Οι διαρκείς ανατιμήσεις στα τρόφιμα «γονατίζουν» τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά

Αναπόφευκτα οι κυβερνήσεις σπεύδουν να λάβουν μέτρα, καθώς πολλές οικογένειες αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν, ενώ ξεσπούν κοινωνικές ταραχές και απεργίες σε όλη την Ευρώπη και οι εργαζόμενοι ζητούν αυξήσεις των αποδοχών τους.

Τον Μάρτιο ο γενικός πληθωρισμός της Ευρωζώνης ήταν 6,9%, με ορισμένες χώρες να παρουσιάζουν σημαντική αποκλιμάκωση. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, ήταν 6,6% αλλά ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων ήταν περίπου 16%. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη Γερμανία, όπου ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων βρίσκεται στο 20%. Ως εκ τούτου οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υιοθετούν μέτρα για να ανακόψουν την ιλιγγιώδη άνοδο των τιμών, καταφεύγοντας σε πολιτικές που είναι συνήθεις στις φτωχές χώρες.

Η Πορτογαλία, στην οποία οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με ρυθμό άνω του 20% σε σύγκριση με πέρυσι, αποφάσισε να μηδενίσει προσωρινά τον ΦΠΑ σε ένα καλάθι σημαντικών ειδών διατροφής. Είναι η τελευταία που υιοθέτησε το μέτρο έπειτα από χώρες όπως η Πολωνία και η Ισπανία.

την Ισπανία, όπου ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων φθάνει το 16,6%, το ίδιο μέτρο ισχύει για βασικά είδη διατροφής όπως το ψωμί και το ελαιόλαδο. Εχει πάντως αποδειχθεί ατελέσφορο έως τώρα, καθώς δεν έχει ανακόψει την αδιάκοπη άνοδο των τιμών που εντείνει την πίεση στον πρωθυπουργό, Πέδρο Σάντσες, ενώ η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο.

Ο εταίρος στον κυβερνητικό συνασπισμό, το κόμμα των Podemos, έχει ζητήσει να επιβληθεί πλαφόν στις τιμές των τροφίμων και έκπτωση 14% σε 20 βασικά είδη διατροφής. Η Πολωνία σχεδιάζει να διατηρήσει τον μηδενικό φόρο στα τρόφιμα, ενδεχομένως και πέραν του τέλους του έτους. Και η κυβέρνηση της Ιταλίας εξετάζει τους φόρους σε βασικά είδη διατροφής όπως τα ζυμαρικά, το ψωμί και το γάλα.

Σε ό,τι αφορά την επιβολή πλαφόν στις τιμές των τροφίμων, στοιχειοθετεί επιθετική παρέμβαση, που πολλές κυβερνήσεις δεν θέλουν να επιστρατεύσουν. Υπάρχει πάντα κίνδυνος να γίνει μπούμερανγκ, όπως συνέβη στην Ουγγαρία. Στις αρχές του περασμένου έτους η Ουγγαρία επέβαλε πλαφόν στις τιμές, αλλά ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων επιταχύνθηκε σχεδόν στο 50%. Στην πράξη το μέτρο ανάγκαζε τους εμπόρους λιανικής να πωλούν ορισμένα είδη με ζημιά και για να την καλύψουν ανέβασαν τις τιμές σε άλλα προϊόντα. Οι Ούγγροι θυμήθηκαν έτσι και το κομμουνιστικό παρελθόν της χώρας, όταν οι έμποροι επέβαλαν δελτίο σε βασικά είδη διατροφής, όπως για παράδειγμα στις πατάτες, και δημιουργούσαν τεχνητές ελλείψεις στην αγορά.

Δεδομένου, πάντως, ότι οι καταναλωτές δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν, ενώ πολλές επιχειρήσεις παρουσιάζουν εντυπωσιακή κερδοφορία, υπάρχει ένα είδος κοινωνικής κατακραυγής και διαμαρτυρίας για τον πληθωρισμό που πλήττει μόνον τους καταναλωτές. Ως εκ τούτου, σε πολλές χώρες έχουν ενταθεί οι έλεγχοι. Στην Πορτογαλία σημειώθηκαν αιφνιδιαστικοί έλεγχοι σε αλυσίδες σούπερ μάρκετ και εξετάστηκαν οι τιμές. Στην Ισπανία η κυβέρνηση θέσπισε μηνιαίες συναντήσεις με τους εκπροσώπους των καταστημάτων, των μεταφορικών εταιρειών και των ιδιοκτητών βιομηχανιών τροφίμων προκειμένου να διασφαλίζεται πως οι φοροαπαλλαγές καταλήγουν σε μείωση των τιμών.