Αυθαίρετα: Παράταση δηλώσεων τακτοποίησης - Αναλυτικά τα βήματα

Για έξι μήνες και αμέσως μετά την αντιπυρική περίοδο η οποία λήγει στις 31 Οκτωβρίου, ξεκινά η διαδικασία τακτοποίησης των δασικών αυθαιρέτων. Αμέσως μετά αναμένεται να ξεκινήσει η διαδικασία για τα αυθαίρετα που βρίσκονται στην κατηγορία 5 (με μεγάλες παραβάσεις) ως μια δεύτερη ευκαιρία ένταξης σε διαδικασία τακτοποίησης.

Σκοπός του υπουργείου Περιβάλλοντος και του αρμόδιου υφυπουργού, Γιώργου Αμυρά, είναι να ενταχθούν ακίνητα τα οποία δεν βρίσκονται σε ρέματα, περιοχές Natura κ.λπ. Αλλωστε, όπως έχει ήδη επικοινωνήσει η διαδικασία τακτοποίησης των δασικών αυθαιρέτων δεν αφορά ιδιοκτήτες οι οποίοι έχουν κτίσματα σε απαγορευτικές από τον νόμο εκτάσεις.

Όπως ανέφερε στον «Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής» ο γενικός γραμματέας Δασών του ΥΠΕΝ, Κωνσταντίνος Αραβώσης, «η ηλεκτρονική πλατφόρμα είναι πλέον έτοιμη, καθώς ξεπεράστηκαν τα τεχνικά προβλήματα που εντοπίστηκαν το προηγούμενο διάστημα και θα λειτουργήσει μέσα από την ιστοσελίδα του Ελληνικού Κτηματολογίου». Ερωτηθείς για τον όγκο των αιτήσεων που εκτιμάται ότι θα κατατεθούν, διευκρίνισε πως «τουλάχιστον 1 εκατ. ιδιοκτήτες θα μπορέσουν να υποβάλουν αίτηση». Τα υπό «αμφισβήτηση» στρέμματα ανέρχονται περί τα 300.000, εκ των οποίων τα 115.000 βρίσκονται στην Αττική.

Στο διαδικαστικό κομμάτι, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας για τις οικιστικές πυκνώσεις, οι πολίτες θα καταθέσουν αίτηση με παράβολο ύψους 250 ευρώ και αν, τελικά, επιβεβαιωθεί από την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών πως δεν πρόκειται για κατοικίες που βρίσκονται εντός δασικών εκτάσεων, θα πετύχουν την οριστική νομιμοποίησή τους.

Oσοι, τελικά, θα έχουν την ευκαιρία να διατηρήσουν την κατοικία τους για 30 χρόνια θα καταβάλουν πρόστιμο, το οποίο θα εξαρτηθεί από οικονομοτεχνικές μελέτες, οι οποίες θα καταγράφουν τη δόμηση εντός των εκτάσεων που περιλαμβάνονται στους δασικούς χάρτες και θα περιληφθούν σε Προεδρικό Διάταγμα. Το πρόστιμο νομιμοποίησης θα υπολογίζεται με μαθηματικό τύπο, βάσει της αξίας, της παλαιότητας, της επιφάνειας και της κατηγορίας του ακινήτου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση που προκύπτει, έπειτα από διόρθωση προδήλου σφάλματος, αποδοχή αντιρρήσεων και κύρωση του δασικού χάρτη, ακύρωση του χάρτη με δικαστική απόφαση ή αναμόρφωση του δασικού χάρτη, ότι η υπαχθείσα στη διάταξη κατοικία δεν διέπεται από τη δασική νομοθεσία, η υπαγωγή αυτή αίρεται και επιστρέφονται στον ενδιαφερόμενο τα παράβολα και πρόστιμα που τυχόν έχει καταβάλει. Το ίδιο ισχύει και εάν η παραπάνω διαπίστωση γίνει καθ’ οποιοδήποτε προγενέστερο στάδιο της υπαγωγής.

Ποιοι δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση

Δεν μπορούν να υποβάλουν αίτηση οι εξής περιπτώσεις:

• Δεν έχουν τον χαρακτήρα κατοικίας ή κατασκευής συνοδεύουσας την κατοικία.
• Εχουν ανεγερθεί μετά την 28η/7/2011.
• Βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε αιγιαλό, ζώνη παραλίας, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους κ.λπ.
• Βρίσκονται εντός περιοχών που είναι υποχρεωτικώς αναδασωτέες και έχουν ανεγερθεί μετά την κήρυξη της αναδάσωσης.

Η διατήρησή τους παρακωλύει τη διαφυγή των πολιτών ή την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλου κινδύνου από φυσικά φαινόμενα.

Αυθαίρετα κατηγορίας «5»

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η διαδικασία ένταξης αυθαιρέτων κατηγορίας 1-4, ενώ το υπουργείο Περιβάλλοντος, το επόμενο διάστημα -αν λάβει τις τελικές εγκρίσεις- θα ανοίξει την πλατφόρμα και για τα αυθαίρετα της 5ης κατηγορίας (με μεγάλες παραβάσεις).

Οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων θα έχουν μία ακόμη ευκαιρία να τακτοποιήσουν τα σπίτια τους έναντι προσαυξημένων όμως προστίμων. Ενα από τα σενάρια που εξετάζει η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και φαίνεται να είναι από τα επικρατέστερα, είναι οι αυθαιρετούχοι να αγοράζουν τον υπόλοιπο συντελεστή από εκείνους που έχουν διατηρητέα μνημεία και επιθυμούν να τα ανακαινίσουν.

Πώς όμως θα γίνεται αυτό; Μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης θα υπάρχει η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των διατηρητέων μνημείων να δίνουν το υπόλοιπο του συντελεστή και να λαμβάνουν χρήματα για την αποκατάσταση του ακινήτου τους.

Ετσι, η ΨΤΓ θα αγοράζει συντελεστή από τους ιδιοκτήτες των διατηρητέων ή και των χαρακτηρισμένων μνημείων και θα τον πουλά σε αυτούς οι οποίοι έχουν αυθαίρετα με πολύ μεγάλες παραβάσεις, που κατά τον νόμο έχουν υποχρέωση αγοράς συντελεστή μεσοπρόθεσμα. Αυτοί που θα λαμβάνουν τα χρήματα δίνοντας συντελεστή θα υποχρεούνται στην αποκατάσταση των διατηρητέων τους και εκείνοι που θα αγοράζουν τον συντελεστή θα έχουν υποχρέωση στη σύννομη τακτοποίηση των παραβάσεών τους.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, στη χώρα μας παραμένουν σε εκκρεμότητα συνολικά 3.837 Τίτλοι Δικαιώματος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 428.602 τ.μ. μεταφερόμενης επιφάνειας. Συνολικά έχουν εκδοθεί 19.763 τίτλοι (έγκυροι και άκυροι). Η συνολική μεταφερόμενη επιφάνεια που αντιστοιχεί στους αρχικούς τίτλους είναι 1.125.815 τ.μ.

Σκοπός της ρύθμισης είναι να υπαχθούν ιδιοκτήτες οι οποίοι δεν έχουν ακίνητα που ανεγέρθηκαν μετά την 28η Ιουλίου 2011, ημερομηνία που αποτελεί «κόκκινη γραμμή». Στο ίδιο μήκος κύματος, αποσαφηνίζουν πως η δεύτερη ευκαιρία δεν θα αφορά όλους τους αυθαιρετούχους.

Προκειμένου, λοιπόν, να μη γίνουν αιτήσεις για κατοικίες στις οποίες δεν προβλέπεται υπαγωγή στη ρύθμιση, αναμένεται να γίνεται έλεγχος σε όλες τις δηλώσεις για την κατηγορία 5. Ο έλεγχος στην περίπτωση των εν λόγω αιτήσεων δεν θα είναι δειγματοληπτικός στο 5% του συνόλου, όπως ήδη προβλέπει η νομοθεσία, αλλά οι υπαγωγές της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ελέγχονται αυστηρά μία προς μία, ολοκληρωτικά και προς κάθε κατεύθυνση και, έτσι, καμία υπαγωγή δεν θα εισέρχεται στην πλατφόρμα άνευ ελέγχου και παρατηρήσεων. Ταυτόχρονα, όλα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά.

Αυθαίρετα κατηγορίας 1-4

Για τις πρώτες τέσσερις κατηγορίες ο χρόνος μετρά αντίστροφα, με την κλεψύδρα να… αδειάζει τον Μάρτιο του 2026.

Η διαδικασία τακτοποίησης πραγματοποιείται μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.

Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4, που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.

Σύμφωνα, πάντως, με όσα προκύπτουν από τα διαθέσιμα στοιχεία των πολιτών που έχουν ήδη υπαχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης αυθαιρέτων, οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.

• Παράβολα προστίμων
• α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
• β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
• γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
• δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
• ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5.000 τ.μ.

Ευνοϊκές ρυθμίσεις

• Εξόφληση προστίμων σε 100 δόσεις.
• Μείωση 20% σε όσους θα πληρώσουν εφάπαξ το πρόστιμο.
• Μείωση 10% σε όσους θα καταβάλουν το 30% του προστίμου.
• Δόσεις με 50 ευρώ τον μήνα.
• Παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαίρετων σε όσους αδυνατούν οικονομικά να πληρώσουν τα πρόστιμα.
• Επιπλέον μείωση σε όσους έχουν μία και μοναδική κατοικία.
• Μειώσεις από 15% έως και 30% σε πολλές ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως ΑμεΑ, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, άνεργοι, δικαιούχοι εισοδήματος κοινωνικής αλληλεγγύης, παλιννοστούντες.
• Δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτου σε εξ αδιαιρέτου οικόπεδο εντός σχεδίου, χωρίς τη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών.
• Εκπτωση 30% σε όσους έχουν αυθαίρετο σε οικισμό που έχει χαρακτηριστεί «στάσιμος».
• Εκπτώσεις έως 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας.
• Μείωση 30% έως 50% για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.