Πρωτοβουλίες για την αξιοποίηση ελληνικών ενεργειακών κοιτασμάτων εκτιμώμενου ύψους 500 δισ. ευρώ
Πεπεισμένη πως η ενίσχυση του στρατηγικού ενεργειακού αποτυπώματος της Ελλάδας είναι προς το γεωπολιτικό συμφέρον της χώρας, η κυβέρνηση θα απευθύνει νέα πρόσκληση σε διεθνείς κολοσσούς να επενδύσουν στην έρευνα υδρογονανθράκων στην Ελλάδα, αξιοποιώντας τα στοιχεία της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων που δείχνουν πως τα εγχώρια κοιτάσματα είναι παραπάνω από υποσχόμενα. Καθώς η απόφαση έναρξης ερευνών εναπόκειται αποκλειστικά στους επενδυτές, αυτό που εγγυάται η ελληνική πλευρά είναι πως θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να τρέξουν οι διαδικασίες και να ξεπεραστούν καθυστερήσεις και η γραφειοκρατία.
Κυβέρνηση και Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων έχουν καταρτίσει διαφορετικά σενάρια για την επανεκκίνηση των ερευνών εντοπισμού πιθανών κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Το πρώτο σενάριο θέλει την είσοδο νέων πετρελαϊκών ομίλων σε υφιστάμενες παραχωρήσεις ή και τη σύναψη καινούργιων συμμαχιών μεταξύ των εταιρειών που έχουν ήδη μισθωμένα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την παραχώρηση νέων θαλάσσιων περιοχών νότια της Κρήτης, αλλά και της θαλάσσιας έκτασης ανάμεσα στη Νότια Πελοπόννησο και βόρεια της Κρήτης. Το τρίτο σενάριο σχετίζεται με την άρση διοικητικών εμποδίων που φρενάρουν υπάρχουσες παραχωρήσεις, όπως π.χ. η παραχώρηση «Κατάκολο» της Energean για την οποία δεν έχει εκδοθεί ακόμη η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Οι υφιστάμενοι επενδυτές
Οι εταιρείες που έχουν επικυρωμένα δικαιώματα έρευνας και παραχωρήσεων στην Ελλάδα σήμερα είναι οι Total, ExxonMobil, ΕΛΠΕ και Energean. Οι Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ έχουν σχηματίσει κοινό σχήμα για τα θαλάσσια blocks «Δυτικά της Κρήτης» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης. Τα Ελληνικά Πετρέλαια είναι ο μοναδικός μισθωτής των θαλάσσιων περιοχών «10» και «Ιόνιο» στο Ιόνιο Πέλαγος. Η Energean είναι μοναδικός μισθωτής των χερσαίων blocks «Ιωάννινα» και «Κατάκολο» και είναι διαχειριστής (operator) με 75% του «block 2» στο Ιόνιο Πέλαγος. Το υπόλοιπο 25% κατέχουν τα ΕΛΠΕ.
Τα Ελληνικά Πετρέλαια έχουν ολοκληρώσει τις σεισμικές έρευνες στις θαλάσσιες παραχωρήσεις του Ιονίου Πελάγους. Η Energean ετοιμάζεται επίσης για αντίστοιχες εργασίες στο «block 2», ενώ επανεξετάζει τους στόχους φυσικού αερίου στη χερσαία παραχώρηση «Ιωάννινα». Με ενδιαφέρον επίσης αναμένεται ο χρόνος διεξαγωγής των σεισμικών ερευνών των Total Energies - ExxonMobil - ΕΛΠΕ στις δύο θαλάσσιες περιοχές της Κρήτης.
Πρέπει να διευκρινισθεί πως οι μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για τις γεωτρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε βαθιά θαλάσσια περιβάλλοντα πραγματοποιούνται από κοινοπραξίες πετρελαϊκών εταιρειών, καθώς το κόστος γεώτρησης είναι ιδιαίτερα υψηλό. Οι εταιρείες πετρελαίου συνεργάζονται ώστε να μοιραστούν τις επενδύσεις και την τεχνογνωσία. Αφού ο στόχος εντοπιστεί, λαμβάνοντας υπόψη τα γεωλογικά και γεωφυσικά δεδομένα στην πετρελαιοπιθανή περιοχή, ακολουθεί ο σχεδιασμός της γεώτρησης. Ωστόσο, το ασφάλιστρο κόστους (premium cost) που επιβάλλεται σε βαθιά θαλάσσια περιβάλλοντα και σε βαθιές γεωτρήσεις είναι υψηλό και πολλές από τις ανακαλύψεις κοιτασμάτων είναι οριακές όσον αφορά στην εμπορική βιωσιμότητά τους. Επομένως, απαιτείται λεπτομερής σχεδιασμός μίας γεώτρησης.
Την ίδια στιγμή, το ενεργειακό σύστημα διεθνώς βρίσκεται εν μέσω γενικότερων εξελίξεων λόγω των δρομολογούμενων αλλαγών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες σχετίζονται με την μείωση των εκπομπών του CO2, την ανάπτυξη των ΑΠΕ, τον περιορισμό της χρήσης στερεών ορυκτών καυσίμων, και γενικά στην προώθηση βιώσιμων ενεργειακών επενδύσεων. Ως εκ τούτου αναμένεται μια μακρά περίοδος διαρκούς αναπροσαρμογής του ρυθμιστικού πλαισίου της ελληνικής ενεργειακής αγοράς σε αποφάσεις και ρυθμίσεις των εθνικών και ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Ενδεχόμενες τροποποιήσεις και προσαρμογές του ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις ενεργειακές αγορές και το περιβάλλον, οι οποίες θα περιορίζουν δραστηριότητες της επιχείρησης, ενδέχεται να έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις. Αυτά τα ρίσκα οδήγησαν τον Οκτώβριο του 2020 την Repsol στο να αποχωρήσει από 14 χώρες στις οποίες δραστηριοποιούταν σε δραστηριότητες εξερεύνησης υδρογονανθράκων, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα.
Γεωπολιτική αναβάθμιση
Υποτιθέμενη επιτυχής εκμετάλλευση των πόρων φυσικού αερίου της Ελλάδας θα επιφέρει δυνητικά σημαντική εξοικονόμηση και έσοδα και θα ενισχύσει περαιτέρω τον ρόλο της Ελλάδας ως ενεργειακού πρωταγωνιστή στην περιοχή καθώς και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παράλληλα, οι υδρογονάνθρακες αποτελούν απαραίτητο συστατικό μιας ισορροπημένης ενεργειακής μετάβασης, η οποία θα διαρκέσει για αρκετές δεκαετίες (και μετά από το 2050) και σε αυτό το μεσοδιάστημα το φυσικό αέριο θα πρέπει να καλύψει το ενεργειακό «κενό» αλλά και να δώσει λύσει στις ανάγκες της κοινωνίας για προσιτή οικονομικά ενέργεια.
Στο ερώτημα εάν οι προσπάθειες δημιουργίας εσόδων από φυσικούς πόρους στον τομέα των υδρογονανθράκων είναι συμβατές με μια εθνική στρατηγική για την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης προς τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την τόνωση των ανανεώσιμων και εναλλακτικών πηγών ενέργειας, η απάντηση είναι θετική – αλλά εξαρτάται από το ποιες τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα λαμβάνονται υπόψη. Το φυσικό αέριο προορίζεται να συνεχίσει να διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο σε αυτό το ενεργειακό τοπίο και είναι ο καθαρότερος από τους υδρογονάνθρακες. Έτσι, η εθνική στρατηγική της Ελλάδας για την ενέργεια και το κλίμα προβλέπει απότομη αύξηση της συμμετοχής του φυσικού αερίου στο ενεργειακό μείγμα στο μέλλον.
Στη βάση αυτή η κυβέρνηση θεωρεί πως οι προσπάθειες κινητοποίησης δραστηριοτήτων για τη δημιουργία εσόδων από την παραγωγή των πόρων φυσικού αερίου της Ελλάδας πρέπει να συνδυαστούν με μια διαφανή και ρεαλιστική συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το φυσικό αέριο δύναται να αποτελέσει καταλύτη και να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη και στις προσπάθειες επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης.