Εκκρεμείς συντάξεις: Τέλος στην ομηρεία χιλιάδων συνταξιούχων

Το αρχικό χρονοδιάγραμμα προέβλεπε την απονομή όλων των ληξιπρόθεσμων αιτήσεων συνταξιοδότησης έως τον Ιούνιο, οι οποίες σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του συστήματος ΑΤΛΑΣ ανέρχονταν τον περασμένο Μάρτιο σε 109.231 (αφορά κύριες συντάξεις), εκ των οποίων οι 78.173 αιτήσεις ήταν ληξιπρόθεσμες.

Ο υπουργός Εργασίας, Κωστής Χατζηδάκης, αναφερόμενος στο θέμα των εκκρεμών συντάξεων στον τηλεοπτικό σταθμό Open σημείωσε ότι για την περίοδο 2016 με 2019 έχουν κλείσει όλες οι κύριες συντάξεις, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχουν υπόλοιπα, ούτε για περιπτώσεις που αφορούν δύο Ταμεία ή διαδοχικές συντάξεις, εκτός από κάποιες περιπτώσεις που υπάρχουν χρέη ή έχουν βγει απορριπτικές αποφάσεις, ή εκκρεμούν δικαστικές αποφάσεις. Εξίσου θετική σύμφωνα με τον υπουργό είναι η πορεία τακτοποίησης και τα επόμενα δύο χρόνια, με στόχο να κλείσει το θέμα των κύριων ληξιπρόθεσμων εκκρεμών συντάξεων με τη βοήθεια της τεχνολογίας μέσα στο καλοκαίρι, προκειμένου αργότερα να δοθεί έμφαση «στις επικουρικές και στις παράλληλες συντάξεις».

Η βασική φιλοσοφία της νέας διαδικασίας είναι ότι τα στοιχεία που έχουν υποβληθεί δεν επαληθεύονται πριν από την έκδοση της πράξης απονομής σύνταξης, αλλά ελέγχονται εκ των υστέρων σε διάστημα έως και 10 ετών. Επιδίωξη της κυβέρνησης είναι σύμφωνα με τα Νέα, οι κύριες συντάξεις να εκδίδονται εντός τριών μηνών από την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, οι επικουρικές εντός τριών μηνών μετά την έκδοση της κύριας σύνταξης και τα εφάπαξ σε έξι μήνες.

Οπως ορίζει ρητά η σχετική εγκύκλιος της διοίκησης του ΕΦΚΑ, οι υπάλληλοι καλούνται να σταματήσουν αμέσως κάθε αλληλογραφία για την επαλήθευση στοιχείων που αφορούν τις αιτήσεις συνταξιοδότησης, οι οποίες είχαν υποβληθεί μέχρι τις 31 Μαρτίου 2022 και να εκδώσουν πράξεις απονομής σύνταξης ή απορριπτικές αποφάσεις με βάση τα στοιχεία του ηλεκτρονικού ασφαλιστικού ιστορικού του αιτούντος (σύστημα ΑΤΛΑΣ ή άλλα ηλεκτρονικά συστήματα που τηρούνται στον ΕΦΚΑ) και τη δήλωση του αιτούντος για ασφαλιστικό χρόνο πέρα από αυτόν που έχει καταγραφεί ηλεκτρονικά (συντάξεις εμπιστοσύνης).

Τα βασικά χαρακτηριστικά της νέας διαδικασίας είναι τα εξής:

• Δεν απαιτείται οι ασφαλισμένοι να προσκομίσουν δικαιολογητικά (φυσικά παραστατικά), τα οποία ωστόσο πρέπει να φυλάξουν έως 10 έτη προκειμένου να τα προσκομίσουν αν ζητηθούν κατά τη διάρκεια των ελέγχων. Αν δεν προσκομιστούν τα δικαιολογητικά, αναστέλλεται η καταβολή της σύνταξης.
• Οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ εντός τριών μηνών πρέπει να ελέγξουν το ασφαλιστικό ιστορικό του αιτούντος και να αποφασίσουν αν δικαιούται σύνταξη και το ύψος της. Εάν δεν καταφέρουν να ολοκληρώσουν τη διαδικασία μέσα σε τρεις μήνες, τότε η σύνταξη απονέμεται με βάση δύο μόνο δεδομένα: Πρώτον, το ασφαλιστικό ιστορικό όπως είναι καταγεγραμμένο στο ηλεκτρονικό σύστημα ΑΤΛΑΣ του ΕΦΚΑ. Και, δεύτερον, τις δηλώσεις και στοιχεία που έχουν υποβάλει οι ασφαλισμένοι με την αίτησή τους για συνταξιοδότηση για να τεκμηριώσουν ότι έχουν περισσότερο χρόνο από αυτόν που «βλέπει» το σύστημα του ΕΦΚΑ. Μετά την πάροδο του τριμήνου δηλαδή, τα στοιχεία που έχουν υποβληθεί δεν επαληθεύονται πριν από την πράξη απονομής σύνταξης, αλλά ελέγχονται εκ των υστέρων. Εν τω μεταξύ όμως ο ασφαλισμένος λαμβάνει τη σύνταξή του χωρίς να περιμένει, όπως περίμενε μέχρι τώρα.
• Σε περίπτωση λάθους ή απόκλισης με υπαιτιότητα του ασφαλισμένου, εάν, π.χ., υπάρχει απόκλιση ανάμεσα στη δήλωση και την πραγματική ασφάλιση – μικρότερη των δύο ετών –, ο ασφαλισμένος θα έχει τη δυνατότητα να καλύπτει τη διαφορά, τις εισφορές που λείπουν δηλαδή, και να συνεχίσει να παίρνει τη σύνταξή του κανονικά. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, που έχει καταβληθεί μεγαλύτερη σύνταξη από όση θα έπρεπε, τα επιπλέον χρήματα θα ανακτηθούν με τις σχετικές διαδικασίες που προβλέπονται παγίως από το Δημόσιο.
• Η ευνοϊκότερη διαδικασία που ισχύει για τις συντάξεις χηρείας προβλέπει παρακράτηση σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις που δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 1/10 του ακαθάριστου ποσού της μηνιαίας σύνταξης για συντάξεις μέχρι το ποσό των 1.000 ευρώ και το ένα έκτο (1/6) του ακαθάριστου ποσού της μηνιαίας σύνταξης κατά το μέρος της που τυχόν υπερβαίνει το ποσό των 1.000 ευρώ. Το ποσό της μηνιαίας δόσης δεν μπορεί να υπολείπεται του ποσού των 50 ευρώ.
• Αν τα στοιχεία που προσκόμισε ο συνταξιούχος είναι πλαστά, θα επιβληθούν οι ποινές που παγίως προβλέπονται για την εξαπάτηση της Δημόσιας Διοίκησης.
• Αυτοματοποιημένος θα είναι ο έλεγχος και στην περίπτωση ύπαρξης οφειλών του ασφαλισμένου προς τον e-ΕΦΚΑ άνω του ορίου που αποκλείει τη συνταξιοδότηση. Ο οφειλέτης «ενεργοποιεί» και πάλι το δικαίωμά του για συνταξιοδότηση εφόσον εξοφλήσει τις οφειλές του εντός δύο μηνών.
• Οι ασφαλισμένοι που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη μπορούν να αναγνωρίσουν περισσότερο χρόνο ασφάλισης έως και 6 μήνες προκειμένου να θεμελιώσουν δικαίωμα πλήρους συνταξιοδότησης, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν αναγνωρίσει περισσότερα από 5 πλασματικά έτη ασφάλισης. Εναλλακτικά μπορούν να συνεχίσουν προαιρετικά την ασφάλισή τους χωρίς να γίνεται έλεγχος των προϋποθέσεων ικανότητας προς εργασία, και για χρονικό διάστημα μέχρι 3 έτη.
• Ο επιπλέον χρόνος μπορεί να θεμελιώνεται και με βεβαιώσεις πιστοποιημένων επαγγελματιών, δικηγόρων και φοροτεχνικών. Επομένως μπορεί να υπάρχει συνδυασμός του ασφαλιστικού ιστορικού που βρίσκεται στο σύστημα ΑΤΛΑΣ (για τον ασφαλιστικό χρόνο που είναι καταγεγραμμένος εκεί) και της βεβαίωσης του πιστοποιημένου επαγγελματία για τον υπόλοιπο χρόνο.