Συνταγματική «σπαζοκεφαλιά» η αναδρομική φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών ενέργειας

Ειδικά η αναδρομική επιβολή του φόρου γεννά προβλήματα που οι γνωρίζοντες το συνταγματικό και φορολογικό δίκαιο ξέρουν πως περιπλέκουν νομικά την υπόθεση, ειδικά σε περίπτωση που δεν θα υπάρξει «κοινό βήμα» των παραγωγών ενέργειας και του Δημοσίου στην υπόθεση αυτή.

Γιατί η αναδρομικότητα είναι πρόβλημα; Το έκτο κεφαλαίο του Συντάγματος (άρθρο 78, παρ. 2), αναφέρει: «Φόρος ή άλλο οποιοδήποτε οικονομικό βάρος δεν μπορεί να επιβληθεί με νόμο αναδρομικής ισχύος που εκτείνεται πέρα από το οικονομικό έτος του προηγούμενου εκείνου κατά το οποίο επιβλήθηκε».

Αλλά και η διάταξη του άρθρου 2, του Αστικού Κώδικα αναφέρει τα εξής: «Ο νόμος ορίζει για το μέλλον, δεν έχει αναδρομική δύναμη και διατηρεί την ισχύ του, εφόσον κανένας άλλος κανόνας δικαίου δεν τον καταργήσει ρητά ή σιωπηρά», η οποία ωστόσο, δεν δεσμεύει τον νομοθέτη.

Καθώς ο νομοθέτης δεσμεύεται μόνο από συνταγματικές διατάξεις το άρθρο 78, παρ. 2 είναι αυτό που έχει πραγματική αξία στην εν λόγω περίπτωση.

Το Σύνταγμα δεν απαγορεύει, κατά απόλυτο τρόπο, την αναδρομική φορολόγηση των εισοδημάτων και την επιβολή οικονομικών βαρών. Επιτρέπει την αναδρομική επιβολή φόρου, η οποία όμως δεν εκτείνεται πέραν από το οικονομικό έτος, το προηγούμενο εκείνου κατά το οποίο επιβλήθηκε.

Αυτό σημαίνει πως κατά το οικονομικό έτος 2022, δεν μπορεί να υπάρξει νόμος που να επιβάλει φορολογία επί των εισοδημάτων του 2021. Το τρέχον όμως έτος 2022, δεν έχει γίνει ακόμη οικονομικό, ως προς το 2023. Μέχρι την λήξη του είναι διαχειριστικό έτος, δηλαδή έτος, εντός του οποίου πραγματοποιούνται ακόμη πράξεις, συναλλαγές και αποκτώνται εισοδήματα. Οικονομικό έτος είναι αυτό όπου εφαρμόζεται η φορολογία, στα ήδη αποκτηθέντα εισοδήματα του προηγούμενου έτους. Συνεπώς, το διαχειριστικό έτος 2022 είναι οικονομικό έτος 2023, όπου τα εισοδήματα θα είναι εκκαθαρισμένα. Άρα, κάποιος φορολογικός νόμος που θα ψηφισθεί τον τρέχοντα μήνα ή μέσα στον Απρίλιο, μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ από 1/1/2022 και να επιβάλλει φορολογία επαχθέστερη ή μη, αυτής που υφίστατο κατά την χρονική απόκτηση των εισοδημάτων

Και αυτό θεωρείται δίκαιο, ως προς τις ευμενείς φορολογικές διατάξεις, καθώς δεν επιδεινώνεται η οικονομική θέση του φορολογούμενου. Αλλά τί θα συμβεί με τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας για το 2021; Αυτό είναι κάτι που θα συζητηθεί σήμερα και αύριο στη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών και είναι πιθανόν να δοθεί μια συνολική λύση που θα ξεπερνά με κάποιον τρόπο τον συνταγματικό σκόπελο.