«Μεγάλος Αδελφός»: Τι συμβαίνει με τη μαζική βιομετρική παρακολούθηση σε ΕΕ και Ελλάδα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να καταχωρίσει μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών (ΕΠΠ) με τίτλο «Πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών για την απαγόρευση των πρακτικών μαζικής βιομετρικής παρακολούθησης».

Οι διοργανωτές της εν λόγω πρωτοβουλίας παροτρύνουν την Κομισιόν να προτείνει μια νομική πράξη για τον μόνιμο τερματισμό των αυθαίρετων και χωρίς διακρίσεις χρήσεων βιομετρικών στοιχείων με τρόπους που μπορούν να οδηγήσουν σε μαζική παρακολούθηση ή οποιαδήποτε αθέμιτη παρέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι παραδεκτή από νομικής άποψης, καθώς πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις και, κατά συνέπεια, αποφάσισε να την καταχωρίσει. Πάντως πρέπει να ξεκαθαριστεί πως οι υπηρεσίες της Κομισιόν δεν εξέτασαν σε αυτό το στάδιο την ουσία της πρωτοβουλίας.

Ωστόσο, η απόφαση της Επιτροπής αποτέλεσε έκπληξη. Γιατί ; Διότι ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί εφαρμογές βιομετρικής αναγνώρισης και παρακολούθησης.

Τα τελευταία οκτώ χρόνια ευρωπαϊκά κονδύλια 1,7 δισ. ευρώ διατέθηκαν για την ανάπτυξη τεχνολογιών ασφάλειας που προορίζονται να χρησιμοποιηθούν από αστυνομικές δυνάμεις και υπηρεσίες ελέγχου των συνόρων.

Σε πολλές περιπτώσεις, η πρόσβαση στις λεπτομέρειες των ερευνών απαγορεύεται για λόγους ασφάλειας και προστασίας εμπορικών μυστικών –κάτι που σημαίνει ότι η κοινωνία των πολιτών δεν μπορεί να γνωρίζει αν τα χρήματα των φορολογουμένων αξιοποιούνται προς το δημόσιο όφελος ή όχι.

Συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, drone, αλγόριθμοι αναγνώρισης προσώπου και φωνής, είναι μερικές από τις τεχνολογίες που χρηματοδοτήθηκαν μέσω του προγράμματος Horizon, ενώ ακόμα 1,3 δισ. ευρώ θα διατεθούν για έρευνες ασφάλειας τα επόμενα έξι χρόνια.

Στο στόχαστρο όσων αντιδρούν βρίσκεται το πρόγραμμα iBorderCtrl, του οποίου η τεχνολογία προορίζεται να χρησιμοποιηθεί για έλεγχο των ευρωπαϊκών συνόρων. Το εν λόγω σύστημα, το οποίο ανιχνεύει το ψεύδος από ανεπαίσθητες εκφράσεις του προσώπου, έχει ήδη δοκιμαστεί στα σύνορα Σερβίας – Ουγγαρίας και θεωρείται αμφιλεγόμενο και «μεροληπτικό» σε βάρος των γυναικών, των μαύρων και άλλων μειονοτήτων, έχοντας εγείρει ανησυχίες για τις ηθικές διαστάσεις της τεχνολογίας.

Η Ελλάδα , στο πλαίσιο των νέων ταυτοτήτων, ετοιμάζει και εκείνη να υιοθετήσει τεχνολογίες βιομετρικής παρακολούθησης, καθώς οι νέες ταυτότητες που θα εκδοθούν μετά το 2022 θα διαθέτουν μικροτσιπ, στο οποίο θα αποθηκεύονται τα βιομετρικά χαρακτηριστικά του κατόχου.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών μπορεί υπό προϋποθέσεις να δημιουργήσει νέα δεδομένα εμποδίζοντας την υιοθέτηση αυτής της τεχνολογίας. Ποιες είναι αυτές οι προϋποθέσεις;

Οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας πρέπει μέσα στους επόμενους έξι μήνες να προβούν στη συλλογή υπογραφών υποστήριξης. Εάν η πρωτοβουλία συγκεντρώσει, μέσα σε ένα έτος, 1 εκατομμύριο δηλώσεις υποστήριξης από τουλάχιστον 7 διαφορετικά κράτη μέλη, η Κομισιόν θα πρέπει να αντιδράσει εντός έξι μηνών. Σε αυτό το στάδιο η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει είτε να δώσει συνέχεια στο αίτημα είτε όχι. Και στις δύο περιπτώσεις, θα πρέπει να αιτιολογήσει το σκεπτικό της.

Για να δοθεί μια τάξη μεγέθους, η Κομισιόν έχει έως σήμερα καταχωρίσει συνολικά 76 πρωτοβουλίες πολιτών και έχει απορρίψει 26 επειδή δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις.