Τηλεργασία: Μπαίνει δυναμικά και η Ελλάδα στον χάρτη της απομακρυσμένης εργασίας

Έχει μέλλον η τηλεργασία στην Ελλάδα μετά την πανδημία; Αν και σε πολλές περιπτώσεις προτείνεται ένα υβριδικό μοντέλο, η χώρα μας μπαίνει κι αυτή πια δυναμικά στον χάρτη της τηλεργασίας στον ευρωπαϊκό χώρο, αφού υπάρχουν δουλειές, που πλέον γίνονται μόνο διαδικτυακά ή υβριδικά, δηλαδή κάποιες μέρες στον χώρο εργασίας και άλλες φορές από το σπίτι ή αλλού.

Η τηλεργασία, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συμφωνία «Πλαίσιο για την Τηλεργασία», είναι μία μορφή οργάνωσης ή/και εκτέλεσης της εργασίας, που χρησιμοποιεί τεχνολογίες πληροφορικής βάσει μίας σύμβασης ή σχέσης εργασίας, όπου μια εργασία που θα μπορούσε να εκτελεστεί από τον τηλεργαζόμενο στις εγκαταστάσεις του εργοδότη, εκτελείται κανονικά εκτός αυτών των εγκαταστάσεων.

Στην Ελλάδα ο τηλεργαζόμενος έχει ακριβώς τα ίδια εργασιακά δικαιώματα μισθολογικά, ασφαλιστικά, περίθαλψης, αδείας κ.ά. με οποιονδήποτε άλλο εργαζόμενο μίας επιχείρησης.

Πέρα από την Αμερική, η Ευρώπη, η Μέση Ανατολή και ορισμένες χώρες της Αφρικής δίνουν περισσότερες ευκαιρίες για τηλεργασία.

Ποιες χώρες αναδεικνύονται πρωταθλήτριες στην τηλεργασία

Στην παγκόσμια κατάταξη σε τηλεργασία προηγούνται οι ΗΠΑ, ακολουθεί το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Ινδία, η Γερμανία, οι Φιλιππίνες, η Βραζιλία, η Πολωνία, η Ισπανία και το Μεξικό.

Στην Ευρώπη προηγείται το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία, η Πολωνία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Ιταλία. Η Ελλάδα είναι στην 15η θέση στον ευρωπαϊκό χώρο σε ό, τι αφορά στις θέσεις εργασίας, που αφορούν τηλεργασία. Η τάση αυτή είναι μικρή αλλά διόλου αμελητέα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, αφού φαίνεται να φέρνει μία ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Δημιουργεί δε καλύτερες προϋποθέσεις και για τις γυναίκες, που πολλές φορές κλείνονταν στο σπίτι για τη φροντίδα των παιδιών αλλά έμεναν εκτός αγοράς εργασίας με ό, τι αυτό σημαίνει για μειωμένους μισθούς και συντάξεις, χαμηλές διοικητικές θέσεις κ.ά.

Πώς ξεκίνησε στη χώρα μας η τηλεργασία

Η εν λόγω «Συμφωνία – Πλαίσιο για την Τηλεργασία» ενσωματώθηκε στην ΕΓΣΣΕ 2006-2007. Στη χώρα μας η τηλεργασία αναγνωρίστηκε ως ειδική μορφή απασχόλησης με τον Ν.2639/1998 (άρθρο 1).

Με τον Ν.3846/2010 ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο η από 16- 07-2002 Ευρωπαϊκή Συμφωνία – Πλαίσιο και θεσπίστηκε το γενικό πλαίσιο λειτουργίας της τηλεργασίας. Με το άρθρο 1 εισάγεται μαχητό τεκμήριο ύπαρξης εξαρτημένης εργασίας εάν ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του «αυτοπροσώπως, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στον ίδιο εργοδότη για εννέα συνεχείς μήνες», ενώ στο άρθρο 5 συναντώνται λοιπές ρυθμίσεις, αναφορικά με τις υποχρεώσεις των εργοδοτών και την κατάρτιση σύμβασης εργασίας για την τηλεργασία, την μετατροπή της κανονικής εργασίας σε τηλεργασία κλπ.

Με την ΠΝΠ της 11.3.2020 η τηλεργασία επιλέχθηκε ως ένα από τα μέτρα αντιμετώπισης και περιορισμού της διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19. Έτσι για όσο διάστημα διαρκούν έκτακτα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας, και όπως κάθε φορά προβλέπεται από τον νομοθέτη, ο εργοδότης δύναται με απόφασή του να καθορίζει ότι η εργασία, για μέρος ή για όλο το προσωπικό, θα μπορεί να πραγματοποιείται με το σύστημα της εξ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασία).

Με το άρθρο 67 του Ν.4808/2021 η τηλεργασία αναγνωρίζεται πλέον ως σύγχρονη μορφή απασχόλησης. Συγκεκριμένα, τηλεργασία είναι η εξ’ αποστάσεως παροχή της

εξαρτημένης εργασίας του εργαζομένου και με τη χρήση της τεχνολογίας, δυνάμει της σύμβασης εργασίας πλήρους, μερικής, εκ περιτροπής ή άλλης μορφής απασχόλησης, η οποία θα μπορούσε να παρασχεθεί και από τις εγκαταστάσεις του εργοδότη.

Πότε μπορεί να εφαρμοστεί η τηλεργασία

Η τηλεργασία μπορεί να εφαρμοστεί:

• Όταν υπάρχει συμφωνία εργαζόμενου και εργοδότη κατά την πρόσληψη ή σε χρόνο μεταγενέστερο,
• Μονομερώς από τον εργοδότη για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή και
• Κατόπιν τεκμηριωμένου αιτήματος του εργαζόμενου, για την προστασία της δικής του υγείας,

Οι όροι εργασίας (αναγκαίος εξοπλισμός και παροχή τεχνικής υποστήριξης, συντήρησης και αποκατάστασης βλαβών, ανάλυση του πρόσθετου κόστους που επιβαρύνει τον εργαζόμενο, περιορισμοί στη χρήση του εξοπλισμού και τη χρήση πχ του διαδικτύου, συμφωνία αναφορικά με την τηλετοιμότητα, δικαίωμα αποσύνδεσης, ζητήματα υγιεινής και ασφάλειας, προστασία επαγγελματικών και προσωπικών δεδομένων, κλπ) γνωστοποιούνται από τον εργοδότη στον εργαζόμενο εντός οκτώ ημερών από την έναρξη της τηλεργασίας.

Ειδικότερα, όπως μας εξήγησαν νομικοί, το ελάχιστο ποσό για την κάλυψη του κόστους τηλεργασίας που προκαλείται στον εργαζόμενο, καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας (σχετική η αριθ. 98490/2-12-2021 ΥΑ). Η τηλεργασία μπορεί να παρέχεται κατά πλήρη, μερική ή εκ περιτροπής απασχόληση, αυτοτελώς ή σε συνδυασμό με απασχόληση στις εγκαταστάσεις τους εργοδότη. Το ωράριο καθώς και η αναλογία τηλεργασίας και εργασίας στις εγκαταστάσεις του εργοδότη δηλώνονται στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ.

Οι τηλεργαζόµενοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα με τους υπόλοιπους εργαζόμενους μέσα στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, ενώ ο εργοδότης οφείλει να σέβεται την ιδιωτική ζωή του τηλεργαζόμενου. Για τον λόγο αυτό απαγορεύεται η χρήση της κάμερας (web cam) με σκοπό τον έλεγχο της απόδοσης του εργαζόμενου.

Το δικαίωμα στην αποσύνδεση

Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 67, παρ. 10 του Ν. 4808/2021, ο τηλεργαζόμενος έχει δικαίωμα αποσύνδεσης, το οποίο συνίσταται στο δικαίωμά του να απέχει πλήρως από την παροχή της εργασίας του και ιδίως, να μην επικοινωνεί ψηφιακά και να μην απαντά σε τηλεφωνήματα, μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή σε οποιασδήποτε μορφής επικοινωνία εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των νόμιμων αδειών του.

Τα τεχνικά και οργανωτικά μέσα, που απαιτούνται για να εξασφαλίσουν την αποσύνδεση του τηλεργαζομένου από τα ψηφιακά εργαλεία επικοινωνίας και εργασίας, αποτελούν υποχρεωτικούς όρους της σύμβασης τηλεργασίας και συμφωνούνται μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση ή εκμετάλλευση.

Σε περίπτωση έλλειψης συμφωνίας, τα παραπάνω καθορίζονται από τον εργοδότη και γνωστοποιούνται από αυτόν σε όλους τους εργαζόμενους. Απαγορεύεται κάθε δυσμενής διάκριση σε βάρος τηλεργαζομένου, επειδή άσκησε το δικαίωμα αποσύνδεσης.