Έρχεται ρύθμιση για την τακτοποίηση μεγάλων αυθαιρέτων - Οι προϋποθέσεις και τα πρόστιμα

Το σενάριο να μπορέσουν και πάλι οι ιδιοκτήτες μεγάλων αυθαιρέτων κατηγορίας 5 να τακτοποιήσουν τα ακίνητά τους έναντι προστίμων επεξεργάζεται η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με πηγές να επισημαίνουν στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής πως η σχετική ρύθμιση δεν αποκλείεται να συμπεριληφθεί σε επόμενο νομοσχέδιο, διευκρινίζοντας, ωστόσο, ότι τελική απόφαση ακόμα δεν έχει παρθεί.

Για τις υπόλοιπες κατηγορίες (1-4) η κλεψύδρα μετρά αντίστροφα, με τους ιδιοκτήτες να μπορούν έως και τον Μάρτιο του 2026 να ενταχθούν στη ρύθμιση που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και, ανάλογα με τη χρονική περίοδο που τελικά θα εισέλθουν, να καταβάλουν και τα αντίστοιχα προσαυξημένα πρόστιμα.

Πρόστιμα

Όπως επισημαίνει στον «Ε.Τ.» της Κυριακής ο γενικός γραμματέας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Τοπογράφων, Μιχάλης Καλογιαννάκης, το πρόστιμο υπολογίζεται ανάλογα με το μέγεθος, την τιμή ζώνης της περιοχής, την παλαιότητα και άλλα πολεοδομικά μεγέθη. Μάλιστα, μπορεί να εξοφληθεί σε έως και 100 μηνιαίες δόσεις, με ελάχιστο ποσό δόσης τα 50 ευρώ, ενώ δίνεται η δυνατότητα έκπτωσης 20% στην εφάπαξ καταβολή ή 10% στην καταβολή του 30% του αναλογούντος προστίμου.

Σύμφωνα με τα παραδείγματα που έφτιαξε ο κ. Καλογιαννάκης, το αρχικό πρόστιμο για κύρια κατοικία στη Νέα Μάκρη, εντός σχεδίου, ήταν 1.243 ευρώ. Αν ο πολίτης δεν είχε μπει σε διαδικασία ρύθμισης από τον Οκτώβριο του 2020 που άνοιξε η σχετική πλατφόρμα και το επιχειρήσει μέχρι τον προσεχή Σεπτέμβριο, το πρόστιμο που θα καταβάλει αυξάνεται στα 1.865 ευρώ, ενώ, αν τελικά ενταχθεί από τη 1η Οκτωβρίου έως τον Μάρτιο του 2026 όπου και λήγει η τελική προθεσμία, το πρόστιμο θα ανέλθει στα 1.934 ευρώ.

Αντίστοιχα, για άλλη κατοικία (όχι κύρια) στο Λαύριο, εκτός σχεδίου, το αρχικό πρόστιμο ήταν στις 9.475 ευρώ. Η ένταξη μέχρι τον Σεπτέμβριο αυξάνει το πρόστιμο στις 14.213 ευρώ, ενώ από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο του 2026 φτάνει τις 14.739 ευρώ.

Να σημειωθεί, πάντως, πως με τα μέχρι στιγμής δεδομένα από την ένταξη των αυθαιρέτων στην πλατφόρμα τακτοποίησης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας προκύπτει ότι αρκετές παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας μάλιστα σημαντικό ποσοστό στα κτίσματα που έχουν κάνει υπαγωγή, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.

Αυστηρές προϋποθέσεις

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας επεξεργάζεται τον τελευταίο χρόνο το εκ νέου άνοιγμα της πλατφόρμας για την ένταξη των μεγάλων αυθαιρέτων σε διαδικασία τακτοποίησης, χωρίς ωστόσο μέχρι σήμερα να έχει έρθει η σχετική ρύθμιση στη Βουλή.

Υπενθυμίζεται ότι η προθεσμία για την τακτοποίηση των μεγάλων αυθαιρέτων έληξε το φθινόπωρο του 2020 και δεν δόθηκε η δυνατότητα τακτοποίησής τους μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, όπως έγινε δηλαδή για τις υπόλοιπες τέσσερις κατηγορίες αυθαιρέτων (1 έως 4).

Από τα σχέδια που επεξεργάζεται το ΥΠΕΝ είναι να κατατεθεί η ρύθμιση, αλλά να προχωρήσει με αυστηρές προϋποθέσεις. Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες κατοικιών με μεγάλες παραβάσεις θα μπορέσουν υπό προϋποθέσεις και αυστηρούς ελέγχους να διατηρήσουν τα ακίνητά τους για 30 χρόνια έναντι προσαυξημένων προστίμων.

Πιο συγκεκριμένα, η ρύθμιση θα αφορά τα αυθαίρετα που είτε δεν έχουν οικοδομική άδεια είτε έχουν με υπερβάσεις πάνω από 20% ως προς το ύψος και πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και τη δόμηση, ενώ η διαδικασία θα κινείται σε δύο άξονες. Σε πρώτη φάση, θα υποβληθεί η προσωρινή αίτηση στην οποία απαιτείται η σχετική δήλωση και η πληρωμή του ενιαίου ειδικού προστίμου με τις προσαυξήσεις. Κατά τη δεύτερη φάση, για να οριστικοποιηθεί η υπαγωγή, οι ιδιοκτήτες με δικά τους έξοδα θα πρέπει να υποβάλουν ένα αίτημα μέσω μηχανικού για να οριστεί ελεγκτής δόμησης, ο οποίος θα ελέγχει αν η υπαγωγή πληροί τις προϋποθέσεις (δηλαδή δεν βρίσκεται σε περιοχές Natura, δεν έχει χτιστεί μετά τις 28 Ιουλίου 2011) κ.λπ.

Σκοπός του υπουργείου, αν τελικά το σχέδιο προχωρήσει, είναι η αυστηροποίηση των ελέγχων. Στο πλαίσιο αυτό, θα γίνεται έλεγχος σε όλες τις δηλώσεις για την κατηγορία 5. Ο έλεγχος δηλαδή δεν θα είναι δειγματοληπτικός στο 5% του συνόλου, όπως ήδη προβλέπει η νομοθεσία, αλλά οι υπαγωγές της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ελέγχονται αυστηρά μία προς μία, ολοκληρωτικά και προς κάθε κατεύθυνση και, έτσι, καμία υπαγωγή δεν θα εισέρχεται στην πλατφόρμα άνευ ελέγχου και παρατηρήσεων. Παράλληλα, όλα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά.

Ταυτόχρονα, τα πρόστιμα στην κατηγορία 5 θα είναι προσαυξημένα, ενώ τα χρήματα από την τακτοποίηση αποκλειστικά των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, τα οποία είναι άλλωστε και τα μεγαλύτερα σε επίπεδο εσόδων, θα κατευθύνονται σε έναν ξεχωριστό κωδικό του Πράσινου Ταμείου με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση δεσμευμένων οικοπέδων για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά τα ποσά θα επιστραφούν στις τοπικές κοινωνίες τηρώντας το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.

Σε πλήρη εξέλιξη η ένταξη

Οι πρώτες τέσσερις κατηγορίες αυθαιρέτων βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη για την ένταξή τους στην πλατφόρμα τακτοποίησης, με τη διαδικασία να ολοκληρώνεται τον Μάρτιο του 2026.

Οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4 που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.

Αναλυτικά, πώς διαμορφώνονται τα πρόστιμα για τις 4 κατηγορίες αυθαιρέτων:

• Αύξηση κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
• Αύξηση κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
• Αύξηση κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
• Αύξηση κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
• Αύξηση κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.

Παράβολα προστίμων

α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.

β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.

γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.

δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.

ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Μιχάλης Καλογιαννάκης (Γενικός Γραμματέας Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Τοπογράφων)

«Έρχεται ξανά στη συζήτηση το θέμα της τακτοποίησης των αυθαιρέτων κατηγορίας 5, δηλαδή αυθαιρέτων που δεν έχουν καθόλου οικοδομική άδεια ή έχουν, αλλά έχουν και μεγάλες παραβάσεις. Είναι μια συζήτηση που επανέρχεται κατά καιρούς από το 2020 και την κατάργηση της συγκεκριμένης διαδικασίας.

Πολλές φορές, η επαναφορά της ρύθμισης έχει κολλήσει, γιατί επικοινωνιακά φαίνεται ότι είτε περιβαλλοντικά δεν είναι ορθή είτε γιατί δικαιώνονται οι μεγάλοι παραβάτες. Σκοπίμως, ανέφερα τη λέξη «φαίνεται», διότι όλη η αλήθεια είναι ότι ακόμα και σήμερα τακτοποιούνται τέτοια ακίνητα με τον όρο ότι προέρχονται από πλειστηριασμό ή εκμισθώνονται μέσω leasing ή που μεταβιβάζονται στην ΕΤΑΔ. Συνήθως αυτά τα αυθαίρετα είναι είτε πολύ μεγάλα είτε έχουν μεγάλη οικονομική αξία. Δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Αδικημένος βρίσκεται ο πολίτης που μπορεί να έχει στην ιδιοκτησία του ένα σπίτι σε ένα ορεινό χωριό της ελληνικής περιφέρειας που χτίστηκε μετά το 1983. Ή παλαιότερα, αλλά δεν υπάρχει σχετική αεροφωτογραφία για να αποδειχθεί. Αδικημένος είναι κάθε δήμος που δεν μπορεί να αναβαθμίσει ενεργειακά ολόκληρα σχολικά συγκροτήματα, λόγω της απαγόρευσης αυτής, και να σπαταλάει αρκετά χρήματα για θέρμανση και ψύξη. Και εδώ η επικοινωνία κερδίζει…

Και όσον αφορά στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα αυτών των αυθαιρέτων, το ερώτημα που μένει είναι: «Αλήθεια, είναι περιβαλλοντικά επικερδές, κουφάρια κτιρίων απλώς να στέκουν όρθια, επειδή δεν μπορούν να τακτοποιηθούν και να αξιοποιηθούν;».

Και εδώ η επικοινωνία κερδίζει… έναντι της ουσίας.