20 χρόνια Μάαστριχτ

Στις 7 Φεβρουαρίου του 1992, οι ηγέτες της ΕΟΚ υπέγραψαν τη Συνθήκη, που έθεσε τα θεμέλια για την υιοθέτηση του ευρώ.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, συστάθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, ετέθησαν τα θεμέλια για κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας και δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για το ενιαίο νόμισμα, που αντικατέστησε τα εθνικά νομίσματα.

Η συνθήκη, που θεωρείται σήμερα ίσως η σημαντικότερη και ιστορικότερη συνθήκη της Ευρώπης και η δεύτερη σε παγκόσμια κλίμακα μετά εκείνης της ίδρυσης του ΟΗΕ, θέλησαν να προωθήσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Το όνομα του κοινού νομίσματος δεν είχε αποφασιστεί, ενώ «νονός» έγινε ο τότε υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Τεό Βάιγκελ.

Η συνθήκη προέβλεπε κανόνες στη βάση μιας συνετής οικονομικής πολιτικής, έλλειμμα 3% και χρέος 60% για κάθε κράτος-μέλος.

Όπως μετέδωσε η Deutche Welle, ο Βάιγκελ, λίγο καιρό μετά την υπογραφή της συνθήκης, είχε δηλώσει: «Όταν πρότεινα το Σύμφωνο Σταθερότητας, ο πρώτος που συμφώνησε ήταν ο Ιταλός ομόλογός μου. Νόμισα ότι με κοροϊδεύει και έτσι τον ρώτησα τι ακριβώς εννοεί. Και εκείνος μου απάντησε με ειλικρίνεια πως στην ιταλική εσωτερική πολιτική δεν θα μπορούσε ποτέ να επιβάλλει την Συνθήκη αυτή. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ευρωπαϊκή πίεση».

Παραβίαση των κανόνων

Πάντως, οι κανόνες που έθετε η Συνθήκη συστηματικά επρόκειτο να παραβιαστούν. Μεταξύ των παραβατών ήταν και η χώρα που έχει αναλάβει το ρόλο του ιεροκήρυκα της δημοσιονομικής ηθικής, η Γερμανία, χωρίς καμία συνέπεια. Τότε, το πρόβλημα των ηγετών είχε να κάνει με τους φόβους και τις ανησυχίες, ότι η Συνθήκη θα σήμαινε την απώλεια της ταυτότητας και του ειδικού βάρους του κάθε κράτους-μέλους. «Όμως αυτά δεν ήταν αντικείμενο της Συνθήκης», έλεγε ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Χέλμουτ Κολ.

Από το Μάαστριχτ στο δημοσιονομικό σύμφωνο

Πλέον, 20 χρόνια μετά, η Συνθήκη του Μάαστριχτ φαντάζει «ελαστική» μπροστά σε αυτά που ορίζει το δημοσιονομικό σύμφωνο, μια έμπνευση της Άνγκελα Μέρκελ.

Το 1992, οι ευρωπαίοι ηγέτες είχαν συζητήσει για μια κοινή οικονομική πολιτική και την παραχώρηση περισσότερων αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τότε, οι αναγκαίες πλειοψηφίες δεν υπήρχαν, ενώ καμία χώρα δεν ήθελε να παραχωρήσει κυριαρχικά δικαιώματα.