Mελέτη του ΥΠΕΞ για τις εξαγωγές σε τρόφιμα ποτά, βιομηχανικά προϊόντα, τεχνολογία
Η σχετική μελέτη έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική σελίδα του υπουργείου (www.agora.mfa.gr) και αναφέρεται σε τρεις κλάδους συγκεκριμένα:
- Τρόφιμα - ποτά: Λόγω υψηλότερου κόστους σε σχέση με τα ανταγωνιστικά προϊόντα, πρέπει να προβληθεί κατάλληλα η ποιοτική υπεροχή τους, ώστε να εμπεδωθεί. Τα ομοειδή προϊόντα τρίτων χωρών είναι κατά κανόνα χαμηλότερης ποιότητας.
Η προβολή τους απαιτεί μεσοπρόθεσμη στρατηγική και ανάδειξη λογότυπου και ενδεχομένως αναζήτηση ενιαίου λογότυπου.
- Τα κύρια βιομηχανικά προϊόντα των ελληνικών εξαγωγών είναι συνολικά χαμηλής προστιθέμενης αξίας, καθώς συχνά απουσιάζουν προϊόντα βαριάς/σύνθετης επεξεργασίας (πχ. προηγμένος μηχανολογικός εξοπλισμός, βαρέα οχήματα, τελικά καταναλωτικά προϊόντα κλ.π.), όπως επίσης και προϊόντα που ενσωματώνουν καινοτομία/υψηλή τεχνολογία (υπολογιστικά και τηλεπικοινωνιακά συστήματα). Ακόμη, προϊόντα διαφόρων κλάδων που ενσωματώνουν καινοτομία πρέπει να τύχουν ανάλογης προβολής, ώστε να αναδειχθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής παραγωγής και να ενισχυθεί η εικόνα υψηλής ποιότητας για τα ελληνικά προϊόντα
- Οι νέες τεχνολογίες αποτελούν μικρό εξαγωγικό μέγεθος, αλλά δυναμικό και υποσχόμενο κλάδο. Συνεπώς, θα πρέπει να αναδειχθεί διεθνώς και η σύγχρονη και τεχνολογικά προηγμένη ελληνική παραγωγή. Στο πλαίσιο ανάπτυξης των διμερών οικονομικών -εμπορικών σχέσεων, της σύναψης διμερών συμφωνιών (επενδύσεων, τεχνολογικής συνεργασίας, ενέργειας, περιβάλλοντος κ.α.) ή της ανάπτυξης της οικονομικής συνεργασίας μέσω των δυνατοτήτων που παρέχονται στο πλαίσιο των Μικτών Διυπουργικών Επιτροπών, δύναται να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ ερευνητικών φορέων και επιχειρήσεων για ανάπτυξη IT, ICT.
Κύριοι Εξαγωγικοί Κλάδοι και Πορεία Ελληνικών Εξαγωγών:
Από την καταγραφή των ελληνικών εξαγομένων προϊόντων, κατά χώρα και γεωγραφική κατανομή, των προβλημάτων και εμποδίων που αντιμετωπίζουν, καθώς και των προοπτικών τους στις επιμέρους αγορές, που επισημαίνονται από τα κατά τόπους Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ), προκύπτουν τα παρακάτω συμπεράσματα και παρατηρήσεις:
1. Οι σημαντικότεροι ελληνικοί εξαγωγικοί κλάδοι της χώρας μας, πλην των πετρελαιοειδών (που βρίσκονται στην πρώτη θέση), είναι τα Τρόφιμα (νωπά - μεταποιημένα), ποτά, μέταλλα και τεχνουργήματα μετάλλων, τα δομικά υλικά, μηχανολογικός εξοπλισμός, ηλεκτρολογικός Εξοπλισμός, Πλαστικά Προϊόντα, Χημικά Προϊόντα, γεωργικά μηχανήματα και σχετική τεχνολογία, εξοπλισμός μεταφορών, κλωστοϋφαντουργικά - ενδύματα - γούνες, καπνός. Ωστόσο, οι διακυμάνσεις στις διεθνείς τιμές του πετρελαίου και άλλοι παράγοντες, ασκούν πιέσεις στο εμπόριο καυσίμων, με αποτέλεσμα τα στοιχεία εμπορίου στον τομέα αυτό να παρουσιάζουν και αυτά σημαντικές διακυμάνσεις.
2. Μεταξύ των 53 χωρών όπου εδρεύουν Γραφεία ΟΕΥ, στις 26 εξ' αυτών των χωρών, τα πετρελαιοειδή αποτελούσαν το 2014 είτε την πρώτη, είτε μία εκ των 4 πρώτων κατηγοριών ελληνικών εξαγομένων προϊόντων.
3. Η σημαντική αύξηση των ελληνικών εξαγωγών την τελευταία 5ετία σε συνδυασμό με την μείωση των εισαγωγών, συνέβαλλε ουσιαστικά στη μείωση του εμπορικού ελλείμματος και στην οικονομική δραστηριότητα. Η αύξηση των εξαγωγών μας οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αυξημένη εξωστρέφεια που επέδειξαν οι ελληνικές επιχειρήσεις και στην ενίσχυση του εξαγωγικού προσανατολισμού τους, στο πλαίσιο της προσπάθειας ορισμένων εξ αυτών να αντισταθμίσουν τις απώλειές τους στην ελληνική αγορά λόγω της κρίσης.
4. Η ενίσχυση της εξαγωγικής προσπάθειας αντανακλάται στον ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό εμπορικών αιτημάτων για πληροφορίες ή υποβοήθηση δραστηριοτήτων από Έλληνες εξαγωγείς προς τα Γραφεία ΟΕΥ.
5. Ταυτόχρονα, ο περιορισμός προϋπολογισμού ελληνικών φορέων για προβολή προϊόντων στο εξωτερικό, παράλληλα με τη μείωση της ρευστότητας των επιχειρήσεων, έχει στερήσει σε πολλές επιχειρήσεις, ιδιαιτέρως ΜΜΕ, την δυνατότητα προβολής των προϊόντων τους, ενώ περιορίστηκε ο αριθμός οργανωμένων δράσεων προβολής, επιχειρηματικών αποστολών κ.α. από πλευράς φορέων της επιχειρηματικότητας (επιμελητήρια, σύνδεσμοι, κ.α.) και αρμόδιων κρατικών φορέων (Invest in Greece/EnterpriseGreece).
6. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία εμπορίου για το α' εξάμηνο 2015, προκύπτει αύξηση κατά 10,4% προς τις χώρες της ΕΕ και μείωση 13,1% προς τις Τρίτες Χώρες, λόγω των μειωμένων εξαγωγών πετρελαιοειδών. Με την εξαίρεση των πετρελαιοειδών, καταγράφεται αύξηση των εξαγωγών μας κατά 14,8% προς τις χώρες της ΕΕ και κατά 11,5% προς τις Τρίτες Χώρες. Το μερίδιο, στη συνολική αξία εξαγωγών, για τις χώρες της Ε.Ε. διαμορφώνεται 53,8%, έναντι ποσοστού 46,2% για τις Τρίτες Χώρες. Αν εξαιρεθούν τα πετρελαιοειδή, το μερίδιο των χωρών της ΕΕ εκτοξεύεται στο 73,9%, έναντι ποσοστού μόλις 26,1% των Τρίτων Χωρών.
Σημειώνεται ότι, αύξηση παρουσιάζουν όλες οι κατηγορίες προϊόντων, με εντυπωσιακή άνοδο του ελαιόλαδου κατά 213% και μοναδική εξαίρεση τα πετρελαιοειδή, που σημειώνουν πτώση κατά 25,1%.
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανά ομάδες χωρών ή γεωγραφική ζώνη:
Εμπόριο με τα κράτη μέλη Ε.Ε.
Το εμπόριο με τα κράτη μέλη Ε.Ε. είναι απαλλαγμένο από δασμούς, μη δασμολογικά εμπόδια, άλλους περιορισμούς και εισαγωγικές διαδικασίες. Ωστόσο δεν κινείται βάσει αυτοματισμού. Οι αναπτυγμένες και οργανωμένες αγορές της Δυτ. Ευρώπης απαιτούν συνεπή και συνεχή εξαγωγική προσπάθεια και παρουσία, προσήλωση στην τήρηση των διαδικασιών, των τεχνικών κ.α. προδιαγραφών, υψηλή ποιότητα και καλή σχέση ποιότητας - τιμής. Ακόμη, δίδουν έμφαση στην παραγωγική δυναμικότητα του προμηθευτή, η οποία είναι σε άμεση συνάρτηση με το βαθμό οργάνωσης της αγοράς στόχου, της διάρθρωσής της και των δικτύων διανομής.
Ταυτοχρόνως, το εμπόριο με τις χώρες του ευρωπαϊκού βορρά και παρά την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών τα τελευταία χρόνια εμφανίζει κατά κανόνα σοβαρή ανισορροπία σε βάρος της χώρας μας. Αυτό οφείλεται σε ένα βαθμό στο γεγονός ότι τα εισαγόμενα από τις εν λόγω χώρες προϊόντα προς τη χώρα μας, είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Το υψηλό κόστος εισόδου στην αγορά, σε συνδυασμό με δομικά προβλήματα της ελληνικής εξαγωγικής δραστηριότητας όπως μικρές παραγόμενες ποσότητες, αποσπασματικές δράσεις προώθησης χωρίς συνέργειες και συνεχή παρουσία, μετριάζει τα αποτελέσματα.
Η επέκταση των υφιστάμενων μεριδίων των ελληνικών εξαγομένων προϊόντων στις εν λόγω αγορές, απαιτεί μεγαλύτερη, περισσότερο συντονισμένη προσπάθεια από πλευράς κράτους, εξαγωγέων και φορέων τους, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στον έντονο ανταγωνισμό καθώς και την επίτευξη οικονομιών κλίμακας.
Ιδιαιτέρως οι αναπτυγμένες, χωρίς να αποκλείονται οι άλλες αγορές, απαιτούν διάθεση πόρων για την τοποθέτηση των προϊόντων και υπηρεσιών και την κατάλληλη προβολή τους.
Βαλκανικές χώρες και Κύπρος:
Η γειτνίαση, αλλά και οι παραδοσιακές και ιστορικές οικονομικές και εμπορικές σχέσεις με τις όμορες και τις άλλες μεγάλες αγορές της περιοχής και ταυτοχρόνως, η σημαντική ελληνική οικονομική και επενδυτική παρουσία από τις αρχές της δεκαετίας του '90, έχουν σαν αποτέλεσμα αξιόλογη εξαγωγική επίδοση των ελληνικών προϊόντων στις αγορές αυτές. Κατά κανόνα, το διμερές εμπόριο με τις εν λόγω χώρες είναι πλεονασματικό για την Ελλάδα.
Το επιχειρηματικό περιβάλλον βελτιώνεται σταδιακά, γίνεται ωστόσο ολοένα και πιο ανταγωνιστικό, κυρίως μέσω των άμεσων ξένων επενδύσεων που πραγματοποιούν επιχειρήσεις άλλων κρατών μελών στις επιμέρους αγορές. Για την διατήρηση των μεριδίων που κατέχουν τα ελληνικά προϊόντα στις εν λόγω αγορές και την αποτελεσματικότερη προώθηση των ελληνικών εξαγωγών, προτείνεται από τα Γραφεία ΟΕΥ η ενδυνάμωση των δράσεων προώθησης ως εξής:
- Διοργάνωση, σε συνεργασία με περιφερειακές αρχές ή φορείς, εκδηλώσεων προβολής παραδοσιακών εδεσμάτων και ποτών, σε συνδυασμό με προβολή τουριστικού προϊόντος.
- Πραγματοποίηση στοχευμένων επιχειρηματικών αποστολών και σε νέους τομείς συνεργασίας όπως ΑΠΕ, τεχνολογίες περιβάλλοντος κ.α.
- Συμμετοχή στις εξειδικευμένες κλαδικές εκθέσεις και ενίσχυση συνεργασίας της ΔΕΘ με αντίστοιχους φορείς των χωρών.
- Διοργάνωση ημερίδων παρουσίασης επιμέρους οικονομικών κλάδων, για προβολή και δικτύωση.
- Ακόμη προτείνονται πιο εξειδικευμένες δράσεις, προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε αγοράς.
Λοιπές αναπτυγμένες χώρες
Για τις λοιπές αναπτυγμένες χώρες παρατηρείται ότι, εξ'αυτών, οι ΗΠΑ αποτελούν σημαντικό εμπορικό εταίρο της Ελλάδας (7ος πελάτης ελληνικών προϊόντων παγκοσμίως) και ο Καναδάς σημαντικό πελάτη των ελληνικών τροφίμων και ποτών, ενώ το εμπορικό μας ισοζύγιο είναι πλεονασματικό. Οι εμπορικές σχέσεις μας με τις άλλες μεγάλες αγορές, όπως, Αυστραλία, Ιαπωνία κ.α. παραμένουν σχετικά περιορισμένες, τόσο σε παραδοσιακά εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα, όσο και σε νέα προϊόντα. Η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που οι αναπτυγμένες αγορές παρουσιάζουν προϋποθέτει:
1.Διαφοροποίηση του εξαγωγικού μας μίγματος, με έμφαση σε ενδιάμεσα κεφαλαιουχικά αγαθά, που ενσωματώνουν υψηλή τεχνολογία
2.Ανάδειξη ελληνικού branding
3. Επιτυχή προβολή των ποιοτικών χαρακτηριστικών της ελληνικής παραγωγής
4. Έμφαση σε προϊόντα τροφίμων που η Ελλάς έχει δυνατότητες όπως: βιολογικά, υγιεινής διατροφής και υγιεινού τρόπου ζωής, εξελιγμένης συσκευασίας κ.α.
5. Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός μακροπρόθεσμου προγράμματος προβολής ελληνικών προϊόντων
6.Συστηματική συμμετοχή της Ελλάδας σε αξιόλογες Διεθνείς Εκθέσεις
7.Διάθεση πόρων για αποτελεσματικό μάρκετινγκ και διαφήμιση, προκειμένου να αντιμετωπισθεί μικρή αναγνωσιμότητα ελληνικών εμπορικών σημάτων και να προβληθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα.
8. Ανάδειξη νέων προϊόντων που παρουσιάζουν δυναμική, ενσωματώνουν καινοτομία ή υψηλή τεχνολογία.
Χώρες Ασίας, Αφρικής, Ν. Αμερικής:
Κατά κανόνα το διμερές εμπόριο με τις ως άνω χώρες, ανεξαρτήτως του ύψους του, χαρακτηρίζεται από μικρότερο βαθμό διαφοροποίησης των εξαγωγών μας και εξάρτησή τους από έναν σχετικά περιορισμένο αριθμό προϊόντων.
Ακόμη, η πλειοψηφία των κατηγοριών προϊόντων που απαρτίζουν τον κύριο κορμό των ελληνικών εξαγωγών αποτελείται συνήθως από μη -καταναλωτικά αγαθά.
Δασμολογικά και μη - δασμολογικά εμπόδια, καθώς και προβλήματα του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, είναι συχνότερα και απαιτείται συνεργασία σε θεσμικό επίπεδο για την αντιμετώπισή τους.
Επιπροσθέτως, η διαστρωμάτωση των εξαγωγών μας εμφανίζει μεταβολές ή διακυμάνσεις του μεριδίου που αντιπροσωπεύουν ανά έτος, αναλόγως προς τα μέτρα πολιτικής εισαγωγών των χωρών αυτών ή άλλους παράγοντες.
Το θέμα αυτό αφορά και στις εξαγωγές πετρελαιοειδών που συνήθως αποτελούν και σημαντικό συστατικό στοιχείο των εξαγωγών μας σε πολλές από τις τρίτες χώρες.