Αργεντινή 2002, Ελλάδα 2012

«Παλεύουμε να μη γίνουμε Αργεντινή» είχε πει ο υπουργός Οικονομικών Ευάγγελος Βενιζέλος στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια το Σεπτέμβριο του 2011 στο Προεδρικό Μέγαρο, θέλοντας να περιγράψει σε δραματικό τόνο την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα.

Ποιες ήταν όμως οι επιπτώσεις στη χώρα της Λατινικής Αμερικής, όταν κήρυξε πτώχευση πριν από μία δεκαετία; Ποιες είναι οι ομοιότητες και οι διαφορές της Αργεντινής του 2002 με την Ελλάδα του 2012;

Πριν από δύο δεκαετίες η Αργεντινή θεωρείτο οικονομικό θαύμα. Δεν επρόκειτο, όμως, παρά μία «φούσκα», που σύντομα έσπασε. Το 1983 κατέρρευσε η δικτατορία και η αντίστοιχη «γενιά του Πολυτεχνείου» της Αργεντινής άρχισε να υπερδανείζεται στην προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας.

Στην αρχή δημιουργήθηκε μία πλασματική ευφορία, που γρήγορα όμως οδήγησε στην κατάρρευση του νομίσματός της. Το 1991 επί κυβερνήσεως Κάρλος Μένεμ ελήφθη η απόφαση την ενίσχυσης του εθνικού νομίσματος από το αμερικανικό δολάριο, με τις ευλογίες του ΔΝΤ.

Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν θετικά. Ο πληθωρισμός μειώθηκε, η αξία του νομίσματος σταθεροποιήθηκε και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών ανέβηκε. Η συνέχεια όμως δεν ήταν ανάλογη. Η διαφθορά, η σπατάλη, η πτώση της βιομηχανίας, η μείωση των εξαγώγιμων αγροτικών προϊόντων στέρησε από την κυβέρνηση ρευστό για να καλύψει τους ισολογισμούς της.

Η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 30%, το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά 4% και το Δεκέμβριο του 2000 η χώρα προσέφυγε στο ΔΝΤ, λαμβάνοντας δάνειο 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Όμως, το Δεκέμβριο του 2001 το ΔΝΤ έκλεισε την κάνουλα της χρηματοδότησης, αρνούμενο να καταβάλει δόση ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων ευρώ, αφού έκρινε ότι τα μέτρα λιτότητας που πήρε η Αργεντινή, δεν ήταν αρκετά.

Ο κόσμος έντρομος κατέφυγε στις τράπεζες, πραγματοποιώντας αναλήψεις των οικονομιών του. Όμως, το τραπεζικό σύστημα, προκειμένου να μην καταρρεύσει, έβαλε πλαφόν στο ύψος των αναλήψεων. Τότε ξεκίνησαν βίαιες διαδηλώσεις στο Μπουένος Άιρες αλλά και την επαρχία, με εξεγέρσεις και λεηλασίες στα σούπερ μάρκετ.

Η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σε μία από τις διαδηλώσεις, στην Plaza de Mayo, αστυνομικοί συγκρούστηκαν με διαδηλωτές με αποτέλεσμα άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους. Πέντε χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν έξω από το σπίτι του υπουργού Οικονομικών Καβάγιο, αναγκάζοντάς τον ίδιο να παραιτηθεί και στη συνέχεια όλο το υπουργικό συμβούλιο.

Στις 25 Δεκεμβρίου του 2001 η κυβέρνηση του Φερνάντο Ντε Λα Ρούα ανακοίνωσε την αναστολή πληρωμών του χρέους. Η Αργεντινή χρεοκόπησε και επισήμως στις 3 Ιανουαρίου του 2002, καθώς δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στην πληρωμή ομολόγων ύψους 28 εκατομμυρίων δολαρίων.

Η πτώση του πέσο έφερε αρχικά χάος, εκτινάσσοντας τον πληθωρισμό. Το βιοτικό επίπεδο έπεσε σημαντικά, χιλιάδες εταιρείες έβαλαν λουκέτο, ενώ τα εισαγόμενα προϊόντα έγιναν απλησίαστα.

Το Μάιο του 2003 ανέλαβε τα ηνία της χώρας ο Κίρσνερ. Σταδιακά η υποτίμηση του νομίσματος άρχισε να εμφανίζει τη θετική της πλευρά. Οι εξαγωγές έγιναν πιο φθηνές και ελκυστικές, με πρωτίστως την Κίνα να επενδύει κεφάλαια στα αγροτικά προϊόντα της Αργεντινής.

Η βιομηχανία και η γεωργία άρχισαν σιγά σιγά να ανακάμπτουν, αυξάνοντας τις θέσεις εργασίας, που σε λίγα χρόνια υποχώρησε από το 20% στο 8,5%.

Το 2005 η κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία, ώστε το μεγαλύτερο κομμάτι των χρεοκοπημένων της ομολόγων να ανταλλαχθεί με άλλα, με χαμηλότερη ονομαστική αξία.

Σήμερα η Αργεντινή έχει διευθετήσει περίπου το 92% του χρέους από τη χρεοκοπία της το 2002, ενώ έχει αποπληρώσει χρήματα που η χώρα δανείσθηκε από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Θα χρειαστεί όμως και άλλος χρόνος για να επανέλθει στην προτέρα περίοδο ευημερίας, αφού οι αγορές εξακολουθούν να μην τη δανείζουν.

Θα μπορούσε η Ελλάδα να ζήσει εικόνες χάους, αναρχίας και λεηλασιών, όπως αυτές που ακολούθησαν στην Αργεντινή μετά την πτώχευση; Κάποιοι μέχρι πρότινος υποστήριζαν πως «όχι», καθώς η Ελλάδα δεν ανήκει στη Λατινική Αμερική, αλλά στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σήμερα αρκετοί από τους υποστηρικτές αυτής της άποψης έχουν ανασκευάσει, βλέποντας τις εξελίξεις να τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και μη προβλέψιμες συνέπειες.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι σε λίγες ημέρες ο πρώην πρόεδρος της Αργεντινής Φερνάντο Ντε Λα Ρούα θα δικαστεί για διαφθορά.

Πρόκειται για τον πρόεδρο που εγκατέλειψε το 2001 τη χώρα του με ελικόπτερο. Στην Ελλάδα άγνωστο παραμένει το σχέδιο διαφυγής των πολιτικών στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας, αφού τα πανάκριβα ελικόπτερα που έχουμε προμηθευτεί δεν έχουν ανταλλακτικά, ενώ ακόμη και τα υποβρύχιά μας γέρνουν…