις 13 και 14 Απριλίου, με τη συμμετοχή περισσότερων από 70 κτιρίων, καθώς και διάφορες παράλληλες δράσεις.

Η συμμετοχή της Εθνικής Τράπεζας για πρώτη φορά

Ποια θα είναι η διαφορά στην 11η διοργάνωση του Open House Athens; Μα φυσικά το γεγονός πως φέτος, συμμετέχει η Εθνική Τράπεζα -και μάλιστα για πρώτη φορά- με πέντε κτίριά της. Και αυτό, διότι η τράπεζα, ενσωματώνοντας και καλλιεργώντας τα τελευταία χρόνια μία πληθώρα στοιχείων εξωστρέφειας, συνεχίζει τη συνομιλία της με το κοινό.

Σε αυτό το πλαίσιο, καλεί όλους εμάς να γνωρίσουμε σημαντικά στοιχεία της πολιτιστικής της κληρονομιάς και την ιστορία της, η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Πιο συγκεκριμένα, τα κτίρια της Εθνικής Τράπεζας τα οποία συμμετέχουν στη φετινή διοργάνωση είναι τα εξής:

Μέγαρο Μελά (Αιόλου 93)

Το κτίριο χτίστηκε το 1874 με σχέδια του σπουδαίου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ και για πολλά χρόνια λειτουργούσε ως το πρώην Ταχυδρομείο, το μεγαλύτερο αθηναϊκό ιδιωτικό κτίριο της εποχής του. Αποκαταστάθηκε πλήρως και, σύμφωνα με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) το 1974, χαρακτηρίστηκε ως οίκημα χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας. Πρόκειται για ένα κτίριο ιδιαίτερης αισθητικής και αναλογιών, το οποίο περιλαμβάνει εσωτερικό κλειστό αίθριο πλήρους ύψους και περιμετρικές στοές.

Το εν λόγω κτίριο της Εθνικής Τράπεζας χτίστηκε το 1881 με σχέδια άγνωστου αρχιτέκτονα. Το 1991, έπειτα από απόφαση του ΥΠΠΟ, αποκαταστάθηκε και χαρακτηρίστηκε ως έργο Τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του.

Η αποκατάσταση του κτιρίου έγινε το 1997, από το αρχιτεκτονικό γραφείο του Γιάννη Κίζη και από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (ως τότε χρήστης). Το 2012 αποδόθηκε στην Εθνική Τράπεζα, οπότε με μέριμνα της Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών, πραγματοποιήθηκαν κατάλληλες εργασίες αποκατάστασης και βελτίωσης της ακουστικής της κεντρικής αίθουσας, χωρίς να αλλοιώσουν την υφιστάμενη αισθητική της.

Το κτίριο στέγασε το Χρηματιστήριο Αθηνών κατά την περίοδο 1934-2005. Χτίστηκε μεταξύ 1929 και 1931 με σχέδια του αρχιτέκτονα Νικολάου Ζουμπουλίδη, ενώ την περίοδο 1965-1968 έγινε η καθ’ ύψος επέκτασή του. Το 1989, το ΥΠΠΟ χαρακτήρισε το κτίριο ως διατηρητέο, ενώ αποκαταστάθηκε λαμβάνοντας σχετική άδεια από την Τεχνική Υπηρεσία της Εθνικής Τράπεζας το 1979. Αξίζει να σημειωθεί πως στο κτίριο έχει απονεμηθεί το Βραβείο Europa Nostra.

Το συγκεκριμένο κτίριο που ανήκει στην Εθνική Τράπεζα αποτελεί το πρώτο που χτίστηκε με σκοπό να στεγάσει αρχεία. Η κατασκευή του ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1923, επί διοικήσεως του Αλέξανδρου Ν. Διομήδη και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 1926. Τον σχεδιασμό και την εποπτεία της κατασκευής ανέλαβε το Τεχνικό Τμήμα της Εθνικής Τράπεζας, ενώ αρχιτέκτονας ήταν ο Νικόλαος Ζουμπουλίδης.

Πρόκειται για διατηρητέο κτίριο, από τα λίγα εναπομείνοντα κτίρια της οθωμανικής περιόδου που, μετά την απελευθέρωση, λειτούργησε ως ένα από τα πρώτα ξενοδοχεία, με το συμβολικό όνομα «Ευρώπη». Το ξενοδοχείο μετονομάστηκε σε «Βασιλικόν» ή «Royal» όταν κατά την έλευση του Όθωνα στην Αθήνα (1834), ο βασιλιάς διέμεινε σε αυτό.

Στέγασε διαδοχικά το Β’ Γυμνάσιο (1852-1880), το Φρουραρχείο Αθηνών (1881), το Κακουργιοδικείο (1890-1910), οικογένειες προσφύγων (1922), αλλά και οικογένειες που νοίκιαζαν δωμάτια κατά τις δεκαετίες του ’40 και του ’60. Το 1959 περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, ενώ το 1975 αποφασίστηκε η στέγαση του Μορφωτικού Ιδρύματός της (ΜΙΕΤ). Κατά την περίοδο 1980-1984 πραγματοποιήθηκε η αποκατάστασή του υπό την επίβλεψη της Τεχνικής Υπηρεσίας της Εθνικής Τράπεζας, βάσει της μελέτης που εκπονήθηκε από τους αρχιτέκτονες Α. Σ. Καλλιγά και Α. Γ. Ρωμανό. Το 1984, μετά την αποκατάστασή του, η Εθνική Τράπεζα παραχώρησε το κτίριο στο Μορφωτικό της Ίδρυμα, και έκτοτε εδώ στεγάζονται τα κεντρικά του γραφεία.

Σημειώνεται ότι οι ώρες ξενάγησης θα είναι Σάββατο & Κυριακή 10.00-14.00 για τα κτίρια Μέγαρο Μελά, Παλαιό Χρηματιστήριο & Μικρό Χρηματιστήριο, και 10.00-15.00 για το Μέγαρο Διομήδη του Ιστορικού Αρχείου. Το Κεντρικό κτίριο του ΜΙΕΤ θα έχει ανοιχτές τις πόρτες του το Σάββατο, 10.00 - 16.00.

Η διάρκεια κάθε ξενάγησης είναι 15-20 λεπτά. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.