Διεθνής Διαφάνεια: Μια δεκαετία χωρίς πρόοδο στην καταπολέμηση της διαφθοράς – Η Ελλάδα απογοητεύει

H Διεθνής Διαφάνεια εντοπίζει ότι οι χώρες που παραβιάζουν τις ελευθερίες των πολιτών, σταθερά παρουσιάζουν χαμηλότερη βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Ο εφησυχασμός αναφορικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς επιτείνει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπονομεύει τη δημοκρατία, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Καθώς τα δικαιώματα και οι ελευθερίες διαβρώνονται και η δημοκρατία παρακμάζει, ο αυταρχισμός καταλαμβάνει τη θέση τους, συμβάλλοντας σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα διαφθοράς.

Η Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας, Delia Ferreira Rubio, δήλωσε: «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι κάτι ευκταίο στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Οι αυταρχικές προσεγγίσεις καταλύουν τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και κάνουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς να εξαρτώνται από τις ιδιοτροπίες των ελίτ. Η διασφάλιση ότι οι πολίτες μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα και να εργαστούν συλλογικά, ώστε να παραμένουν υπόλογοι οι κυβερνώντες, είναι ο μόνος βιώσιμος δρόμος προς μια κοινωνία χωρίς διαφθορά».

H Παγκόσμια Εικόνα

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς κατατάσσει 180 χώρες και περιοχές αναφορικά με τα επίπεδα αντίληψης της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα τους, σε μια κλίμακα από το 0 (πολύ διαφθορά) έως το 100 (καθόλου διαφθορά).

Ο μέσος όρος στον παγκόσμιο Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς παραμένει αμετάβλητος στο 43 για δέκατη συνεχή χρονιά και 2/3 των χωρών έχουν βαθμολογία κάτω του 50.

• Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του Δείκτη είναι η Δανία (88), η Φινλανδία (88) και η Νέα Ζηλανδία (88). Και οι τρεις αυτές χώρες βρίσκονται στην κορυφή του 10% παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τις ελευθερίες των πολιτών στον Δείκτη Δημοκρατίας (‘Democracy Index’).
• Η Σομαλία (13), η Συρία (13) και το Νότιο Σουδάν (11) παραμένουν στην βάση του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Η Συρία, συγκεκριμένα, βρίσκεται τελευταία στις ελευθερίες των πολιτών (η Σομαλία και το Νότιο Σουδάν βρίσκονται εκτός κατάταξης).
• 27 χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος (53), ο Λίβανος (24) και η Ονδούρα (23), έχουν ιστορικά χαμηλή βαθμολογία.

Κατά την τελευταία δεκαετία, 154 χώρες είτε έχουν χειροτερέψει είτε δεν έχουν σημειώσει καμιά σημαντική πρόοδο.

• Από το 2012, 23 χώρες έχουν παρουσιάσει σημαντική πτώση στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων και αναπτυγμένων οικονομικών, όπως η Αυστραλία (73), ο Καναδάς (74) και οι Η.Π.Α. (67), με τις τελευταίες να μην περιλαμβάνονται στις κορυφαίες 25 χώρες του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς για πρώτη φορά.
• 25 χώρες έχουν σημαντικά βελτιώσει τη βαθμολογία τους, μεταξύ των οποίων η Εσθονία (74), οι Σεϋχέλλες (70) και η Αρμενία (49).

Για την βαθμολογία κάθε χώρας, τις διαχρονικές μεταβολές στη βαθμολογία τους, καθώς και για την ανάλυση της κάθε περιφέρειας, βλ. 2021 CPI page.

Καθώς οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς μένουν στάσιμες ή και μειώνονται, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία βρίσκονται υπό απειλή. Αυτό δεν είναι σύμπτωση. Η συνεχής επίκληση από τις κυβερνήσεις της πανδημίας COVID-19 για τον περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας ενδέχεται να οδηγήσει στο μέλλον σε εντονότερους περιορισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο.

Από τις 23 χώρες των οποίων η βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς μειώθηκε σημαντικά από το 2012, οι 19 έχουν παρουσιάσει πτώση και στη βαθμολογία σε ό,τι αφορά στις ελευθερίες των πολιτών. Επιπλέον, από τις 331 καταγεγραμμένες περιπτώσεις δολοφονημένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2020, το 98% συνέβησαν σε χώρες με βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς κάτω από 45.

• Οι Φιλιππίνες συνεχίζουν την πτώση, ξεκινώντας από το 2014, με βαθμολογία 33, καθώς ο Πρόεδρός τους, Rodrigo Duterte, έχει καταπατήσει τις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης μετά την εκλογή του το 2016. Η χώρα καταγράφει, επίσης, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό δολοφονιών υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με 20 νεκρούς το 2020.
• Στην Βενεζουέλα, ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης, Nicolás Maduro, έχει φιμώσει τους πολιτικούς αντιπάλους του, τους δημοσιογράφους, ακόμη και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Η χώρα έχει υποχωρήσει σημαντικά στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς κατά την τελευταία δεκαετία, σημειώνοντας την χαμηλότερη βαθμολογία (14) το 2021.
• Το Μάλι έχει αντιμετωπίσει πολιτικές και θεσμικές κρίσεις, καθώς και κρίσεις ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων και τριών στρατιωτικών πραξικοπημάτων κατά την τελευταία δεκαετία. Η βαθμολογία του στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς έπεσε στο 29 και η βαθμολογία του αναφορικά με τις ελευθερίες των πολιτών επίσης σημειώνει πτώση, καθόσον οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις υπονομεύουν βασικές λειτουργίες του κράτους, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο διαφθοράς και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Ακόμη και ανάμεσα στις δημοκρατίες, τα τελευταία δέκα χρόνια, σημειώθηκε οπισθοδρόμηση τόσο στις προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς όσο και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η βαθμολογία της Πολωνίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα μειώθηκε και η βαθμολογία της στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς έπεσε στο 56, καθώς η κυβέρνηση διώκει τους ακτιβιστές δυνάμει νόμων και περιορίζει αυστηρά την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Η Διεθνής Διαφάνεια καλεί τις κυβερνήσεις να ενεργήσουν σύμφωνα με τις δεσμεύσεις τους για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ καλεί και τους πολίτες να ενωθούν απαιτώντας αλλαγή.

Ο Daniel Eriksson, CEO της Διεθνούς Διαφάνειας, δήλωσε: «Σε αυταρχικά καθεστώτα, όπου η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ελέγχονται από λίγους, τα κοινωνικά κινήματα αδυνατούν να ασκήσουν έλεγχο στην εξουσία. Είναι η δύναμη που κατέχουν οι εκπαιδευτικοί, οι επαγγελματίες, οι φοιτητές και οι απλοί πολίτες από όλα τα στρώματα, η οποία τελικά θα κατακτήσει την λογοδοσία».

Απογοητεύει η Ελλάδα

Για το 2021, η Ελλάδα συγκεντρώνει 49 πόντους (το 2020 συγκέντρωσε 50 πόντους), κατατασσόμενη στην 58η θέση παγκοσμίως (το 2020 κατατάχθηκε στην 59η θέση).

«Η βελτίωση της θέσης της χώρας μας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς για το 2021 οφείλεται όχι σε αύξηση της βαθμολογίας της αλλά στη σχετική θέση της μεταξύ των χωρών του κόσμου. Ιδιαίτερα μας ανησυχεί, όμως, η καθοδική πορεία της χώρας μας στον Δείκτη Δημοκρατίας κατά την τελευταία δεκαπενταετία, με επακόλουθο την κατάταξή της στην προτελευταία θέση μεταξύ των χωρών της Δυτικής Ευρώπης στον Δείκτη Δημοκρατίας 2020 (‘Democracy Index’) και η ένταξή της στην κατηγορία των ‘ελαττωματικών δημοκρατιών’ (‘flawed democracies’). Μετά από δυο σχεδόν χρόνια πανδημίας, τούτη δεν αποτελεί πλέον έκτακτη ανάγκη, στο όνομα της οποίας δύναται να περιορίζεται η δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών», δήλωσε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, Παναγιώτης Μανταλώζης.