Ευάγγελος Κρητικός: Εξαιρετικά αυστηρός ο νέος πτωχευτικός – Αναγκαίος ο έλεγχος

Άρθρο του πρόεδρου της Εθνικής Ομοσπονδίας Ενώσεων Προστασίας Δανειοληπτών

«Ο ελληνικός πτωχευτικός κώδικας όπως ψηφίστηκε και διαμορφώθηκε αποτελεί το πλέον αυστηρό θεσμικό πλαίσιο πανευρωπαϊκά.

Οι βασικότερες ενστάσεις και βάσιμοι προβληματισμοί που εκφράζονται για τον καινούργιο πτωχευτικό κώδικα εντοπίζονται στα ακόλουθα σημεία:

• Πρώτο σημείο προβληματισμού αποτελεί το στάδιο του εξωδικαστικού συμβιβασμού καθότι δεν υπέχει το σημείο της υποχρεωτικότητας τόσο προς τη συμμετοχή, όσο και προς τα αποτελέσματα που παράγει, με αποτέλεσμα να είναι ετεροβαρές και δυσανάλογο για την ασθενέστερη πλευρά, δηλαδή αυτή των δανειοληπτών.

Το στάδιο ενός εξωδικαστικού συμβιβασμού, ο οποίος θα υπόκειται στον έλεγχο της Δικαστικής Αρχής είναι αναγκαίο και θα πρέπει να θεσμοθετηθεί το συντομότερο δυνατόν για το λόγο ότι είναι η μοναδική διασφάλιση του εμπόρου ή του υπερχρεωμένου ιδιώτη ότι δεν θα χάσει την κατοικία του, τη στιγμή μάλιστα, που δεν υπάρχει διάταξη για την προστασία της κύριας κατοικίας στο επόμενο στάδιο, που είναι η κήρυξη της πτωχεύσεως και η υλοποίηση της εκκαθάρισης της περιουσίας του πτωχευμένου φυσικού προσώπου.

Πέραν της δυνατότητας του ελέγχου του εξωδικαστικού συμβιβασμού από το Δικαστήριο με βάση τα κριτήρια της καλής πίστεως και των χρηστών συναλλακτικών ηθών, κρίνεται ότι ο Νέος Πτωχευτικός Κώδικας θα πρέπει να προβλέπει αυτοδίκαιη αναστολή των ατομικών καταδιωκτικών μέτρων και αναστολή της εκτέλεσης (κάτι που σήμερον δεν ισχύει) κατά του εμπόρου ή υπερχρεωμένου ιδιώτη και της περιουσίας του μέχρι να υπογραφεί η εξωδικαστική ρύθμιση και σε περίπτωση προσφυγής του υπερχρεωμένου στο Δικαστήριο, αναστολή των καταδιωκτικών μέτρων και τυχόν εκτελέσεως μέχρι να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση επί της αιτήσεως, που θα αποφαίνεται για το εύλογο της προτεινόμενης ρύθμισης.

• Εκείνο που επίσης λείπει από τον καινούργιο Πτωχευτικό Κώδικα και από την διαδικασία της πτώχευσης είναι η δυνατότητα του φυσικού προσώπου εμπόρου ή ιδιώτη ή του νόμιμου εκπροσώπου του πτωχού νομικού προσώπου να ζητά από το Δικαστήριο τη δυνατότητα εξαίρεσης της εκποίησης της κύριας κατοικίας του διά της καταβολής στους δανειστές του σύμφωνα με τις διατάξεις περί προνομίων της αξίας της κατοικίας σε τρόπο ώστε ο πτωχός να μην χάνει την κατοικία του.
• Εκφράζονται βάσιμες αμφιβολίες ως προς τη λειτουργία του μηχανισμού επιδοτήσεων του ελληνικού δημοσίου, καθότι κατά το παρελθόν σε μία σωρεία νομοθετικών ή διοικητικών διατάξεων είτε δεν λειτούργησε καθόλου, είτε λειτούργησε αναποτελεσματικά.
• Ιδιαίτερα προβληματισμό και ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι αίτημα για πτώχευση μπορεί να υποβάλλει ένας και μόνος πιστωτής. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μια τράπεζα, τα funds, και servicers από μόνοι τους μπορούν να οδηγήσουν τον οφειλέτη σε πτώχευση, αν δεν εξυπηρετεί κανονικά τις δόσεις του για ένα εξάμηνο. Αν, για παράδειγμα, τέθηκε σε εκ περιτροπής εργασία, με τα νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας και έχασε το μισό εισόδημα του, θα μπορεί να τεθεί σε διαδικασία πτώχευσης από τους δανειστές του.
• Από τα παραπάνω συνάγεται ότι ακόμα και το δικαίωμα στην ελάχιστη αξιοπρεπή διαβίωση του οφειλέτη, υποχωρεί μπροστά στα συμφέροντα των πιστωτών, καθότι η απώλεια της κατοικίας είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε εξαθλίωση χιλιάδες Έλληνες συμπατριώτες μας, αφού είναι γνωστό ότι λόγω της ανεργίας και της υποαπασχόλησης, θα είναι αδύνατον γι’ αυτούς να νοικιάζουν αξιοπρεπείς κατοικίες, λόγω της γενικότερης εκτίναξης του ύψους των μισθωμάτων κατοικιών. Επιπρόσθετα προβλήματα δημιουργεί το γεγονός ότι δεν κατασκευάζονται καινούργιές κατοικίες και επομένως ελαχιστοποιείται το διαθέσιμο απόθεμα κατοικιών.
• Εκφράζονται βάσιμες ενστάσεις για την ανεξέλεγκτη εξάπλωση των πτωχεύσεων. Πρόβλεψη του υπογράφοντος αποτελεί το γεγονός ότι θα βρεθούμε αντιμέτωποι στην προσεχή 3ετία με ένα τσουνάμι πτωχεύσεων ιδιωτών. Άλλωστε οι περισσότερες διατάξεις του νέου Κώδικα αποσκοπούν στην απλοποίηση και την επιτάχυνση της διαδικασίας της πτώχευσης, προς όφελος φυσικά κυρίως των Τραπεζών, των funds και των servicers.
• Με απόλυτη βεβαιότητα εκφράζεται η πρόβλεψη ότι θα υπάρξει έμμεση χειροτέρευση της θέσης των εργαζομένων, όπως και του Δημοσίου και ασφαλιστικών ταμείων και φυσικά των μικρότερων πιστωτών, προμηθευτών κ.λ.π., προς όφελος των Τραπεζών, των funds και των servicers. Και αυτό γιατί μπαίνουν σαν πρώτη τάξη προνομιούχων απαιτήσεων οι οφειλές από χρηματοδοτήσεις προς τις επιχειρήσεις κατά το στάδιο της εξυγίανσης, οι οποίες όπως γίνεται εύκολα κατανοητό σχεδόν μόνο από τράπεζα μπορούν να προέρχονται.

Συμπερασματικά ο νέος πτωχευτικός κώδικας κρίνεται ότι στερείται δικλίδων ασφαλείας ανάμεσα στα συμμετέχοντα μέρη, με αποτέλεσμα λόγω της δεσπόζουσας θέσης των τραπεζών, funds και servicers, να λειτουργεί ετεροβαρώς και προς όφελος της ισχυρότερης πλευράς. Επιπρόσθετα προς τα ανωτέρω αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι το δικαίωμα παραμονής στην πρώτη και κύρια κατοικία τους ακόμη και μετά τον πλειστηριασμό όπως αναφέρεται στον καινούργιο πτωχευτικό θα το έχουν τα ευάλωτα οικονομικά νοικοκυριά δηλαδή με ετήσιο εισόδημα κάτω από 9.000 ευρώ. Πρακτικά αυτό σημαίνει δύο πράγματα:

Α) Ότι το 95% των ιδιωτών – φυσικών προσώπων – μικροεμπόρων που θα οδηγούνται υποχρεωτικά στην πτώχευση θα χάνουν άμεσα την πρώτη και κύρια κατοικία τους διότι στατιστικά θα έχουν ετήσιο εισόδημα η ατομικό ή οικογενειακό πάνω από 9.000 ευρώ.

Β) Υπολογίζεται ότι ένα ελάχιστο ποσοστό της τάξεως του 5% που θα έχει ετήσιο εισόδημα κάτω από 9.000 ότι θα διατηρεί το δικαίωμα να παραμείνει στο σπίτι του πληρώνοντας όμως ενοίκιο στον καινούργιο ιδιοκτήτη του σπιτιού που στην συγκεκριμένη περίπτωση θα είναι fund με τους εξής όμως εκπληκτικούς όρους και προϋποθέσεις:

Είτε 1 χρόνο μείνει στην κατοικία του ο δανειολήπτης είτε 3 χρόνια και αν για τον οποιοδήποτε λόγο επιλέξει να φύγει από το σπίτι που ενοικιάζει από το fund θα οφείλει σωρευτικά 12 χρόνια ενοίκια στο fund τα οποία θα είναι και δικαστικά απαιτητά. Με τη συμπλήρωση 12ετών στην πρώην κατοικία του ο δανειολήπτης και υπό την προϋπόθεση ότι πληρώνει ανελλιπώς το ενοίκιο που θα του έχει οριστεί αποκτά το δικαίωμα να επαναγοράσει το σπίτι του στην εμπορική αξία που θα του οριστεί αυθαίρετα και μονομερώς από το fund. Στην περίπτωση που δεν μπορέσει να ανταποκριθεί στο αιτούμενο ποσό επαναγοράς της κατοικίας του, τότε υποχρεωτικά οδηγείται στην έξωση χωρίς να έχει κανένα άλλο δικαίωμα η ένσταση να προβάλει. Ουσιαστικά πρόκειται για θέατρο του παραλόγου γιατί στη ζητούμενη εμπορική αξία επαναγοράς της κατοικίας δεν λογίζονται και δεν αφαιρούνται ούτε οι πρότερες καταβολές δόσεων του δανείου ούτε τα ενοίκια.

Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι αφ’ ής στιγμής μια τράπεζα, ένα fund, ένας servicer υποβάλλει αίτημα πτώχευσης κατά ιδιώτη φυσικού προσώπου ή μικρέμπορου οι τελευταίοι δεν διατηρούν πλέον με τις καινούργιες δικονομικές διατάξεις κανένα δικονομικό δικαίωμα δικαστικής προσβολής της πτώχευσης οπότε υποχρεωτικά και παρά την θέληση τους οδηγούνται στην πτώχευση και στην καταστροφή.

Ο καινούργιος πτωχευτικός κώδικας στοχεύει σε μια γρήγορη εκκαθάριση της αγοράς από τις προβληματικές επιχειρήσεις, επομένως εκφράζουμε την βεβαιότητα ότι θα λειτουργήσει εις βάρος μίας μεγάλης μερίδας πολύ μικρών, μικρών , μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ιδιωτών που συνθλίβονται από την κρίση. Και προς όφελος βέβαια των τραπεζών, funds, servicers και μεγάλων μονοπωλίων, ωθώντας έτι περαιτέρω την αγορά σε καρτελοποίηση.

Προβλέπουμε ότι μέσα στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που θα κληθεί να λειτουργήσει ο νέος πτωχευτικός κώδικας, θα σφίξει ακόμα περισσότερο την θηλειά της υπερχρέωσης εις βάρος των μεσαίων κατώτερων και ευάλωτων νοικοκυριών.

Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος που τίθεται μετ’ επιτάσεως το αίτημα για την δημιουργία ασφαλιστικών δικλίδων, αντιβάρων, αντιμέτρων και εποπτικού (είτε εξωδικαστικού, είτε δικαστικού) ελέγχου της όλης διαδικασίας».