Αναξιοποίητες παραμένουν οι προτάσεις της Επιτροπής Ζαββού για την ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς

Στη χώρα μας, όπου η μακροχρόνια χρηματοοικονομική κρίση έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο επενδυτικό κενό, το οποίο έχει αυξηθεί μετά την πανδημία, η αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία της κεφαλαιαγοράς, σε συνδυασμό με τον τραπεζικό τομέα, είναι ζωτικής σημασίας.

Ένας πρόσθετος λόγος για τον οποίο ο πρώην υφυπουργός Οικονομικών Γιώργος Ζαββός είχε δώσει βάρος στην αναβάθμιση της κεφαλαιαγοράς, σχετίζεται με το ότι σημαντικό μέρος των κεφαλαίων του Ταμείου Ανάκαμψης θα διοχετευτούν σε παραγωγικές επενδύσεις αυξημένης υπεραξίας, εντονότερου εξαγωγικού προσανατολισμού και πολλαπλάσιου οικονομικού αποτυπώματος και θα μοχλευθούν με ιδιωτικές επενδύσεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στο πλαίσιο των εργασιών της, η Επιτροπή Ζαββού ασχολήθηκε με τους εξής πέντε βασικούς στόχους βελτίωσης της αγοράς, που κρίνονται ως ιδιαίτερα κρίσιμοι :

1. Την αύξηση της ζήτησης για επενδύσεις, μέσω της αύξησης εγχώριων μακροχρόνιων επενδύσεων και αποταμιεύσεων
2. Την αύξηση της προσφοράς επενδύσεων και της ισόρροπης χρηματοδότησης της οικονομίας, μέσω της εισαγωγής των μετοχών επιχειρήσεων στο Χ.Α.
3. Την ενίσχυση του Πλαισίου λειτουργίας της αγοράς – Θεσμικές και λοιπές παρεμβάσεις
4. Την υποστήριξη της Πράσινης Ανάπτυξης μέσω της Κεφαλαιαγοράς - Η δημιουργία πλαισίου για την Άντληση Κεφαλαίων «Πράσινων» εταιρειών
5. Την ανάπτυξη Χρηματοοικονομικής παιδείας και η Συνειδητοποίηση της σημασίας της Κεφαλαιαγοράς

Πρέπει να σημειωθεί πως οι προτάσεις της επιτροπής βασίσθηκαν στην ευρωπαϊκή εμπειρία και σε χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία οι οποίες μελετήθηκαν εκτενώς.

Τα φορολογικά κίνητρα

Ειδική αξία έχουν οι προτάσεις που διατυπώθηκαν για να δοθούν φορολογικά κίνητρα σε φυσικά πρόσωπα προς μακροπρόθεσμη επένδυση και αποταμίευση. Αυτές αναλύονται ως εξής:

1 Πρόταση για την καθιέρωση Αποταμιευτικού Επενδυτικού Λογαριασμού (ΑΠ.Ε.Λ.):

Αποτελεί διεθνή πρακτική η καθιέρωση ατομικών σχεδίων αποταμίευσης, με την καθιέρωση φορολογικών κινήτρων, προκειμένου ιδιώτες αποταμιευτές να επενδύουν με μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Στο πλαίσιο αυτό προτάθηκε η θέσπιση ενός ειδικού ατομικού λογαριασμού με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Επενδυτική σύνθεση του ΑΠ.Ε.Λ. βάσει δύο κατηγοριών:

Α. Μετοχικά & μικτά αμοιβαία κεφάλαια (Α/Κ), ETFs, καθώς και σε ΑΕΕΑΠ, ΑΕΕΧ, ΑΚΕΣ, ΕΚΕΣ και ΟΕΕ.

Β. Προθεσμιακές καταθέσεις, REPOS, Α/Κ ομολογιακά & χρηματαγορών με την προϋπόθεση ότι αφορούν επενδύσεις (με θετικό αντίκτυπο) στην Ελληνική οικονομία π.χ. κατά τουλάχιστον 70%.

Στην κατηγορία Α πρέπει να υπάρχει επαρκής διασπορά κινδύνου (πχ μέγιστη έκθεση 10% ανά εκδότη) και να αποκλείονται προϊόντα υψηλού κινδύνου (παράγωγα, συναλλαγματικές ισοτιμίες, κρυπτο-νομίσματα κα.)

Τα ποσά που θα επενδύει κάθε φυσικό πρόσωπο (φ.π.) στις κατηγορίες Α, Β κατ’ έτος, προαιρετικά και ανάλογα με την εκάστοτε οικονομική του ευχέρεια, θα εκπίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα του εν λόγω έτους, μέχρι το ανώτατο όριο π.χ. των 6.000 Ευρώ ετησίως (ή μέχρι το ανώτατο όριο ενός ποσοστού π.χ. 30% του δηλωθέντος εισοδήματος).

Εναλλακτικά, κάθε φ.π. θα τυγχάνει έκπτωσης φόρου ίσης με το 30% των ετήσιων επενδύσεών του στις κατηγορίες Α, Β, μέχρι το ανώτατο όριο έκπτωσης από το φορολογητέο εισόδημα, ίσης με το 10% του κατ’ έτος δηλωθέντος εισοδήματος. Τα ανώτατα όρια έκπτωσης φόρου θα διπλασιάζονται για οικογένειες με πάνω από 2 παιδιά.

Ο αναλογούν φόρος εισοδήματος, ενώ δεν θα καταβάλλεται κατά το έτος της επένδυσης, θα καταβάλλεται κατά την εξαργύρωση και μόνο επί του ποσού της επένδυσης, συμπεριλαμβανομένων τυχόν τόκων, μερισμάτων & υπεραξίας, το οποίο δεν θα επανεπενδύεται στην ίδια κατηγορία εντός 5 εργάσιμων ημερών μετά την εξαργύρωση, με τις εξής μειώσεις φόρου (ενδεικτικά):

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ Α: μειωμένος π.χ. κατά 5% κατ’ έτος διακράτησης μέχρι τον μηδενισμό του (πέραν της 20ετίας)

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ Β: μειωμένος π.χ. κατά 50% για ελάχιστη διακράτηση 10 ετών και μηδενισμός του για διακράτηση άνω των 20 ετών ή μέχρι την συνταξιοδότηση.

Τα ανωτέρω κίνητρα θα παρέχονται πέραν των όποιων παράλληλων κινήτρων υπέρ της ιδιωτικής ασφάλισης & προϊόντων Unit Linked & Pan-European Pension Plans.

2. Πρόταση για τη χορήγηση φορολογικών κινήτρων σε ιδιώτες για επενδύσεις σε ΜμΕ, νεοφυείς και καινοτόμες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα

Η Επιτροπή Ζαββού εστιάσε στην θέσπιση προγράμματος βασισμένου σε αντίστοιχα μέτρα που εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τα οποία έχουν ήδη αποδώσει σημαντικά. Συγκεκριμένα, κατά τα πρότυπα αυτών που ήδη λειτουργούν σε άλλες χώρες, προτείνουμε ένα τέτοιο πρόγραμμα να προβλέπει την παροχή διακριτών φορολογικών κινήτρων για τις δύο περιπτώσεις επένδυσης που περιγράφουμε παρακάτω:

Περίπτωση Α

Για τις επενδύσεις που θα πραγματοποιούνται από φυσικά πρόσωπα σε:

• νεοεκδιδόμενες κινητές αξίες (μετοχές, εταιρικές ομολογίες) ΜμΕ, ελληνικών ή ευρωπαϊκών, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, οι οποίες εντάσσονται προς διαπραγμάτευση ή ήδη διαπραγματεύονται στην Εναλλακτική Αγορά του ΧΑ,
• σε νεοεκδιδόμενες κινητές αξίες (μετοχές, εταιρικές ομολογίες, μερίδια) Συλλογικών Επενδυτικών Σχημάτων (πχ. ΟΣΕΚΑ, ΑΕΕΧ, ΕΚΕΣ, ΑΚΕΣ κλπ.) τα οποία έχουν εισαχθεί ή εισάγονται στο Χρηματιστήριο Αθηνών (Listed Funds) και τα οποία επενδύουν κυρίως σε ΜμΕ που διαπραγματεύονται στην Εναλλακτική Αγορά του Χ.Α. ή και σε μη εισηγμένες ΜμΕ, ελληνικές ή ευρωπαϊκές, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προτείνονται τα ακόλουθα κίνητρα προς τους ιδιώτες επενδυτές:

• Φορολογική έκπτωση από το φόρο εισοδήματος (με συγκεκριμένο συντελεστή και έως ενός συγκεκριμένου ορίου επί της επένδυσης). Η φορολογική έκπτωση θα παρέχεται κατά το χρόνο πραγματοποίησης της επένδυσης.
• Απαλλαγή από το φόρο μερισμάτων (αν πρόκειται για μετοχές) ή φόρο τόκων (αν πρόκειται για ομόλογα) που παρακρατείται κατά την πληρωμή.
• Απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος της υπεραξίας, σε περίπτωση δημιουργίας κεφαλαιακών κερδών από την πώληση της συμμετοχής των κινητών αξιών της εισηγμένης εταιρίας (ΜμΕ ή Fund), μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος (πχ. 3 ή 5 έτη).
• Απαλλαγή από το φόρο κληρονομιάς, σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου φυσικού προσώπου.

Με την προϋπόθεση υποχρεωτικής διακράτησης των κινητών αξιών (μετοχών ή ομολόγων) της εισηγμένης εταιρίας (ΜμΕ ή Fund) για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (πχ. 3 ή 5 έτη).

Περίπτωση Β

Για τις επενδύσεις που θα πραγματοποιούνται από φυσικά πρόσωπα σε:

υφιστάμενες κινητές αξίες που ήδη διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο Αθηνών (στην Εναλλακτική Αγορά ή στην Οργανωμένη Αγορά), εξαιρουμένων των εταιρειών που συμμετέχουν στο Δείκτη Μεγάλης Κεφαλαιοποίησης “FTSE / X.A. Large Cap” του Χρηματιστηρίου Αθηνών,

• απευθείας, μέσω της απόκτησης των συγκεκριμένων αξιών από τη δευτερογενή αγορά του ΧΑ, ή
• μέσω Συλλογικών Επενδυτικών Σχημάτων (Funds) τα οποία επενδύουν, βάσει του καταστατικού τους, στις συγκεκριμένες εταιρίες προτείνονται τα ακόλουθα κίνητρα προς τους ιδιώτες επενδυτές:
• Απαλλαγή από το φόρο μερισμάτων (αν πρόκειται για μετοχές) ή φόρο τόκων (αν πρόκειται για ομόλογα) που παρακρατείται κατά την πληρωμή.
• Απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος της υπεραξίας, σε περίπτωση δημιουργίας κεφαλαιακών κερδών από την πώληση της συμμετοχής των κινητών αξιών της εισηγμένης ΜμΕ, μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος (πχ. 3 ή 5 έτη).
• Απαλλαγή από το φόρο κληρονομιάς, σε περίπτωση θανάτου του δικαιούχου φυσικού προσώπου.

Με την προϋπόθεση υποχρεωτικής διακράτησης των κινητών αξιών (μετοχών ή ομολόγων) της εισηγμένης εταιρίας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (πχ. 3 ή 5 έτη).