Μαζικές ρευστοποιήσεις σε τουρκική λίρα και σε τουρκικές μετοχές

Το τουρκικό χρηματιστήριο προχώρησε σε προσωρινό πάγωμα συναλλαγών, αφού ο γενικός δείκτης αναφοράς σημείωσε πτώση 6,38% στις προσυνεδριακές συναλλαγές, μετά τις εκλογές που οδήγησαν σε δεύτερο γύρο. Ο τραπεζικός δείκτης κατέγραφε απώλειες 9,54% όταν ανεστάλη η διαπραγμάτευση στην αγορά.

Σε χαμηλό δύο μηνών προσγειώθηκε η τουρκική λίρα μετά τις εκλογές, με την ισοτιμία στις 19,653 λίρες ανά δολάριο, ενώ σε υψηλό έξι μηνών έφτασαν τα CDS.

Εξίσου δύσκολο θα είναι να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών που έχουν γυρίσει την πλάτη στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια. Οπως τονίζουν όλοι οι παράγοντες της αγοράς, για να επιστρέψει το ξένο κεφάλαιο στην Τουρκία θα απαιτηθούν σαρωτικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές, κάποιες από τις οποίες θα προσκρούσουν σε εμπόδια ή θα προκαλέσουν σημαντικά προβλήματα.

Μιλώντας σε σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times ο Πολ Μακ Ναμάρα, υπεύθυνος επενδύσεων στην GAM του Λονδίνου, τόνισε πως «η Τουρκία έχει ένα πλέγμα από μεταβλητές που βρίσκονται όλες σε λάθος σημείο και η επαναφορά στη σωστή βάση θα αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη».

Σύμφωνα με την Goldman Sachs, μέσα στην τελευταία δεκαετία, ξένοι επενδυτές απέσυραν από τις τουρκικές μετοχές κεφάλαια συνολικού ύψους 7,3 δισ. δολ. Η φυγή του ξένου κεφαλαίου από την Τουρκία, συνεπακόλουθο της ανορθόδοξης νομισματικής πολιτικής του Ερντογάν, του χαοτικού πληθωρισμού αλλά και των γεωπολιτικών εντάσεων στις οποίες έχει εμπλακεί η χώρα, έχει οδηγήσει το χρέος του τουρκικού δημοσίου στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Το 80% του τουρκικού χρέους βρίσκεται στα χαρτοφυλάκια τουρκικών τραπεζών, συμπεριλαμβανομένων και των τουρκικών θυγατρικών διεθνών τραπεζών. Είναι το αποτέλεσμα υποχρεώσεων που έχει συστηματικά επιβάλει στις τουρκικές τράπεζες η κυβέρνηση Ερντογάν μέσω της κεντρικής τράπεζας, εκθέτοντας τον τουρκικό τραπεζικό κλάδο σε κινδύνους. Σημειωτέον ότι σύμφωνα με στοιχεία του τουρκικού υπουργείου Οικονομικών μόλις πριν από μια δεκαετία, το 2013, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν λιγότερο από 50%. Στο μεταξύ, η χαίνουσα πληγή της τουρκικής οικονομίας είναι ο πληθωρισμός που θεωρητικά υποχώρησε τον Απρίλιο σε επίπεδα κάτω του 50%, αλλά πρόλαβε να πλήξει καίρια το βιοτικό επίπεδο των Τούρκων και την ευρύτερη οικονομία, καθώς τελευταία είχε εκτοξευθεί σε επίπεδα πάνω από το 100%, ενώ στα τέλη του περασμένου έτους βρισκόταν στο 85%. Σε ό,τι αφορά το νόμισμα της χώρας, την τουρκική λίρα, έχει χάσει το 76% της αξίας της έναντι του δολαρίου στη διάρκεια της δεύτερης προεδρικής θητείας του Ερντογάν.

Οικονομικοί αναλυτές και επενδυτές εκτιμούν πως για να ανακοπεί πραγματικά ο πληθωρισμός και να στηριχθεί το νόμισμα, τα επιτόκια της τουρκικής λίρας πρέπει να φτάσουν έως και στο 40% από το 8,5% στο οποίο τα έχει μειώσει η κεντρική τράπεζα καθ’ υπαγόρευσιν του Ερντογάν. Οπως επισημαίνουν αναλυτές στους Financial Times, κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε μαζικές πωλήσεις τουρκικών ομολόγων που θα πλήξουν τις επενδύσεις βραχυπρόθεσμα, ενώ θα δημιουργήσουν και μεγάλο πρόβλημα στις τουρκικές τράπεζες. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει μετέλθει διάφορες ανορθόδοξες μεθόδους για να στηρίξει το νόμισμα χωρίς να αυξήσει το κόστος του δανεισμού. Ενας εξ αυτών ήταν η δημιουργία των ειδικών τραπεζικών λογαριασμών που υπάρχουν από το 2021 και οι οποίοι έχουν την εγγύηση του κράτους ότι θα αναπληρωθεί όποια αξία έχασαν εξαιτίας της πτώσης του νομίσματος εάν και εφόσον παραμείνουν σε τουρκικές λίρες για ένα προκαθορισμένο χρονικό διάστημα. Σύμφωνα με τις εποπτικές αρχές των τουρκικών τραπεζών, το σύστημα αυτό πέτυχε να παραμείνουν σε τουρκικές λίρες λογαριασμοί που συγκεντρώνουν συνολικά 102 δισ. δολ. Οπως επισημαίνουν οικονομολόγοι και αναλυτές, το σύστημα αυτό εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους για τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης σε περίπτωση απότομης υποτίμησης της τουρκικής λίρας, καθώς η κυβέρνηση θα πρέπει να καταβάλει ιλιγγιώδη ποσά. Εξίσου μεγάλους κινδύνους εγκυμονεί, όμως, και η απελευθέρωση όλων αυτών των λογαριασμών καθώς οι κάτοχοί τους ενδέχεται να αρχίσουν να αγοράζουν μαζικά δολάρια και ευρώ οδηγώντας στα τάρταρα την τουρκική λίρα. Ηδη έχουν υπάρξει ενδείξεις προς αυτήν την κατεύθυνση με ορισμένους λογαριασμούς που έχουν λήξει. Ολοι οι οικονομολόγοι και αναλυτές συγκλίνουν, άλλωστε, στην εκτίμηση πως μετά τις εκλογές της Κυριακής, όποιος κι αν αναδειχθεί νικητής, η λίρα θα επιστρέψει σε πτωτική πορεία. Ο δείκτης αστάθειας του τουρκικού νομίσματος για την επόμενη εβδομάδα, την πρώτη εβδομάδα μετά τις εκλογές δηλαδή, έχει φτάσει στο 64% και υπερβαίνει σαφώς την αστάθεια οποιουδήποτε άλλου νομίσματος.

Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, έχουν κυριολεκτικά εξανεμισθεί τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, καθώς η Τράπεζα της Τουρκίας έχει δαπανήσει δισεκατομμύρια δολάρια σε παρεμβάσεις της στην αγορά συναλλάγματος για να στηρίξει το νόμισμα. Ετσι, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας βρίσκονται σε αρνητικό έδαφος και συγκεκριμένα στα -10 δισ. δολ., μολονότι σε αυτά συνυπολογίζονται τα τουλάχιστον 30 δισ. δολ. που έχει δανειστεί η κεντρική τράπεζα από τις εγχώριες τράπεζες μέσω βραχυπρόθεσμων συμφωνιών ανταλλαγής, των γνωστών ως swap.