Ηλεκτρικό ρεύμα: Πώς θα γίνει η επιστροφή σε τιμές 2021 – Τι ισχύει με τη ρήτρα αναπροσαρμογής

Έτοιμη να ανακοινώσει νέα δέσμη μέτρων, σύμφωνα με αυτή που έχει καταθέσει εδώ και καιρό στις Βρυξέλλες, είναι η κυβέρνηση. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει ξεκαθαρίσει ότι αυτό θα συμβεί ανεξάρτητα από τις αποφάσεις που θα λάβει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Μάιο. Η ελληνική πλευρά έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις έτσι ώστε να υπάρξει ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση στις ανατιμήσεις στην ενέργεια, ενώ παράλληλα υπάρχει η σκέψη και για να νέα επιταγή ακρίβειας προς τους ευάλωτους πολίτες.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, από την πλευρά του επιβεβαίωσε πως η κυβέρνηση αναμένεται να προχωρήσει σε νέα οριζόντια μέτρα για την ενέργεια έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το υπέρογκο κύμα ακρίβειας και οι υπέρογκοι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος.

«Είμαστε έτοιμοι για μία πολύ ουσιαστική παρέμβαση η οποία θα κάνει τρία πράγματα. Επί της ουσίας θα δουν και οι επιχειρήσεις αυτή την ουσιαστική ενίσχυση και μάλιστα κάποιες επιχειρήσεις και πιο αναδρομικά σε ό,τι αφορά την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Δεύτερον προφανώς και θα ισχύσουν τα μέτρα αυτά και τον Μάιο και τρίτον και πιο σημαντικό θα ανακοινώσει σύντομα ο πρωθυπουργός μια πολύ ουσιαστική παρέμβαση, ένα εθνικό σχέδιο ανεξαρτήτως του τι θα γίνει στην Ευρώπη, που θα έχει ως αποτέλεσμα τη δραστική μείωση στην τιμή του ρεύματος που θα πληρώνει ο πολίτης», σχολίασε.

Όπως ανέφερε ο κ. Οικονόμου, η ενίσχυση θα είναι οριζόντια. «Θα είναι για όλους και ενώ η πρώτη φάση της βοήθειας επικεντρώθηκε στους πιο αδύναμους και σ’ αυτούς που ήταν μέχρι τις 300 kWh, η πραγματικότητα είναι ότι οι καταναλωτές πάνω από τις 300 kWh μάτωσαν το προηγούμενο διάστημα και αυτό ερχόμαστε τώρα να το αντιμετωπίσουμε ακόμη πιο αποφασιστικά», τόνισε.

Σχετικά με τον χρόνο που έρχεται η νέα αυτή παρέμβαση, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υπογράμμισε πως η κυβέρνηση μελετά τις δυνατότητες και τον δημοσιονομικό χώρο που υπάρχει, έτσι ώστε να μην διαταραχθεί συνολικά η ισορροπία καθώς πρόκειται για ένα αρκετά ευαίσθητο ζήτημα που απαιτεί λεπτούς χειρισμούς.

«Το αμέσως επόμενο διάστημα θα δουν και οι επιχειρήσεις την ουσιαστική ενίσχυση του ρεύματος», ανέφερε χαρακτηριστικά ενώ σημείωσε ότι «δεν θα ξαναδούμε λογαριασμό που θα είναι 4 και 5 φορές πάνω».

Πλαφόν στη χονδρική τιμή του ρεύματος

Σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο το οποίο είναι στα συρτάρια της κυβέρνησης και αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στον Μάιο, αναμένεται επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του ρεύματος. Αυτή αναμένεται να διαμορφωθεί στα 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, τη στιγμή που σήμερα αγγίζει τα 240 ευρώ.

Το επιπλέον ποσόν αναμένεται να επιδοτηθεί από τον προϋπολογισμό και υπολογίζεται στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ. στόχος της κυβέρνησης είναι να πέσει η τιμή από τα 30-35 λεπτά ανά κιλοβατώρα, έτσι ώστε να πλησιάσει στα επίπεδα του 2021 και να φτάσει στα 16 λεπτά ανά κιλοβατώρα.

Τα σενάρια και η ρήτρα αναπροσαρμογής

Πέρα από τα παραπάνω, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά ως τώρα, η κυβέρνηση επεξεργάζεται τέσσερα διαφορετικά σενάρια για τη μείωση του κόστους της ενέργειας για τους πολίτες. Αναλυτικά:

1. Επιβολή ανώτατης οριζόντιας τιμής εκκαθάρισης των πληρωμών των ηλεκτροπαραγωγών για το ρεύμα που παράγουν και πουλάνε μέσα από το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας.

2. Εφαρμογή διαφορετικού πλαφόν στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ανάλογα με την τεχνολογία που χρησιμοποιούν, δηλαδή ξεχωριστό ανώτατο ποσό πληρωμής για τις μονάδες ΑΠΕ, φυσικού αερίου, λιγνίτη και υδροηλεκτρικών σταθμών.

3. Συνδυασμός πλαφόν με επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος.

4. Ιδιαίτερα σημαντική αύξηση της κρατικής επιχορήγησης των λογαριασμών ρεύματος.

Σε κάθε περίπτωση, όποιο από τα παραπάνω σενάρια προκριθεί θα φέρει άμεση μείωση στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος και στην κατάργηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής, η οποία είναι αυτή που φέρνει και αυτές τις υπέρογκες τιμές που αντικρίζουν οι καταναλωτές.

Ρήτρα αναπροσαρμογής: To σκηνικό τρέλας και η δικαστική οδός

Σαφείς οδηγίες για το τι ακριβώς ισχύει με τα νέα συμβόλαια με τους παρόχους ενέργειας και τις ρήτρες αναπροσαρμογής έδωσε μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών Δημήτρης Βερβεσός.

«Αυτοί που δεν έχουν υπογράψει, έχουν παλαιά συμβόλαια και τους επιβλήθηκαν μονομερώς χωρίς προηγούμενη ειδοποίησή τους, οφείλουν να πληρώνουν οπωσδήποτε το ρεύμα και κατά τα λοιπά για το κομμάτι της ρήτρας αναπροσαρμογής πρέπει να το διεκδικήσουν δικαστικώς», τόνισε.

«Επειδή όμως δικαστικά αυτά τα πράγματα στην πατρίδα μας κρατάνε 2 και 3 χρόνια, προκειμένου να αποφευχθεί η μακρόχρονη, κοστοβόρος και χρονοβόρος ταλαιπωρία του πολίτη σε δικαστικές διαδρομές που είναι πολύ ταλαιπωριακού τύπου, θα πρέπει να λυθεί το θέμα με νομοθετική παρέμβαση. Αν δεν λυθεί ή μέχρι να λυθεί από την κεντρική διοίκηση, από την Πολιτεία, πρέπει να πούμε στον κόσμο να μην πηγαίνει στα δικαστήρια αν η ρήτρα αφορά οικιακή κατανάλωση, γιατί αυτό το θέμα θα το λύσουν οι συλλογικές αγωγές των Καταναλωτικών Οργανώσεων που έχουν ήδη κατατεθεί και θα εκδικαστούν το επόμενο διάστημα», επισήμανε.

Ρήτρα αναπροσαρμογής: Διευκρινίσεις από τη ΡΑΕ - Τι πρέπει να γνωρίζουν οι καταναλωτές

Με ανακοίνωσή της η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, «αποβλέποντας στην πλήρη και ορθή ενημέρωση των καταναλωτών σχετικά με τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής», προχώρησε σε διευκρινίσεις για τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.

Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:

• Η Ρήτρα Αναπροσαρμογής στις Συμβάσεις Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί αμιγώς και αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας και δεν «επιβλήθηκε» από τη ΡΑΕ.
• Η παροχή από τους Προμηθευτές Ηλεκτρικής Ενέργειας κυμαινόμενων τιμολογίων, δηλαδή τιμολογίων όπου η Χρέωση Προμήθειας διαμορφώνεται βάσει Ρήτρας Αναπροσαρμογής, αποτελεί συνήθη εμπορική πρακτική, προβλεπόμενη στον Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας που εκδόθηκε με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής τον Απρίλιο του 2013 (ΦΕΚ Β΄ 832/9.4.2013).
• Τα κυμαινόμενα τιμολόγια τα οποία ενσωματώνουν Ρήτρα Αναπροσαρμογής είναι διαδεδομένα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτέλεσαν για τους εναλλακτικούς Προμηθευτές το εργαλείο διαφοροποίησης και ανάπτυξης ανταγωνιστικής δραστηριότητας προς τα έως τότε προσφερόμενα τιμολόγια, που ήταν αποκλειστικά σταθερής χρέωσης. Από την υπό έκδοση έκθεση Market Monitoring Report – Consumer Protection Volume του Council of the European Energy Regulators (CEER) για το έτος 2021 προκύπτει ότι από τις 24 χώρες που απάντησαν στις συγκεκριμένες ερωτήσεις που αφορούν τα διαθέσιμα προσφερόμενα συμβόλαια στη λιανική, 22 χώρες έχουν τιμολόγια με κυμαινόμενη χρέωση.
• Ο Κώδικας Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας του 2013 εξαρχής επέβαλε σαφή, εύλογα και διαφανή κριτήρια βάσει των οποίων λαμβάνει χώρα η αναπροσαρμογή των Χρεώσεων Προμήθειας (βλέπε, το άρθρο 28 παρ. 3 (γ), άρθρο 1 παρ. 2(στ) του Παραρτήματος ΙΙ). Τα εν λόγω κριτήρια αποσκοπούν στην: (α) επαρκή ενημέρωσή των καταναλωτών εκ των προτέρων, αναφορικά με τη φύση του τιμολογίου τους ως κυμαινόμενου, (β) κατανόηση και επαληθευσιμότητα της μεθοδολογίας υπολογισμού της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και (γ) δυνατότητα επιλογής προμηθευτή και προγράμματος προμήθειας, κατά τις ανάγκες τους.
• Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, διαπίστωσε ότι υφίσταται έλλειμμα διαφάνειας ως προς την επιβολή και την ενεργοποίηση της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και, εξ αυτού του λόγου, εξέδωσε την υπ’ αρ. 409/2020 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων ΧΤ» (ΦΕΚ Β΄ 1364/14.04.2020). Με την ως άνω απόφαση η ΡΑΕ: α) επέβαλε στους Προμηθευτές την υποχρέωση παροχής τουλάχιστον ενός σταθερού τιμολογίου, β) τυποποίησε την ονομασία της Ρήτρας και όρισε ότι η διακύμανση οφείλει να γίνεται βάσει ενός μόνο μεγέθους της αγοράς, το οποίο να είναι εύκολα προσβάσιμο και επαληθεύσιμο από τον μέσο καταναλωτή, γ) τυποποίησε τη μεθοδολογία της Ρήτρας Αναπροσαρμογής ώστε να είναι σαφέστερος και περισσότερος κατανοητός ο υπολογισμός της και δ) συνέστησε να καθορίζεται η «περιοχή ασφαλείας», δηλαδή το εύρος τιμών πέραν του οποίου αναπροσαρμόζεται η Χρέωση Προμήθειας, κατά τέτοιον τρόπο ώστε να ελαχιστοποιείται η ανάγκη ενεργοποίησης του μηχανισμού αναπροσαρμογής.
• Η Αρχή, ήδη από τις 8 Απριλίου 2022, έχει εκκινήσει διαδικασία ακροάσεων των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας που παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους εκ της 409/2020 Απόφασης ΡΑΕ, είτε παραλείποντας να παρέχουν σταθερά τιμολόγια είτε διαμορφώνοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής κατά τρόπο που αποκλίνει ουσιωδέστατα από την κατεύθυνση της Αρχής είτε ακόμη παραπλανώντας τους καταναλωτές εμφανίζοντας τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής ως μη εντασσόμενη στις ανταγωνιστικές χρεώσεις, δηλαδή τις χρεώσεις που διαμορφώνουν ελεύθερα οι Προμηθευτές.
• Η ΡΑΕ δεν διαθέτει αποφασιστική αρμοδιότητα για τα ζητήματα που αφορούν την προμήθεια ενέργειας, καθώς δεν έχει την αρμοδιότητα έκδοσης και τροποποίησης του Κώδικα Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας (άρθρο 138 ν. 4001/2011). Ωστόσο, στο πλαίσιο της αδιάλειπτης εποπτικής παρακολούθησης των διαμορφούμενων επιχειρηματικών πρακτικών και με στόχο την περαιτέρω ενδυνάμωση των καταναλωτών και την ενίσχυση της ευχερούς κατανόησης των τιμολογίων, εξέδωσε την υπ’ αρ. 967/2021 Απόφασή της «Κατευθυντήριες Οδηγίες για την υιοθέτηση πρότυπου εγγράφου «Αίτησης Προσφοράς Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΧΤ» και υποδείγματος «Λογαριασμού Κατανάλωσης ΧΤ». Με ως άνω απόφαση, που επέχει τον χαρακτήρα ερμηνευτικής οδηγίας – σύστασης, προωθείται αποφασιστικά η αρχή της διαφάνειας τόσο σε προσυμβατικό επίπεδο, όταν δηλαδή οι καταναλωτές συγκρίνουν τις προσφορές προμήθειας, όσο και κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ιδίως στο επίπεδο του λογαριασμού κατανάλωσης. Πλέον καθίσταται απολύτως ευχερές στους καταναλωτές να αντιλαμβάνονται εκ των προτέρων τη φύση του προσφερόμενου τιμολογίου και του βαθμού έκθεσής τους στον κίνδυνο τιμών των χονδρεμπορικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας.
• Η Αρχή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, παρακολουθεί και εποπτεύει τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας και ενεργεί με γνώμονα την προστασία των καταναλωτών και την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού.