Ενεργειακή κρίση: Ο διχασμός της Ευρώπης και οι πρωτοβουλίες της Ελλάδας

Στην Ιταλία, δημοσιεύματα ανέφεραν ότι ο υπουργός Εξωτερικών Λουίτζι Ντι Μάιο δέχτηκε επίθεση από συγκεντρωμένους στη Νάπολη και τον αποκάλεσαν «προδότη».

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Ενέργειας δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο περιορισμού των τιμών του φυσικού αερίου.

Η σύνοδος είχε ως στόχο να εξετάσει τον τρόπο προστασίας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τους αυξανόμενους λογαριασμούς ενέργειας.

Κυρίαρχο ερώτημα ήταν αν θα περιορίσουν την τιμή όλου του εισαγόμενου φυσικού αερίου ή απλώς τις προμήθειες από τη Ρωσία και πώς θα δημιουργήσουν έναν μηχανισμό για την απομάκρυνση των υπερκερδών των εταιρειών.

Ο Fredrik Persson, πρόεδρος του βιομηχανικού οργανισμού BusinessEurope, δήλωσε ότι «η αντιμετώπιση των εκτοξευόμενων τιμών της ενέργειας και η εύρεση τρόπων μετριασμού είναι επείγον ζήτημα επιβίωσης τόσο για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες όσο και για τα νοικοκυριά».

Η ανακοίνωση της Μόσχας τη Δευτέρα ότι οι προμήθειες φυσικού αερίου δεν θα αποκατασταθούν μέσω του αγωγού Nordstream 1 έως ότου οι κυρώσεις αρθούν έχει εγείρει φόβους για πλήρη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου.

Πέρυσι, η ΕΕ εισήγαγε περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου, περίπου το 40 τοις εκατό της συνολικής της προσφοράς. Αυτό έχει πλέον μειωθεί στο 9%, με μειωμένες ροές που εξακολουθούν να φτάνουν στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας και Ουκρανίας.

Τα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στην ΕΕ έχουν φτάσει στο 83% της συνολικής χωρητικότητάς τους, πολύ νωρίτερα από τον στόχο του 80% που τέθηκε για τα τέλη Οκτωβρίου, αυξάνοντας τις ελπίδες ότι θα υπάρχουν επαρκή αποθέματα αυτό το χειμώνα.

Αλλά εξακολουθεί να υπάρχει πίεση στους πολιτικούς να βρουν λύσεις για την κρίση. Πολλές επιχειρήσεις σε ενεργοβόρους τομείς, όπως η παραγωγή λιπασμάτων και ο χάλυβας, έχουν ήδη κλείσει ή μειώσει την παραγωγή τους, ενώ τα νοικοκυριά πρέπει να περιορίσουν τα βασικά προϊόντα, όπως τα τρόφιμα, για να πληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειας.

Η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις την Τετάρτη που περιελάμβαναν την φορολόγηση των κερδών των ενεργειακών εταιρειών και στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση εταιρειών που πλήττονται από υψηλούς λογαριασμούς ενέργειας, υποχρεωτική μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας αιχμής και, πιο δοκιμαστικά, ένα ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου.

Η συμφωνία σκόνταψε στο πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου: χώρες όπως η Ιταλία, η Αυστρία και η Ελλάδα αντιτίθενται σε ανώτατο όριο μόνο στις ρωσικές εισαγωγές, καθώς φοβούνται ότι η Μόσχα θα διακόψει τις υπόλοιπες προμήθειες.

Από την άλλη, η Δανία και η Ολλανδία είναι μεταξύ των χωρών που δεν επιθυμούν ένα συνολικό ανώτατο όριο, καθώς φοβούνται ότι η μείωση των τιμών θα χρησιμεύσει μόνο στην αύξηση της κατανάλωσης.

Μέτρα όπως ο περιορισμός της τιμής όλου του εισαγόμενου φυσικού αερίου θα μπορούσαν να ωθήσουν παραγωγούς όπως η Αλγερία και η Νορβηγία να μειώσουν τις προμήθειες, αν και η Νορβηγία έχει δηλώσει ότι είναι ανοιχτή στην ιδέα. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω αύξηση των τιμών, υποστήριξαν αναλυτές της Argus.

Παρέμβαση της προέδρου

Η ετήσια ομιλία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναμένεται να βρεθεί στο επίκεντρο της συνεδρίασης της ολομέλειας του Ευρωκοινοβουλίου αυτή την εβδομάδα και λόγω του ενεργειακού.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα κάνει απολογισμό του έργου της Επιτροπής κατά το προηγούμενο έτος και θα αναπτύξει τα σχέδιά της για το άμεσο μέλλον, ιδίως ως προς την αλληλεγγύη της ΕΕ προς την Ουκρανία, τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τα μέτρα για τη διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ και τον περιορισμό της εξάρτησής της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, καθώς και τις τρέχουσες αυξήσεις των τιμών της ενέργειας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα αξιολογήσει τα πρόσφατα αλλά και τα προτεινόμενα μέτρα της ΕΕ για την προστασία των ευρωπαϊκών νοικοκυριών και επιχειρήσεων από την αύξηση των τιμών κατά τον επόμενο χειμώνα. Σχετικό ψήφισμα αναμένεται να υιοθετηθεί στην επόμενη σύνοδο της ολομέλειας, τον Οκτώβριο.

Τους τελευταίους μήνες, το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την πλήρωση αποθεμάτων φυσικού αερίου. Η Επιτροπή δρομολόγησε επίσης το σχέδιο «REPowerEU», καθώς και μέτρα μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου σε επίπεδο ΕΕ.

Τα σχέδια για την επιτάχυνση της ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη μείωση κατανάλωσης έως το 2030 - στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Fit for 55» - θα τεθούν σε ψηφοφορία την Τετάρτη.

Η αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως τροποποιήθηκε από την επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Κοινοβουλίου, θα αυξήσει το μερίδιο των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ σε 45% έως το 2030

Τα σχέδια της Ελλάδας

Για το θέμα ερωτήθηκε και ο πρωθυπουργός κατά τη συνέντευξη τύπου στη Θεσσαλονίκη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επέμεινε στην ελληνική πρόταση για πλαφόν.

«Επιλέξαμε να δρομολογήσουμε μηχανισμό ανάκτησης των υπερκερδών που θα αποτελέσει τη βάση των συστάσεων της Κομισιόν. Χρειάζεται και ενίσχυση από τον προϋπολογισμό. Είναι σημαντικό να συγκρατήσουμε τις τιμές του φυσικού αερίου. Γι αυτό και η πρόταση η ελληνική για πλαφόν. Η ελληνική κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα να στηρίζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά γιατί η Οικονομία πηγαίνει καλά. Και είναι ανάπτυξη που στηρίζεται σε εξωστρέφεια, επενδύσεις» είπε χαρακτηριστικά και συνέχισε: «Έχει συντελεστεί σημαντικότατη μεταστροφή του παραγωγικού μοντέλου. Είναι μακροχρόνιος στόχος που υλοποιείται. Η Οικονομία αναπτύσσεται γρήγορα γιατί προσελκύει επενδύσεις. Καθώς αυξάνεται ο πλούτος θα μπορέσει να στηρίξει τα ταμεία που στη συνέχεια θα στηρίξουν τους πολίτες. Η υπέρβαση στον Τουρισμό δεν ήρθε τυχαία. Ήταν αποτέλεσμα πολιτικής που έκανε τη χώρα ελκυστικό προορισμό. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να κινηθούμε πέρα από τα όρια που ορίζει το Γενικό Λογιστήριο για να πετύχουμε τους δημοσιονομικούς στόχους. Πολύ μικρές υπερβάσεις είναι ανεκτές. Σε καμία περίπτωση όση κι αν είναι η πίεση μιας αντιπολίτευσης του «Δώσ' τα όλα» δεν πρόκειται να ενδώσουμε σε τέτοιες πιέσεις. Ό,τι κάνουμε είναι κοστολογημένο, μετρημένο και μπορεί να εφαρμόζεται μέχρι να ξεπεράσουμε αυτή την εισαγόμενη κρίση».

Εξήγησε ότι «έχουμε κάνει ότι χρειαστεί για να εξασφαλιστεί πλήρως η ενεργειακή επάρκεια. Και η τροφοδοσία της χώρας με φυσικό αέριο. Έχουμε φροντίσει να έχουμε δεσμεύσει επαρκή φορτία LNG, διπλασιάσαμε τη χωρητικότητα της Ρεβυθούσας και ταυτόχρονα έχουμε προχωρήσει σε πρωτοβουλίες για να μειώσουμε τη ζήτηση φυσικού αερίου. Να μετατρέψουμε μονάδες που καίνε φυσικό αέριο σε diesel. Σημαντική αύξηση της παραγωγής από λιγνίτη για να είμαστε έτοιμοι και για το χειρότερο ενδεχόμενο της διακοπής του φυσικού αερίου από τη Ρωσία».

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ερωτώμενος για την στήριξη της βιομηχανίας και τις προθέσεις της ΕΕ είπε: «Δεν θα κάνω προβλέψεις για το πως θα κινηθούμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι δύσκολο να πετύχουμε ομοφωνία για κρίσιμες αποφάσεις. Θα αναμένω τις τελικές προτάσεις της Επιτροπής που θα έρθουν και σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Η ελληνική βιομηχανία έχει κάνει πρόοδο. Όσες επιχειρήσεις άντεξαν την κρίση έγιναν πιο ανταγωνιστικές. Το ζήτημα του κόστους ενέργειας είναι κρίσιμο για την ελληνική βιομηχανία.

Είναι δεδομένο ότι στο πλαίσιο των παρεμβάσεων για το ρεύμα θα λάβουμε υπόψιν και τη βιομηχανία. Το πρόσθετο κόστος όμως είναι μια πραγματικότητα που θα ταλανίσει τις ελληνικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Σας διαβεβαιώνει ότι δεν θα βρεθούν σε δυσχερέστερη θέση. Αλλά μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Αναζητούνται εναλλακτικά καύσιμα. Οι επιχειρήσεις θα στηριχτούν».

Το Σαββάτο το βράδυ ο πρωθυπουργός εξήγγειλε και ένα μέτρο το οποίο θα περιορίσει το ενεργειακό κόστος στον αγροτικό τομέα. Θα χρηματοδοτηθούν 250.000 μικρά φωτοβολταϊκά σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις, για την κάλυψη των αναγκών τους.