300 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ - 120 ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ
Ανεξέλεγκτο το λαθρεμπόριο καυσίμων: «Στο συρτάρι» 14 χρόνια το σύστημα ελέγχου
Σε έξαρση βρίσκεται το λαθρεμπόριο καυσίμων, το οποίο παραμένει ανεξέλεγκτο, σύμφωνα με έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από τα ευρήματα της μελέτης του ΕΜΠ, ο αριθμός των πρατηρίων με «πειραγμένες» αντλίες έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2019, ενώ το κλέψιμο στην αντλία κυμαίνεται μεταξύ 4% και 24% και οι καταναλωτές πληρώνουν 120 εκατ. ευρώ τον χρόνο για καύσιμο, το οποίο δεν μπήκε ποτέ στα ρεζερβουάρ των οχημάτων τους. Από το λαθρεμπόριο, το δημόσιο εκτιμάται ότι χάνει έσοδα της τάξεως των 250-300 εκατ. ευρώ, με το ποσό αυτό να μην είναι αρκετό για να το κινητοποιήσει, όπως αναφέρει η εφημερίδα Καθημερινή.
Το σύστημα εισροών-εκροών στο σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας έχει θεσμοθετηθεί εδώ και 14 χρόνια, ωστόσο ακόμα δεν λειτουργεί, ενώ έχουν δαπανηθεί πάνω από 200 εκατ. ευρώ. Η γειτονική Τουρκία πάντως χρειάστηκε μόνο ενάμιση χρόνο για να το εγκαταστήσει.
Διόγκωση του φαινομένου
Η «Καθημερινή της Κυριακής» σημειώνει πως εταιρείες «βιτρίνες» εκδίδουν εικονικά τιμολόγια εκατομμυρίων ευρώ, με τις παράνομες δεξαμενές να είναι διάσπαρτες σε ολόκληρη την Αττική, φορτηγά πλοία που αντί να ανεφοδιάζουν πλοία με ναυτιλιακό καύσιμο το μεταφέρουν στα πρατήρια για να πουληθεί ως καύσιμο κίνησης, βυτιοφόρα που διοχετεύουν στην αγορά καύσιμα που είχαν εξαχθεί εικονικά σε άλλες χώρες, πετρέλαιο θέρμανσης που διακινείται κατακαλόκαιρο ως κίνησης, εργαστήρια με διαλύτες για τη νοθεία βενζινών ή και πετρελαίου, δουλεύουν εντατικά και ανενόχλητα κάτω από τη «μύτη» του ράθυμου και κατακερματισμένου κρατικού ελεγκτικού μηχανισμού.
Πρόσφατη έρευνα του ΕΜΠ για την παραβατικότητα στην αγορά καυσίμων, τα συμπεράσματα της οποίας δεν έχουν δημοσιοποιηθεί ακόμη αλλά έχουν περιέλθει εις γνώσιν της «Καθημερινής» δείχνει διόγκωση του φαινομένου του λαθρεμπορίου και διπλασιασμό του αριθμού των πρατηρίων με «πειραγμένες» αντλίες αλλά και των ποσοτήτων καυσίμου που «κλέβουν» από τους καταναλωτές σε σχέση με το 2019. Από την έρευνα που αφορά την αγορά της Αττικής, η οποία συγκεντρώνει το 50% της εγχώριας κατανάλωσης καυσίμων, προκύπτει ότι το κλέψιμο ξεκινά από 4% και φτάνει έως και 24%.
Σύμφωνα με όσα εκτιμά η αγορά ετησίως οι καταναλωτές πληρώνουν για καύσιμο το οποίο δεν μπαίνει ποτέ στο ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου τους περί τα 120 εκατ. ευρώ ενώ τα διαφυγόντα έσοδα για το κράτος υπολογίζονται στα 250-300 εκατ. ευρώ.
Δεύτερη έρευνα του ΕΜΠ που είναι σε εξέλιξη αναφέρει ότι εκτός από την Αθήνα υψηλά ποσοστά παραβατικότητας παρουσιάζουν η Θεσσαλονίκη, η Θεσσαλία και η Πελοπόννησος.
Το μεγάλο «πάρτι» γίνεται στο ναυτιλιακό καύσιμο, το οποίο είναι αδασμολόγητο και διακινείται στην εσωτερική αγορά ως κίνησης, που σημαίνει οτι ο λαθρέμπορος καρπώνεται το σύνολο των φόρων. Αντίστοιχα υψηλά κέρδη αποκομίζουν μέσω των εικονικών εξαγωγών, όπου επίσης καρπώνονται το σύνολο των φόρων από το καύσιμο το οποίο εμφανίζουν ως εξαγωγικό και αδασμολόγητο αλλά το διαθέτουν στην εσωτερική αγορά ως κίνησης.
Οι σοβαρές παρενέργειες
Οι επιπτώσεις από το λαθρεμπόριο δεν εμφανίζονται μόνο ως διαφυγόντα κέρδη για το Δημόσιο, μην ξεχνάμε και τον αθέμιτο ανταγωνισμό που δημιουργεί αλλά και το ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα καύσιμα ειδικής χρήσης όπως και το πετρέλαιο ναυτιλίας, χρησιμοποιούνται παράνομα εντός του αστικού ιστού, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία των πολιτών.
Επιπλέον τα παράνομα έσοδα από το λαθρεμπόριο, λόγω του ότι δεν είναι «φανερά» μπορούν πιο εύκολα να χρησιμοποιηθούν για άλλους παράνομους σκοπούς και έτσι να ενισχύσουν φαινόμενα διαφθοράς.
Παράλληλα δημιουργούνται ασφυκτικές συνθήκες ανταγωνισμού για όσους προσπαθούν να λειτουργήσουν νόμιμα, καθώς όσοι παρανομούν διαθέτουν καύσιμα κάτω του κόστους, χρησιμοποιώντας τα παράνομα έσοδα για να καλύψουν το περιθώριό τους και να αυξήσουν τα μερίδιά τους.
Το παράδειγμα της Τουρκίας
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία εγκατέστησε το ίδιο σύστημα, το οποίο λειτούργησε μέσα σε ενάμιση χρόνο, με μία ανάθεση μέσω διεθνούς διαγωνισμού στην PwC, η οποία και το λειτουργεί με εντυπωσιακά αποτελέσματα ως προς τη βελτίωση της λαθρεμπορίας. Για την αγορά, η ολοκλήρωση του συστήματος εισροών - εκροών σε συνδυασμό με την ενίσχυση, σε δυναμικό και μέσα, των υπηρεσιών ελέγχου για την εντατικοποίησή τους είναι επιτακτική ανάγκη για την καταπολέμηση της παραβατικότητας.
Όπως αναφέρει η Καθημερινή, οι ρυθμίσεις που προωθεί η κυβέρνηση μέσω του φορολογικού νομοσχεδίου («λουκέτο» για δύο χρόνια σε πρατήρια που έχουν παρανομήσει, συνυπευθυνότητα των εταιρειών εμπορίας για τα πρατήρια που προμηθεύουν κ.ά.) η αγορά εκτιμά ότι, αν και είναι στη σωστή κατεύθυνση, δεν θα φέρουν αποτελέσματα χωρίς τη λειτουργία του συστήματος εισροών - εκροών και εντατικούς ελέγχους, ενώ απαραίτητη θεωρεί και τη δημιουργία από την ΑΑΔΕ μητρώου παραβατών.
Τι ζητά η αγορά
Η αγορά προτείνει να περάσει η αρμοδιότητα των ελέγχων στους οποίους εμπλέκονται τρία υπουργεία αλλά και υπηρεσίες, σε έναν φορέα, ως project manager, υποδεικνύοντας ως καταλληλότερο την ΑΑΔΕ και τον επικεφαλής της Γιώργο Πιτσιλή.
Όπως εξηγεί στο δημοσίευμά της η εφημερίδα «Καθημερινή» το πρώτο ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων καταπολέμησης του λαθρεμπορίου στα καύσιμα θεσμοθετήθηκε το 2009, με βασικό μέτρο την εγκατάσταση συστήματος εισροών-εκροών στα πρατήρια και ακολούθως σε ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα καυσίμων με χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης το 2014.
Ένας νέος νόμος ακολούθησε το 2012 με 14 εφαρμοστικές αποφάσεις, κάποιες εκ των οποίων εκκρεμούν μέχρι σήμερα και άλλες που δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, αλλά και ακόμη ένας νόμος το 2019, με 18 εφαρμοστικές αποφάσεις, που προέβλεπε μεταξύ άλλων την πλήρη λειτουργία των συστημάτων εισροών - εκροών σε πρατήρια και φορολογικές αποθήκες τον Δεκέμβριο του 2021.
Η υποχρέωση μεταφέρθηκε για το 2021, μετά για το 2023 και πλέον για το 2024 και αν καταφέρει και δουλέψει αυτο θα γίνει 15 χρόνια από τη θεσμοθέτησή του. Στο μεταξύ, μέχρι σήμερα έχουν δαπανηθεί συνολικά πάνω από 200 εκατ. ευρώ για την εγκατάσταση συστημάτων εισροών - εκροών από ιδιωτικούς πόρους και το Πρόγραμμα Δημοσίων Δαπανών, και το ίδιο διάστημα οι λαθρέμποροι έχουν καρπωθεί πάνω από 4 δισ. ευρώ.
Οι εκκρεμότητες
1. Εκκρεμεί η έκδοση της επικαιροποιημένης απόφασης (ΚΥΑ Φ2-1617/2010) για τις προδιαγραφές των συστημάτων εισροών - εκροών, αναφέρει η «Κ», η οποία τέθηκε σε διαβούλευση τον Μάιο του 2022 και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί. Η επικαιροποιημένη ΚΥΑ θα θεσμοθετήσει τη διαδικασία ελέγχου καταλληλότητας λογισμικών και ελέγχου των εγκαταστατών.
2. Εκκρεμεί η έκδοση της ΚΥΑ για την έναρξη της εξάμηνης δοκιμαστικής λειτουργίας μετάδοσης δεδομένων του συστήματος εισροών - εκροών στις φορολογικές αποθήκες, η οποία αναμενόταν τον Ιανουάριο του 2023. Ολες οι φορολογικές αποθήκες (εγκαταστάσεις) είναι έτοιμες, έχουν κάνει και δοκιμαστική λειτουργία, αναμένεται ωστόσο η έκδοση της ΚΥΑ για την έναρξη δοκιμαστικής περιόδου για τη μετάδοση των στοιχείων προς τη ΓΓΠΣ.
3. Εκκρεμούν οι αποφάσεις για επέκταση της εγκατάστασης των συστημάτων εισροών - εκροών σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα και στα πρατήρια, σύμφωνα με τις προβλέψεις των ν. 3784/2009 και 4608/2019.
4. Εκκρεμεί η τροποποίηση της αρχικής ΚΥΑ (48941/3564/1611-2012) προκειμένου να επιλυθούν προβλήματα που προέκυψαν από την εφαρμογή της στη μετάδοση στοιχείων από τα GPS που έχουν εγκαταστήσει οι εταιρείες στα βυτιοφόρα τους.
5. Οσον αφορά τα συστήματα GPS στα πλωτά ανεφοδιαστικά μέσα (σλέπια), ενώ έχουν εγκατασταθεί σε όλα, εκκρεμεί η απόφαση για τη μετάδοση δεδομένων προς τη ΓΓΠΣ.