Κόκκινα δάνεια: Τι ισχύει για τους εγγυητές - Σε ποιες περιπτώσεις τη «γλιτώνουν»

Είναι σύνηθες στην χώρα μας, το να έχει δεσμευτεί κάποιος ως εγγυητής σε σύμβαση δανείου που πήρε κάποιος άλλος (φίλος, συγγενής), και μην έχοντας επωφεληθεί ο εγγυητής να έχει φτάσει στο σημείο να πρέπει να αποπληρώσει ο ίδιος το χρέος του πρωτοφειλέτη και να κινδυνεύει η δική του περιουσία να χαθεί.

Ο γνωστός δικηγόρος Δημήτρης Αναστασόπουλος μίλησε στο Newsbomb.gr για τις επιλογές που έχει ένας εγγυητής σε περίπτωση που δεν πληρώνει το δάνειο του ο πρωτοφειλέτης.

Πριν την οικονομική κρίση οι τράπεζες με την πληθώρα των δανείων που παρείχαν με μεγάλη ευκολία σε όλους ανεξαιρέτως ακόμα και σε ανθρώπους με πολύ χαμηλά εισοδήματα, όπως άνεργοι, φοιτητές κ.ά., έθεταν ως προϋπόθεση για την λήψη ενός δανείου, το να υπογράψει ως εγγυητής ένα ή και περισσότερα πρόσωπα που να έχει συνήθως κάποιο περιουσιακό στοιχείο ως εξασφάλιση.

«Ένα δύσκολο πρόβλημα, με κοινωνικές προεκτάσεις, είναι αυτό των εγγυητών. Τα πρόσωπα που εγγυήθηκαν δάνεια τρίτων με την προσωπική τους περιουσία» ανέφερε ο κ. Αναστασόπουλος.

«Η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων αυτών δόθηκαν τις καλές εποχές ενώ οι εγγυήσεις αφορούσαν σε δάνεια συγγενικών ή φιλικών προσώπων, οι δε εγγυητές εγγυήθηκαν για λόγους κυρίως ηθικής υποχρέωσης» πρόσθεσε.

Ωστόσο όπως επισημαίνει ο δικηγόρος «Οι περισσότερο εγγυητές, όταν υπέγραφαν την δανειακή σύμβαση, δεν γνώριζαν ή δεν κατανοούσαν την ευθύνη που αναλαμβάνουν και βεβαίως σε καμία περίπτωση δεν μπορούσαν να προβλέψουν την σημερινή οικονομική κρίση και το ντόμινο που αυτή θα έφερνε».

Σήμερα, που τα πράγματα είναι πιο «δύσκολα» βρέθηκαν σχεδόν όλοι οι εγγυητές να χρωστάνε χρήματα τα οποία δεν έλαβαν και δεν απήλαυσαν, έχοντας μάλιστα την πεποίθηση, ότι δεν θα είχαν οι ίδιοι καμία συνέπεια, αν δεν πληρωνόταν τελικά το δάνειο.

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως μετά τον νόμο Κατσέλη 3869/10, τέθηκε προς συζήτηση πολύ σοβαρά το θέμα του πως και αν μπορεί τελικά να ξεμπλέξει (ελευθερωθεί) ένας εγγυητής από ένα δάνειο στο οποίο εγγυήθηκε και επομένως από την απειλή του να χάσει την περιουσία του και να μην έχει ευθύνη αποπληρωμής για το δάνειο κάποιου άλλου από το οποίο δεν είχε κανένα οικονομικό όφελος.

Έτσι, εκτός από τις ενστάσεις ελευθερώσεως του εγγυητή που γίνονται σε ανακοπές κατά διαταγών πληρωμής, ξεκίνησαν διάφορες αγωγές με αίτημα την απαλλαγή εγγυητών από την δέσμευση εγγύησης και ως τώρα έχουν βγει αρκετές δικαστικές αποφάσεις που κάνουν δεκτά αυτά αρκετά από αυτά τα αιτήματα και απαλλάσσουν εγγυητές, ανάλογα με την περίπτωση.

«Αυτό που δεν γνώριζαν πολλοί μέχρι και σήμερα είναι ότι η παροχή εγγύησης σε ένα δάνειο είναι τόσο δεσμευτική όσο αυτή του αρχικού οφειλέτη, αυτού δηλαδή που εκταμίευσε το δάνειο» τόνισε ο κ. Αναστασόπουλος και πρόσθεσε πως «ακόμα και αν δεν έχουν δώσει κάποια εξασφάλιση σε ακίνητο κυριότητάς τους, η περιουσία τους κινδυνεύει να ρευστοποιηθεί αφού η τράπεζα έχει δικαίωμα να εκτελέσει και σε ακίνητα χωρίς εξασφαλίσεις (υποθήκες, προσημειώσεις).

Τέλος, ακόμα και αν ένα δάνειο έχει υποθήκη ή προσημείωση σε ακίνητο του πρωτοφειλέτη, η Τράπεζα έχει δικαίωμα να επιλέξει άλλο ακίνητο για πλειστηριασμό, ακόμα και του εγγυητή.

Τα τελευταία χρόνια με τις αναστολές πλειστηριασμών, το νόμο Κατσέλη και την αδράνεια των τραπεζών να πάρουν πρωτοβουλίες για να ρυθμίσουν τα κόκκινα δάνεια, οι οφειλές που είχαν κοκκινίσει 9 ή 10 χρόνια πριν, σήμερα έχουν διογκωθεί, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις οι οφειλές να έχουν σχεδόν διπλασιαστεί ή τριπλασιαστεί.

«Το ερώτημα λοιπόν εύλογα που γεννάται είναι, τι μπορεί να κάνει ένας εγγυητής όταν το δάνειο για το οποίο έχει εγγυηθεί δεν πληρώνεται από τον πρωτοφειλέτη τα τελευταία χρόνια;» υπογράμμισε.

Όπως μας εξηγεί ο δικηγόρος στην περίπτωση που υπάρξει συμφωνία ρύθμισης του δανείου μεταξύ οφειλέτη και Τράπεζας η οποία μειώνει το ποσό της οφειλής η ρύθμιση αυτή είναι επωφελής και για τον εγγυητή δηλαδή μειώνεται αντίστοιχα και η ευθύνη του εγγυητή.

Ενώ όταν το δάνειο δεν πληρώνεται από τον οφειλέτη η Τράπεζα έχει υποχρέωση να ενημερώσει τον εγγυητή καθώς και για το ποσό της οφειλής.

Τι μπορούν να κάνουν οι εγγυητές

Σύμφωνα με τον κ. Αναστασόπουλο οι επιλογές έχει όμως ο εγγυητής αν ο πρωτοφειλέτης δεν προχωρά ούτε σε ρύθμιση του δανείου είναι:

Α. Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών

Η Τράπεζα οφείλει να ακολουθήσει τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών και για τους εγγυητές όπου θα έχουν την ευκαιρία να επιχειρήσουν μια ρύθμιση του δανείου και σε κάθε περίπτωση θα λάβουν γνώση του ύψους της οφειλής. Η τράπεζα πριν καταγγείλει το δάνειο οφείλει να τηρήσει τη διαδικασία του Κώδικα.

Ο κώδικας Δεοντολογίας παρόλο που δεν υποχρεώνει τις Τράπεζες να ρυθμίσουν όλα τα δάνεια παρόλα αυτά, στις περιπτώσεις που η οφειλή είναι διαχειρίσιμη, ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας τα δύο μέρη να έρθουν σε συμβιβασμό.

Β. Νόμος Κατσέλη ή νέος πτωχευτικός Κώδικας

Μπορούν και οι ίδιοι, εφόσον τους συμφέρει, να υποβάλουν αίτηση για υπαγωγή στο νόμο Κατσέλη, ρυθμίζοντας το σύνολο των δανείων τους (στεγαστικά, καταναλωτικά δάνεια και δάνεια στα οποίο έχουν εγγυηθεί).

Γ. Ελευθέρωση για πταίσμα της Τράπεζας

άρθρο 862 ΑΚ

Ο εγγυητής ελευθερώνεται, εφόσον από πταίσμα του δανειστή έγινε αδύνατη η ικανοποίησή του από τον οφειλέτη.

άρθρο 863 ΑΚ

Ο εγγυητής ελευθερώνεται, εφόσον ο δανειστής παραιτήθηκε από ασφάλειες που υπήρχαν αποκλειστικά για την απαίτησή του, για την οποία είχε δοθεί η εγγύηση, με αποτέλεσμα να ζημιωθεί ο εγγυητής.

Ένας τρόπος που μπορεί να ζητήσει την ελευθέρωσή του από την εγγυητική ευθύνη ένας εγγυητής είναι να αποδείξει πταίσμα της τράπεζας όσον αφορά την εξασφάλιση της απαίτησής της και γενικότερα το πώς χειρίστηκε την οφειλή έναντι του οφειλέτη.

Για παράδειγμα όταν η τράπεζα αργεί να επιδιώξει την ικανοποίησή της και ο οφειλέτης αργότερα καθίσταται αναξιόχρεος, ή όταν δεν φρόντισε να εγγράψει προσημείωση σε ακίνητο του οφειλέτη παρόλο που τον ενημέρωσε ο εγγυητής ότι υπάρχουν και χρέη σε τρίτους που προσπαθούσαν να κάνουν το ίδιο κλπ.

Δ. Ελευθέρωση γιατί η Τράπεζα δεν προχώρησε σε δικαστικές ενέργειες ενώ το ζήτησε ο εγγυητής

άρθρο 867 ΑΚ

Εγγύηση για αόριστο χρόνο: Εκείνος που εγγυήθηκε για αόριστο χρόνο μπορεί, όταν γίνει απαιτητή η κύρια οφειλή, να αξιώσει από το δανειστή να επιδιώξει δικαστικώς την απαίτησή του μέσα σε ένα μήνα και να συνεχίσει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση τη διαδικασία. Αν ο δανειστής δεν συμμορφωθεί με την αξίωση του εγγυητή, ο εγγυητής ελευθερώνεται.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει ο εγγυητής να ζητήσει εγγράφως από την τράπεζα να στραφεί κατά του πρωτοφειλέτη και εάν η Τράπεζα δεν το κάνει τότε ο εγγυητής ελευθερώνεται από την εγγυητική ευθύνη. Στη πραγματικότητα όμως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει σχεδόν ποτέ γιατί κανένας εγγυητής δεν θα μπει στη διαδικασία να ζητήσει από την Τράπεζα να αρχίσει δικαστικές ενέργειες κατά του πρωτοφειλέτη φοβούμενος μήπως και αυτός τελικά κινδυνεύσει στην περίπτωση που δεν επαρκεί η περιουσία του πρωτοφειλέτη για να εξοφληθεί ολόκληση η οφειλή.

Ε. Ελευθέρωση γιατί η Τράπεζα δεν προχώρησε σε δικαστικές ενέργειες όπως προβλεπόταν στην δανειακή σύμβαση

άρθρο 866 ΑΚ

Εγγύηση για ορισμένο χρόνο: Εκείνος που εγγυήθηκε για ορισμένο μόνο χρόνο ελευθερώνεται από την εγγύηση, αν ο δανειστής δεν επιδιώξει δικαστικώς την απαίτησή του μέσα σε ένα μήνα από την πάροδο αυτού του χρόνου και δεν συνεχίσει τη σχετική διαδικασία χωρίς υπαίτια καθυστέρηση.

Στην εγγύηση ορισμένου χρόνου τα πράγματα είναι λίγο πιο εύκολα και οριοθετημένα και ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας ανοίγεται για τους εγγυητές όταν η τράπεζα δεν πράττει αυτά που οφείλει εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, το οποίο όμως είναι πολύ πιο πιθανό να συμβεί αφού η τράπεζα είναι αυτή που οφείλει να εκκινήσει την διαδικασία είσπραξης χωρίς να απαιτείται όχληση από τον εγγυητή.

Δικαστικές αποφάσεις

Δύο σημαντικές αποφάσεις του Εφετείου Αθηνών αναστέλλουν τον πλειστηριασμό μια πρώτης κατοικίας και τριών ακόμα ακινήτων δύο μόλις μέρες πριν τον πλειστηριασμό.

Η υπ΄αριθ. 222/2019 απόφαση του Εφετείου Αθηνών ανέστειλε τον πλειστηριασμό κατοικίας εγγυήτριας γιατί «από το 2018 η Τράπεζα δεν προέβη σε καμία δικαστική ενέργεια για την επιδίωξη είσπραξής της απαιτήσεώς της μέχρι το 2013 … με αποτέλεσμα το ποσό των τόκων να φθάσει στο ποσό των 267.000 ευρώ».

«Ήδη με τον πλειστηριασμό που επισπεύδεται εις βάρος της κινδυνεύει να απωλέσει το διαμέρισμα … το οποίο εκμισθώνει σε τρίτους για να συμπληρώσει το εισόδημά της το οποίο προέρχεται από τη μηνιαία σύνταξή των 500 ευρώ».

«Η εγγυήτρια δεν είχε πείρα από συναλλαγές και επιχειρηματικές δραστηριότητες ώστε να γνωρίζει τις δυσμενείς συνέπειες που θα είχε για την περιουσιακή της κατάσταση η σύμβαση εγγύησης με τους τόσον επαχθείς για αυτήν όρους και συμφωνίες».

Η υπ΄ αριθ. 196/2019 απόφαση του Εφετείου Αθηνών ανέστειλε τον πλειστηριασμό κύριας κατοικίας εγγυήτριας γιατί «χαρακτηρίζει παράνομο τον υπολογισμό των τόκων με ημερολογιακό έτος 360 ημερών αντί των 365..» πιθανολογώντας ότι «η αιτούσα (εγγυήτρια) θα υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη αν η αναγκαστική εκτέλεση προχωρήσει, διότι με τον επικείμενο πλειστηριασμό των κατασχεμένων ακινήτων – διαμερισμάτων της αφενός θα απολέσει τα εκ της μισθώσεως των δύο εξ αυτών εισοδήματα που, ελείψει άλλων, είναι απολύτως αναγκαία για τη διατροφή της δικής της και του υπέργηρου συζύγου της που στερείται εισοδήματος, αφετέρου θα απολέσει την κύρια κατοικία της όπου διαμένει με τον σύζυγό της».

Η υπ΄ αριθ. 9670/2020 απόφαση του Πρωτοδικείου Αθηνών

Το Πρωτοδικείο Αθηνών εξέδωσε απόφαση απαλλαγής εγγυητή για ολόκληρο το ποσό της εγγύησης ορισμένου χρόνου μόνο και μόνο γιατί η τράπεζα παρέλειψε να προχωρήσει στην είσπραξη της οφειλής, όπως προσδιορίζεται στην επίδικη τραπεζική σύμβαση, εντός ορισμένου χρονικού σημείου από την καταγγελία της σύμβασης.

Ειδικότερα το Πρωτοδικείο Αθηνών με την υπ΄. αριθ. 9670/2020 απόφαση έκρινε ότι «σύμφωνα με το άρθρο 866 ΑΚ εκείνος που εγγυήθηκε ορισμένο χρόνο μόνο ελευθερώνεται από την εγγύηση, αν ο δανειστής δεν επιδιώξει δικαστικά την απαίτησή του μέσα σε ένα μήνα από την πάροδο του χρόνου αυτού και δεν συνεχίσει την διαδικασία χωρίς υπαίτια καθυστέρηση. Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, εγγύηση για ορισμένο χρόνο υπάρχει όταν, κατά τη συμφωνία δανειστή και εγγυητή, η υποχρέωση του τελευταίου αποσβένεται κατά ορισμένο χρονικό σημείο, το οποίο προσδιορίζεται είτε ημερολογιακά είτε με άλλο τρόπο.…….. Στην επίδικη σύμβαση «η διάρκεια της εγγύησης ορίζεται μέχρι την ολοσχερή εξόφληση του δανείου. Σε περίπτωση καταγγελίας η εγγύηση ισχύει για 18 μήνες από την επόμενη της καταγγελίας και, αν εντός της προθεσμίας αυτής αρχίσουν δικαστικές ενέργειες, οι οποίες συνεχισθούν χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, η διάρκεια της εγγύησης παρατείνεται μέχρι την ολοσχερή εξόφληση του οφειλόμενου ποσού.»

«Περαιτέρω αποδείχτηκε ότι η καθ΄ ης (Τράπεζα) επέδωσε την εξώδικη καταγγελία στον εγγυητή την 11-11-2011. Βάσει του όρου 11.3 της σύμβασης η καθ΄ ης όφειλε την επόμενη μέρα από την καταγγελία της σύμβασης να ξεκινήσει τη διαδικασία για τη δικαστική επιδίωξη της είσπραξης της απαίτησής της είτε με την άσκηση αγωγής είτε με την υποβολή αίτησης για έκδοση Διαταγής Πληρωμής. Η καθ΄ ης κατέθεσε την αίτηση για την έκδοση της Διαταγής πληρωμής μετά την παρέλευση 18 μηνών από την επόμενη της καταγγελίας, χωρίς στο ενδιάμεσο να έχει προβεί σε άλλη πράξη δικαστική ή εξώδικη σε βάρος, είτε του πρωτοφειλέτη, είτε του ανακόπτοντος εγγυητή. Συνακόλουθα, βάσει του όρου 11.3 της κύριας σύμβασης πίστωσης η εγγύηση έπαυσε να ισχύει μετά την 12-5-2013. Κατόπιν τούτων, η Διαταγή πληρωμής εξεδόθη βάσει σύμβασης εγγύησης, που είχε λήξει και δεν ήταν σε ισχύ κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης. … Ο δε εγγυητής μετά τη λήξη του συμβατικού χρόνου εγγύησης ελευθερώνεται από αυτή……..»

Τις παραπάνω υποθέσεις χειρίστηκε το δικηγορικό γραφείο Δημήτρης Αναστασόπουλος & Συνεργάτες.

Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Newsbomb.gr.

Διαβάστε επίσης: Κορονοϊός: «Βόμβα» λοιμωξιολόγων- «Παράταση του lockdown έως τον Απρίλιο»