Σε 50 χρόνια η Ελλάδα δεν θα έχει ψάρια

«Σε 50 χρόνια τα αποθέματα ψαριών θα έχουν τελειώσει» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημήτρης Κοτσώργιος. Η έλλειψη αλιευτικής πολιτικής, καθώς και η ασυνειδησία κάποιων ψαράδων που χρησιμοποιούν δυναμίτη ή και άλλα ακόμα πιο επιβλαβή εκρηκτικά, όπως η νιτρική αμμωνία, είναι οι κύριοι λόγοι που απειλούν το ήδη σοβαρά πληγωμένο θαλάσσιο οικοσύστημα, αλλά και την επιβίωση του κλάδου των αλιέων.

Στην Ελλάδα, η χρήση του δυναμίτη στην αλιεία άρχισε μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο κόσμος πεινούσε, τα καΐκια είχαν καταστραφεί και παντού βρίσκονταν εκρηκτικά, βλήματα και άλλα πυρομαχικά. Επίσης, την εποχή εκείνη υπήρχαν άφθονα ψάρια. Κάπως έτσι ξεκινάει η καταστροφική δραστηριότητα του δυναμίτη που έχει υποθηκεύσει το μέλλον της παράκτιας και νησιωτικής αλιείας.

Ο Θοδωρής Τσιμπίδης, πρόεδρος του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» αναφέρει στο ΑΜΠΕ πως κάθε μέρα γίνεται χρήση δυναμίτη, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, στην Εύβοια, στις Κυκλάδες, στην Άνδρο, στη Νάξο, στα Κουφονήσια, στη Δονούσα, στα Δωδεκάνησα και στη νότια Κρήτη, κυρίως μεταξύ Σφακίων και Γαύδου. Συχνοί είναι οι τραυματισμοί δυναμιτιστών και οι καταστροφές αλιευτικών σκαφών. Στο τέλος του 2011, για παράδειγμα, σημειώθηκαν δύο πολύ σοβαρά περιστατικά στην Κάρυστο και στα Κουφονήσια. Χαρακτηριστικά περιγράφει ο κ. Τσιμπίδης, ότι στις 14 Αυγούστου που βρισκόταν στην Κρήτη άκουσε πάνω από 34 δυναμίτες σε μία ημέρα. Οι ντόπιοι γελώντας του είπαν: «Και πού να έρθεις το χειμώνα, θα ακούς 30 το λεπτό».

Ο κ. Κοτσώργιος εξηγεί πως εκτός από το δυναμίτη, που προέρχεται από νταμάρια, ευρέως χρησιμοποιούνται και χημικά σκευάσματα. Πιο συνήθης είναι η νιτρική αμμωνία, το γνωστό λίπασμα, το οποίο εμποτίζεται με πετρέλαιο και είναι χειρότερο και από το δυναμίτη, γιατί τα υπολείμματα κάθονται στον πυθμένα σκεπάζοντας τα πάντα με ένα άσπρο τοξικό πέπλο. Η αμμωνία χρησιμοποιείται και σε μεγάλα βάθη και μετά κατεβαίνουν οι δύτες με μπουκάλες και μαζεύουν τα ψάρια που σκοτώθηκαν από το οστικό κύμα

Έλεγχοι στην αγορά δεν υπάρχουν, συνεχίζει ο κ. Κοστώργιος, οπότε αυτά τα «μπουρλοτιασμένα» ψάρια διακινούνται άνετα, ενώ ένας ειδικός θα μπορούσε εύκολα να τα αναγνωρίσει, για παράδειγμα από την κατεστραμμένη σπονδυλική τους στήλη, που γίνεται σαν κρέμα.

Στοιχεία για τη χρήση του δυναμίτη και των άλλων εκρηκτικών δεν υπάρχουν. Ο κ. Κοτσώργιος και ο κ Τσιμπίδης κάνουν λόγο για «αδικαιολόγητη αδράνεια και αναποτελεσματικότητα του λιμενικού» στην αντιμετώπιση των δυναμιτιστών. Οι καταγγελίες και από τους δύο φορείς είναι συνεχείς τα τελευταία χρόνια, όμως το λιμενικό δεν κάνει τίποτα, αναφέρουν. Πολλές φορές, επισημαίνει ο κ. Τσιμπίδης, πριν φθάσουν οι λιμενικές αρχές, οι ψαράδες ειδοποιούνται και πετούν τα εξαρτήματα από το καΐκι. Μάλιστα, η εισαγγελία Νάξου παρέπεμψε στη διεύθυνση εσωτερικών υποθέσεων το λιμεναρχείο Νάξου για παραβίαση καθήκοντος, παραλήψεις και ηθική αυτουργία στην χρήση δυναμίτιδας μετά την πρόσφατη σύλληψη από την αστυνομία 64χρονου στο χωριό Γλανάδο της Νάξου για κατοχή 272 κιλών δυναμίτιδας και πλήθους βοηθητικών εκρηκτικών υλών (40 κιλά πυρίτιδα, 370 πυροκροτητές, 1.500 μέτρα ακαριαία θρυαλλίδα, 785 μέτρα βραδύκαυστη θρυαλλίδα κα). Είχαν προηγηθεί καταγγελίες στο λιμενικό, το οποίο σύμφωνα με τον κ. Τσιμπίδη έμεινε άπραγο, για αυτό και οι ενέργειές του θα ελεγχθούν.

Οι επιπτώσεις του δυναμίτη και της αμμωνίας δεν αφορούν μόνο το θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά και την επιβίωση χιλιάδων ψαράδων και των οικογενειών τους. Ο κ. Τσιμπίδης ενημερώνει πως τα τελευταία χρόνια σημειώνεται αύξηση στις εκρήξεις, επειδή τα ψάρια έχουν μειωθεί δραματικά. Άλλοι παράγοντες, όπως το ψάρεμα γόνων, η ρύπανση, το ψάρεμα με συρόμενα εργαλεία (μηχανότρατες και πεζότρατες) και η υπεραλίευση επιδεινώνουν την ήδη τραγική κατάσταση. Σύμφωνα με εκθέσεις, σε δέκα χρόνια από σήμερα μόνο 8 από τα 136 είδη ψαριών που αλιεύονται στις ευρωπαϊκές θάλασσες θα βρίσκονται σε υγιή επίπεδα. Ειδικότερα στη Μεσόγειο, που είναι κλειστή θάλασσα και χρειάζεται δεκαετίες για την ανανέωση των νερών της, το 82% των ειδών αλιεύονται πάνω από το ανεκτό όριο για τη βιωσιμότητά τους.

Ο κ. Κοτσώργιος σημειώνει ότι «ήδη υπάρχει ποσόστωση στον τόνο και τον ξιφία. Σε άλλες μεσογειακές χώρες η ποσόστωση ισχύει και στον μπακαλιάρο, τη γλώσσα, την κουτσομούρα, τον αστακό. Σε λίγο θα έρθει και εδώ, γιατί η θάλασσα δεν έχει σύνορα και αν ο γείτονάς σου έχει πρόβλημα, θα έχεις κι εσύ». Προσθέτει πως ήδη υπάρχει πρόβλημα με τους ροφούς και τις σφυρίδες, καθώς μειώνονται δραματικά. Οι σαρδέλες και οι κουτσομούρες παρατηρείται ότι όλο και μικραίνει το μήκος τους, μιας και δεν προλαβαίνουν να μεγαλώσουν και σκοτώνονται. Από την άλλη, λόγω του λιπάσματος της αμμωνίας, σημειώνεται ευτροφισμός στα ψάρια, πράγμα εξαιρετικά επικίνδυνο και ανθυγιεινό.

«Κινδυνεύει με κατάρρευση ο κλάδος των αλιέων. Εδώ και 12-13 χρόνια κάνουμε παρεμβάσεις, έχουμε συγκρουστεί, χωρίς καμία ανταπόκριση από την πολιτεία. Η έλλειψη αλιευτικής στρατηγικής και η κακή διαχείριση μας έφεραν στον γκρεμό και να σκεφτείτε, ότι στην Ελλάδα ζουν 35.000 οικογένειες αλιέων και διατηρούνται 15.000 σκάφη, σχεδόν ο μεγαλύτερος αλιευτικός στόλος στην Ευρώπη», τονίζει ο κ. Κοτσώργιος..

Η Μαρίνα Πέτρου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Θαλάσσιας Αλιείας, διαφωνεί στο ότι δεν υπάρχει αλιευτική πολιτική ή ότι χρειάζονται πρόσθετα μέτρα. «Υπάρχουν νόμοι, λέει, αλλά δεν μπορεί να υπάρχει κώδικας λειτουργίας για έμβια όντα, όπως τα ψάρια, ή τα οικοσυστήματα».

Σύγκρουση μεταξύ της διεύθυνσης αλιείας και της Συνομοσπονδίας Αλιέων Ελλάδας προκύπτει, σχετικά με την τύχη του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων. Ο κ Κοτσώργιος υποστηρίζει πως ανά τα χρόνια δαπανήθηκαν χρήματα, για μελέτες από επιστημονικά ιδρύματα που δεν παρήγαγαν έργο. «Όσες φορές ζητήσαμε τα αποτελέσματα του Εθνικού Προγράμματος Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων μας έλεγαν πως δεν είναι ακόμα διαθέσιμα», δηλώνει ο κ. Κοτσώργιος.

Η κ. Πέτρου αναφέρει πως το πρόγραμμα λειτούργησε μέχρι το 2008. Από τότε και για διοικητικούς λόγους έπαψε και οι μελέτες έμειναν στάσιμες.

Ο κ Κοτσώργιος υποστηρίζει ότι ούτε τα στοιχεία μέχρι το 2008 είναι διαθέσιμα. Είχε θέσει, υποστηρίζει, το ζήτημα στην κοινοτική επίτροπο Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας, Μαρία Δαμανάκη, καθώς και στην προηγούμενη αρμόδια υπουργό, την κ. Μπατζελή, χωρίς καμία απάντηση. Επίσης, λέει ότι αν και ο Σύλλογος συμμετέχει στο Συμβούλιο Αλιείας, ούτε από εκεί πήραν κάποια απόκριση για τα δεδομένα του προγράμματος. «Η έλλειψη προοπτικής και σχεδιασμού της αλιείας στην Ελλάδα, αναδεικνύεται και από την απραγία σχετικά με τη χρηματοδότηση αλιευτικών δραστηριοτήτων από το κοινοτικό πρόγραμμα αλιείας, το οποίο λήγει το 2013 και μέχρι στιγμής δεν έχει προχωρήσει τίποτα.. Αν δεν γίνει κάτι σύντομα, τα εγγόνια μας θα βλέπουν τα ψάρια μόνο στα μουσεία», καταλήγει ο κ. Κοτσώργιος.