Ελεύθεροι επαγγελματίες: Τι αλλάζει το 2024

Εκτός από την φορολόγηση με βάση το τεκμαρτό εισόδημα, περίπου 730.000 ελεύθεροι επαγγελματίες θα αντιμετωπίσουν ένα νέο σκηνικό στο 2024 που τους επηρεάζει άμεσα. Η υποχρεωτική χρήση POS και η διασύνδεσή τους με τις ταμειακές μηχανές είναι μερικές από τις αλλαγές που θα συντελεστούν εντός του νέου έτους.

Η μεγαλύτερη αλλαγή που συντελείται είναι ότι η φορολόγηση για τα εισοδήματα που απέκτησαν εφέτος θα γίνει με τεκμαρτό τρόπο. Ωστόσο προβλέπονται εξαιρέσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων εστιάζονται στους νέους επαγγελματίες, σε όσους έχουν δραστηριότητα σε περιοχές με μικρό πληθυσμό, τους πολύτεκνους και άλλες κατηγορίες.

Ακόμα από τις αρχές του έτους τα POS εγκαθίστανται και στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν, από τον προσεχή Μάρτιο θα είναι σε πλήρη ισχύ η διασύνδεση ταμειακών μηχανών με τα POS ενώ από την 1η Ιανουαρίου καθίσταται υποχρεωτική η υποβολή των στοιχείων στο σύστημα MyDatα.

Από την αλλαγή φορολόγησης των εισοδημάτων τους οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πληρώσουν επιπλέον 600 εκατ. ευρώ που θα διοχετευτούν για την ενίσχυση της Υγείας και της Παιδείας. Στόχος είναι όπως έχει αναφέρει ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Κωστής Χατζηδάκης με τη συνολική πάταξη της φοροδιαφυγής να μπαίνουν στα κρατικά ταμεία 3 δισ. ευρώ από το 2027.

Οι βασικές αλλαγές από 1-1-2024 είναι:

1. Νέο καθεστώς φορολόγησης ελεύθερων επαγγελματιών. Το νέο καθεστώς φορολόγησης των ελευθέρων επαγγελματιών προβλέπει ότι το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα θα υπολογίζεται με βάση:

• τον εκάστοτε κατώτατο μισθό στον ιδιωτικό τομέα ο οποίος θα προσαυξάνεται κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή σε περίπτωση που ο επαγγελματίας απασχολεί προσωπικό τον ανώτερο ετήσιο μισθό που καταβάλλει σε υπάλληλό του. Για την προσαύξηση θα λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά, με ανώτατο όριο τις 30.000 ευρώ.
• το ύψος του τζίρου της επιχείρησης που θα προσαυξάνει την ελάχιστη αμοιβή προσαυξάνεται στο 5% επί του ποσού που ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του ΚΑΔ.
• το 10% του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.

Σε κάθε περίπτωση το ελάχιστο καθαρό εισόδημα δεν μπορεί να ξεπερνά τις 50.000 ευρώ.

Με τις τελικές διατάξεις, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50% για:

• Επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%
• Επαγγελματίες που έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους
• Γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με εξαρτώμενα τέκνα
• Γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67% - Γονείς πολύτεκνων οικογενειών
• Εκμεταλλευτές ταξί με ποσοστό ιδιοκτησίας επί του οχήματος που δεν υπερβαίνει το 25%

Επίσης το ύψος του τεκμηρίου περιορίζεται κατά 67% για τους ελεύθερους επαγγελματίες με 4 χρόνια δραστηριότητας και κατά 33% για 5 χρόνια, ενώ εξαιρούνται από την προσαύξηση με βάση τον τζίρο τα περίπτερα αλλά μόνο για το μέρος του τζίρου από πωλήσεις καπνοβιομηχανικών προϊόντων.

Μειωμένο τεκμήριο θα ισχύσει και για επαγγελματίες με εποχική δραστηριότητα καθώς θα υπολογίζεται με βάση τον πραγματικό χρόνο δραστηριότητας δηλαδή με δωδεκατημόρια. Παράλληλα για επαγγελματίες που αποκτούν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα τα ποσά αυτά θα συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου.

Πλήρη απαλλαγή από το τεκμήριο θα έχουν οι αγρότες, όσοι αμείβονται με μπλοκάκι και με έως 3 εργοδότες, οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%, τα καφενεία σε χωριά με λιγότερους από 500 κατοίκους και νησιά κάτω από 3.100 κατοίκους, οι ασφαλιστικοί σύμβουλοι που συνεργάζονται με μέχρι 2 εταιρίες.Eπίσης προβλέπεται μείωση του επιτηδεύματος κατά 50% για όλους

1. Kάθε ελεύθερος επαγγελματίας έχει την δυνατότητα να αμφισβητήσει το ποσό του φόρου που προκύπτει από το τεκμήριο υπό την προϋπόθεση να ζητήσει τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές προκειμένου να αποδείξει ότι το πραγματικό του εισόδημα είναι χαμηλότερο από αυτό που προσδιορίζει η εφορία. Στην περίπτωση αυτή, η εφορία πρώτα θα βεβαιώσει το ποσό του φόρου που θα καλείται να πληρώσει ο επαγγελματίας με βάση το τεκμαρτό εισόδημα και εάν μετά το φορολογικό έλεγχο αποδειχθεί ότι το πραγματικό εισόδημα του επαγγελματία είναι μικρότερο από το τεκμαρτό τότε θα γίνει νέα εκκαθάριση του φόρου.
2. Επεκτείνεται η χρήση POS στο σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι κλάδοι που σήμερα δεν υποχρεούνται να έχουν POS θα υποχρεωθούν να εγκαταστήσουν. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται: Ταξί, περίπτερα, ασφαλιστικές εταιρείες, συναυλιακού χώροι, λαϊκές αγορές, χρηματιστηριακές εταιρίες, κινηματογράφοι.

Εκτιμάται ότι η υποχρεωτική χρήση POS αφορά περίπου 150.000 επαγγελματίες που σήμερα εξαιρούνται. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, όπως δείχνουν τα στοιχεία, έχουν οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ και στον περιορισμό της διακίνησης «μαύρου» χρήματος ενώ η επέκτασή τους εκτιμάται ότι θα διευρύνει τη φορολογική βάση, θα διευκολύνει το έργο των ελεγκτικών μηχανισμών και θα περιορίσει τα περιθώρια φοροδιαφυγής. Με την επέκταση των POS αναμένεται να αυξηθεί ο αριθμός των συναλλαγών με κάρτες οι οποίες σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος ανήλθαν σε 49 δισ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2023. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, δεκάδες κλάδοι που δραστηριοποιούνται στην παροχή υπηρεσιών και οι οποίοι διαχρονικά βρίσκονται ψηλά στις λίστες της φοροδιαφυγής αποφεύγουν τις συναλλαγές με κάρτες. Ενώ οι υπηρεσίες είχαν 59,7% μερίδιο στην ιδιωτική κατανάλωση το 2019, στην αξία των πληρωμών με κάρτα το μερίδιό τους περιορίζεται σε 31,3%.

1. Από την 1η Μαρτίου 2024 όλες οι ταμειακές μηχανές θα είναι συνδεδεμένες με τα τερματικά POS. Ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία καταγραφής στο Μητρώο POS όλων των τερματικών, με την ΑΑΔΕ να επιβάλλει την υποχρέωση σε όλες τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τερματικές συσκευές είτε εγχώριες, είτε του εξωτερικού να εξασφαλίσουν την ακρίβεια των στοιχείων που τους αφορούν, τα οποία δηλώθηκαν από τους παρόχους στην ψηφιακή πύλη της ΑΑΔΕ.

5. Kαθίσταται υποχρεωτική η υποβολή των στοιχείων στο σύστημα MyData. H ανάρτηση εσόδων και δαπανών από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι μικρότερα από τα έξοδα που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα. Επίσης, οι δαπάνες μιας επιχείρησης που δεν έχουν διαβιβαστεί δεν θα εκπίπτουν. Mάλιστα προβλέπονται αυστηρά πρόστιμα τα οποία μπορεί να φτάσουν τις 100.000 ευρώ για μη διαβίβαση σειράς δεδομένων στο myDATA.Οι κυρώσεις υπολογίζονται επί της καθαρής αξίας των μη διαβιβασθέντων στοιχείων στην περίπτωση μη διαβίβασης συνόψεων εκδοθέντων παραστατικών εσόδων τιμολόγησης, εξόδων αυτοτιμολόγησης, τίτλων κτήσης και λογιστικών στοιχείων που εκδίδονται κατ’ εφαρμογή ειδικών φορολογικών διατάξεων. Σε αυτές προβλέπονται επίσης κυρώσεις για τη μη διαβίβαση εγγραφών μισθοδοσίας, αποσβέσεων και λοιπές εγγραφές τακτοποίησης εσόδων και εξόδων, για τη διαβίβαση ως εκδότης σύνοψης εκδοθέντος παραστατικού, μετά από διαβίβαση παράλειψης ή απόκλισης από τον λήπτη, για τη μη διαβίβαση παραστατικών διακίνησης και λοιπών παραστατικών είσπραξης, επιστροφής ή παραγγελίας.

6. Παρατείνονται και το 2024 τα φορο-κίνητρα για τους ελεύθερους επαγγελματίες που χρησιμοποιούν αποκλειστικά την ηλεκτρονική τιμολόγηση στις συναλλαγές τους ενώ όταν ανάψει το πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα εφαρμοστεί υποχρεωτικά για όλους η ηλεκτρονική τιμολόγηση. Όσοι χρησιμοποιούν την ηλεκτρονική τιμολόγηση έχουν τα ακόλουθα κέρδη:

Περιορίζεται κατά 2 έτη η προβλεπόμενη πενταετία, εντός της οποίας η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να προβεί σε έκδοση πράξης διοικητικού, εκτιμώμενου ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου.

Μειώνεται από 90 σε 45 ημέρες ο χρόνος εντός του οποίου η φορολογική διοίκηση εξετάζει τα αιτήματα επιστροφής φόρου τα οποία αφορούν το φορολογικό έτος ή τα φορολογικά έτη, για τα οποία οι εκδότες επιλέγουν και εφαρμόζουν αποκλειστικά την ηλεκτρονική τιμολόγηση.

Αποσβένεται πλήρως στο έτος πραγματοποίησής της προσαυξημένη κατά ποσοστό 100% η δαπάνη για την αρχική προμήθεια τεχνικού εξοπλισμού και λογισμικού που απαιτείται για την εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης.

Προσαυξάνεται κατά ποσοστό 100% η δαπάνη για την παραγωγή, διαβίβαση και ηλεκτρονική αρχειοθέτηση ηλεκτρονικών τιμολογίων για το πρώτο έτος έκδοσης των παραστατικών πώλησης μέσω ηλεκτρονικής τιμολόγησης, που αναγνωρίζεται προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα. Παράλληλα, εφαρμόζεται στην αρχή του 2024 πιλοτικά και μέχρι το τέλος του έτους υποχρεωτικά το ψηφιακό δελτίο αποστολής.

1. Από την 1η Ιανουαρίου οι ελεύθεροι επαγγελματίες και επιτηδευματίες υποχρεούνται τελικά να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με το σύστημα άμεσων πληρωμών IRIS και να δέχονται πληρωμές μέσω υπηρεσιών άμεσης πληρωμής IRIS. Μέχρι σήμερα, οι εγγεγραμμένοι ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι στην υπηρεσία IRIS είναι 117.000, δηλαδή μόλις το 10%, περίπου, του συνολικού αριθμού των ελευθέρων επαγγελματιών στη χώρα μας, που αριθμούν συνολικά περί το 1,3 εκατ. Με το IRIS δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία από ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις να μην χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές λόγω αυξημένου κόστους. Σημειώνεται ότι το IRIS είναι μια εφαρμογή που μπορεί να εκτελείται μέσω του κινητού τηλεφώνου και δεν απαιτεί την αγορά πρόσθετης συσκευής ή κάποια μηνιαία συνδρομή.