Παράθυρο για πρόσθετα μέτρα στήριξης το 2023

Αντίθετα, για τα επόμενα χρόνια τα περιθώρια στενεύουν και ίσως –ιδίως το 2025 και 2026– χρειαστούν περιοριστικά μέτρα της τάξης των 500 εκατ. ευρώ, εφόσον το Σύμφωνο Σταθερότητας επιβάλλει πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 2% του ΑΕΠ.

Το πρόγραμμα κατέθεσε το Σάββατο η κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αποτελεί μια μεσοπρόθεσμη πρόβλεψη, αλλά και δέσμευση για την οικονομική πολιτική που θα ακολουθηθεί.

Για το 2023, οι προβλέψεις έχουν βελτιωθεί, χάρη στην ισχυρότερη ανάπτυξη και τα καλύτερα από τα αναμενόμενα δημοσιονομικά αποτελέσματα του 2022 και έτσι το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται πλέον στο 1,1% του ΑΕΠ έναντι 0,7% του ΑΕΠ, που ανέφερε ο προϋπολογισμός. Ωστόσο, η κυβέρνηση σημειώνει στο Πρόγραμμα Σταθερότητας ότι διατηρείται ο στόχος του 0,7% του ΑΕΠ, αφήνοντας ανοιχτό ενδεχόμενο νέων παροχών, ακόμη κι αν συνυπολογισθεί το κόστος μιας δεύτερης εκλογικής αναμέτρησης, που εκτιμάται σε περίπου 150-200 εκατ. ευρώ καθώς και το κόστος ορισμένων από τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός, με εφαρμογή από φέτος.

Στο πρόγραμμα σημειώνεται ότι η εκτίμηση για πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ «δεν λαμβάνει υπόψη της απρόβλεπτες δαπάνες ή μετεκλογικά μέτρα που μπορεί να προκύψουν στη διάρκεια της χρονιάς». Βεβαίως, οι οίκοι αξιολόγησης θα προτιμούσαν να δουν το πρωτογενές πλεόνασμα φέτος να ξεπερνάει το 1% του ΑΕΠ, όπως έχουν διαμηνύσει σε στελέχη του οικονομικού επιτελείου, ενόψει επενδυτικής βαθμίδας.

Για τις επόμενες χρονιές, προβλέπεται πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ το 2024, 2,3% του ΑΕΠ το 2025 και 2,5% του ΑΕΠ το 2026. Στις προβλέψεις αυτές έχουν συνυπολογισθεί οι αυξήσεις του μισθολογίου των δημοσίων υπαλλήλων και των συντάξεων, αλλά όχι τα άλλα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός και αφορούν την αύξηση του αφορολογήτου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά, τη μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης, την αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κατά 8%, τη σταδιακή κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος, τη σταδιακή μείωση κατά 1% επιπλέον των ασφαλιστικών εισφορών, την αύξηση του επιδόματος μητρότητας στους ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες από τους 4 στους 9 μήνες στο ύψος του κατώτατου μισθού, το νέο μόνιμο πρόγραμμα 10.000 θέσεων εργασίας για τους νέους. Το κόστος αυτών των μέτρων, σύμφωνα με πηγές του οικονομικού επιτελείου, ανέρχεται σε 0,1% του ΑΕΠ για το 2024 και στο 0,3% του ΑΕΠ για το 2025 και το 2026.

Ετσι, εφόσον εφαρμοστούν τα μέτρα αυτά, το πρωτογενές πλεόνασμα θα προσγειωθεί στο 2% του ΑΕΠ το 2024 και το 2025 και στο 2,2% του ΑΕΠ το 2026. Γι’ αυτό και το υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει ότι «δεν διαταράσσεται ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα στην περιοχή του 2% του ΑΕΠ». Ομως, αν η Επιτροπή ζητήσει, όπως θεωρείται πιθανό, στο πλαίσιο του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, π.χ. το 2025, πρωτογενή πλεονάσματα 2,2%-2,3%, τότε θα πρέπει να ληφθούν περιοριστικά μέτρα 0,2%-0,3% του ΑΕΠ, 500 εκατ. ευρώ περίπου. Αλλά αυτό είναι ακόμη πρόωρο, καθώς δεν έχει συμφωνηθεί κάτι συγκεκριμένο. Είναι, πάντως, βέβαιο ότι από την επόμενη χρονιά και ιδίως το 2025, με την εφαρμογή του νέου συμφώνου, τα δημοσιονομικά περιθώρια θα στενέψουν σημαντικά.

Η ανάπτυξη προβλέπεται στο 2,3% για φέτος, από 1,8% που «έβλεπε» ο προϋπολογισμός, επι ταχύνεται στο 3% το 2024 και το 2025 και επιβραδύνεται στο 2,1% το 2026. Καθοριστικός εδώ είναι ο ρόλος των επενδύσεων που προβλέπεται να αυξηθούν κατά 13,2% φέτος, 9,7% το 2024, 10,7% το 2025 και 7,2% το 2026. Σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι επενδύσεις του 2023 θα αντιπροσωπεύουν έτσι το 15,3% του ΑΕΠ, πολύ πάνω από το 10,7% του 2019. Πάντως, εξακολουθούν να υπολείπονται κατά πολύ του μέσου όρου της Ε.Ε.

Προβλέπεται, επίσης, ραγδαία αποκλιμάκωση του χρέους από 171,3% του ΑΕΠ το 2022 σε 135,2% του ΑΕΠ το 2026. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να διαμορφωθεί στο 4,5% φέτος και να υποχωρήσει σταδιακά στο 2,4% το 2024 και 2% το 2025 και 2026.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και δύο σενάρια ευαισθησίας. Στο πρώτο, ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος κατά 0,5% έναντι της πρόβλεψης για 4,5% φέτος και αυτό έχει ως επίπτωση χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης κατά 0,25%. Στο δεύτερο, τα επιτόκια αυξάνονται κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερο από την πρόβλεψη του βασικού σεναρίου, μειώνοντας το ΑΕΠ κατά 0,1%.

Το Πρόγραμμα Σταθερότητας θα είναι η βάση για το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα, που περνάει από τη Βουλή, αλλά υπό το φως των εκλογών, είναι πιθανό το τελευταίο να καθυστερήσει. Η Επιτροπή, πάντως, θα εκδώσει τις συστάσεις της για το 2024 το τελευταίο δεκαήμερο του Μαΐου, λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη μεταπρογραμματική αξιολόγηση της χώρας.